Οικονομικός γίγαντας, αλλά μικρή, χωρίς πραγματική ισχύ και επιρροή, στην εξωτερική πολιτική και στο γεωπολιτικό «γίγνεσθαι». Τα όσα δραματικά λαμβάνουν χώρα στο Αφγανιστάν, ήρθαν να μας υπενθυμίσουν την ανεπάρκεια της Ευρωπαϊκής Ένωσης, η οποία παρακολουθεί αμήχανη να δημιουργούνται οι συνθήκες για μια νέα προσφυγική κρίση. Στις Βρυξέλλες συνειδητοποιούν ότι η Ε.Ε. οφείλει να αλλάξει ρότα και να αποκτήσει πιο ενεργό ρόλο στα γεωπολιτικά πεπραγμένα. Μέχρι και ο συνήθως μετριοπαθής επικεφαλής της Ευρωπαϊκής διπλωματίας, Ζοζέ Μπορέλ, μίλησε για την ανάγκη δημιουργίας ευρωπαϊκής στρατιωτικής δύναμης, ικανής να παρεμβαίνει σε «θέρετρα» κρίσης που επηρεάζουν τα γεωπολιτικά συμφέροντα της Ε.Ε και να προλαβαίνει το κακό…
Γράφει ο Νώντας Βλάχος
Όπως για παράδειγμα δεν έγινε στην περίπτωση του Αφγανιστάν, αλλά και ποτέ άλλοτε στην μακρόχρονη ιστορία της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ε.Ε ουδέποτε πλησίασε στα στάνταρ της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης, όπως την είχαν οραματιστεί οι «προπάτορές» της, όσοι δηλαδή δόμησαν εξ΄ αρχής την εν λόγω κοινότητα. Οι Ευρωπαίοι, άκρως συνειδητά, επέλεξαν να ασχοληθούν μόνον με την οικονομική πτυχή της Ε.Ε., όπου και εκεί βεβαίως, τα αποτελέσματα δεν δικαιώνουν τα αρχικά οράματα. Ναι μεν, η Ευρωπαϊκή Ένωση ισχυροποιήθηκε αφάνταστα σε οικονομικό και νομισματικό επίπεδο (ευρώ), ωστόσο δε η επί της ουσίας ενοποίηση δεν επετεύχθη ποτέ. Αντιθέτως, οι διαφορές Βορρά και Νότου γιγαντώθηκαν με το πέρασμα του χρόνου, καταδεικνύοντας με εμφατικό τρόπο τις δομικές παθογένειες του ευρωπαϊκού οικοδομήματος. Και όλα αυτά τα στρεβλά στον «τομέα», αυτόν της ευρύτερης οικονομίας, όπου η Ευρωπαϊκή Ένωση αυτοχαρακτηρίζεται ως επιτυχημένη. Για τα υπόλοιπα (εξωτερική πολιτική, ενιαίο αμυντικό δόγμα), ούτε κουβέντα…
Υποτίμησε, σαμποτάρισε την ενιαία εξωτερική πολιτική και άμυνα
Η Ευρωπαϊκή Ένωση επιδεικνύει φοβικά σύνδρομα, τρέμει στην ιδέα μην πυροβολήσει τα πόδια της. Δεν είναι όμως μόνο αυτό, που την απέτρεψε, εδώ και δεκαετίες, να μετατραπεί σε εξέχοντα διπλωματικό παράγοντα-παίκτη στη διεθνή σκηνή, προασπίζοντας όπου απαιτηθεί τα συμφέροντά της. Είναι γεγονός, ότι η ενοποίηση στους τομείς της εξωτερικής πολιτικής και της άμυνας, υποτιμήθηκε, ενίοτε έπεσε θύμα σαμποτάζ εντός της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Οι κραταιές δυνάμεις της Ευρώπης, αυτές οι οποίες κινούν τα νήματα, ουδέποτε άναψαν το πράσινο φως για την πραγματική ενοποίηση και ολοκλήρωση της Ε.Ε., σ’ όλα τα επίπεδα και τους τομείς. Μην κοροϊδευόμαστε, με την υπάρχουσα δομή, τις δογματικές διπλωματικές συνθέσεις που τουλάχιστον οι ισχυροί προσπαθούν να επιβάλλουν ως ευρωπαϊκή ατζέντα και την ασυνεννοησία σε στοιχειώδη ζητήματα, προκοπή δεν πρόκειται να υπάρξει.
Υπάρχει, άλλωστε, πιο τρανταχτό παράδειγμα από τη στάση που έχει υιοθετήσει η Ε.Ε, στην περίπτωση των επανειλημμένων τουρκικών προκλήσεων έναντι δύο χωρών-μελών, της Ελλάδας και της Κυπριακής Δημοκρατίας; Ουδεμία σοβαρή κύρωση και ποινή προς την Άγκυρα, διότι έτσι το θέλει και το επιβάλλει το Βερολίνο στις Βρυξέλλες. Σε προφανή ζητήματα, που άπτονται του «οίκου» της, η Ε.Ε αδυνατεί να επιδείξει ισχύ, καθότι είναι «έρμαιο» των συμφερόντων της Γερμανίας (επί παραδείγματι), ή όποιου άλλου είναι σε θέση ισχύος. Πώς, λοιπόν, αυτός ο οργανισμός, με τις εγγενείς αδυναμίες και τη θολή πολιτική σκέψη, δύναται να διαδραματίσει πρωταγωνιστικό ρόλο στη διεθνή πολιτική σκηνή;
Η κρίση στο Αφγανιστάν και ο φόβος για νέο «τσουνάμι» προσφύγων με κατεύθυνση την Ευρώπη, ταρακούνησε τις Βρυξέλλες. Έκανε υψηλόβαθμους αξιωματούχους, όπως ο Ζοζέ Μπορέλ, να αντικρύσουν κατάματα την πραγματικότητα, πως η Ε.Ε. πρέπει να πάψει επιτέλους να είναι παρατηρητής των πεπραγμένων στον πλανήτη, τουλάχιστον στην εγγύς γειτονιά της και να αναβαθμίσει τον παρεμβατικό της ρόλο. Ο επικεφαλής της ευρωπαϊκής διπλωματίας ήταν σαφής για την επιβεβλημένη ανάγκη, αλλαγής πλεύσης της Ε.Ε.: «Δεν υπάρχει εναλλακτική για τους Ευρωπαίους. Πρέπει να οργανωθούν για να αντιμετωπίσουν τον κόσμο όπως είναι και όχι όπως τον ονειρεύονται. Προτείνουμε να αποκτήσει η Ευρωπαϊκή Ένωση μία δύναμη ταχείας αντίδρασης 50.000 στρατιωτών, ικανή να αντιδράσει σε συνθήκες όπως αυτές που ζούμε στο Αφγανιστάν».
Εφαλτήριο για αφύπνιση
Η αλήθεια είναι, ότι η αποχώρηση κακήν κακώς των ΗΠΑ από το Αφγανιστάν, άφησε, ανέδειξε ένα τεράστιο κενό, σ’ ό,τι αφορά στη δυτική παρέμβαση και επιρροή στην περιοχή. Αναντίρρητα, ουδείς ισχυρίζεται ότι η Ευρωπαϊκή Ένωση μπορεί να διαδραματίσει τον ρόλο των ΗΠΑ, να αντικαταστήσει την Ουάσιγκτον. Αυτό και αν θα ήταν ουτοπία!
Πώς άλλωστε να το ζητάει κάποιος αυτό, από έναν οργανισμό που βρίσκεται εν υπνώσει διπλωματικά και είναι ανύπαρκτος σε στρατιωτικό επίπεδο; Το Αφγανιστάν, όμως, φαίνεται να αποτελεί το ξυπνητήρι για τις Βρυξέλλες, ίσως να είναι το εφαλτήριο για την αφύπνισή της, προκειμένου να αντιμετωπίσει εν τη γενέσει τους τις προκλήσεις του σύγχρονου κόσμου. Η πρόληψη είναι σαφώς προτιμότερη από τη «θεραπεία», ιδίως όταν το αντικείμενο-στην προκειμένη περίπτωση η προσφυγική κρίση- είναι εξόχως δύσκολο και πολύπλοκο.
Η Ευρωπαϊκή Ένωση υποχρεούται να κάνει άλματα, και όχι απλώς βήματα, προκειμένου να καταστεί αξιόπιστος διπλωματικός και στρατιωτικός παράγοντας, με ικανότητα παρέμβασης, όπου και όταν απαιτηθεί. Η πολιτική συνεννόηση, η αμοιβαιότητα δογμάτων και δράσεων, καθώς και η ύπαρξη ενός ολιστικού σχεδίου διπλωματίας και άμυνας, αποτελούν απαράβατες προϋποθέσεις για την Ε.Ε.
Ειδάλλως θα μείνουμε μόνον με τις διαπιστώσεις του Ζοζέπ Μπορέλ…