Την επόμενη φορά που θα βρεθείς σε μια γραμμή εκκίνησης ενός αγώνα κάνε ένα μικρό πείραμα. Κοίταξε γύρω σου όλους όσους θα τρέξουν μαζί σου και κάνε την εξής σκέψη: οι περισσότεροι από αυτούς, μέσα στο επόμενο χρονικό διάστημα, αναμένεται να αντιμετωπίσουν κάποιον μυϊκό τραυματισμό εξαιτίας του τρεξίματος. Φαντάζει λίγο τρομακτικό αλλά είναι αλήθεια…
Τα τελευταία χρόνια η βιομηχανία του τρεξίματος έχει αναπτυχθεί σε εντυπωσιακό βαθμό. Ειδικά παπούτσια και γενικότερα, διαφόρων ειδών αξεσουάρ έχουν βγει τα οποία προορίζονται για όσους ασχολούνται με το τρέξιμο. Παρ’ όλα αυτά, το ποσοστό των τραυματισμών δεν έχει πέσει. Και αυτό γιατί οι συνθήκες που οδηγούν σε τραυματισμούς αλλάζουν από άτομο σε άτομο. Έχει να κάνει με το φύλο που έχουμε, τα χαρακτηριστικά του οργανισμού μας και μια σειρά από άλλους παράγοντες.
Οι παράγοντες για τους τραυματισμούς
Ένας από αυτούς τους παράγοντες, από τους πιο σημαντικούς, είναι η ταχύτητα με την οποία τρέχουμε και το έδαφος πάνω στο οποίο επιλέγουμε να προπονηθούμε. Το αστικό περιβάλλον στο οποίο συνήθως προπονούμαστε όσοι ζούμε σε πόλεις έχει πολλές περιοχές που το τρέξιμο δεν είναι και το πιο εύκολο πράγμα. Το ερώτημα που προκύπτει από αυτή την διαπίστωση είναι: ποιό είναι το καλύτερο είδος δρόμου για να κάνουμε την προπόνησή μας; Η απάντηση δεν είναι καθόλου προφανής κι αυτό γιατί δεν υπάρχει μια συγκεκριμένη, αντικειμενική απάντηση που να βασίζεται σε επιστημονικές έρευνες. Αντίθετα, κάθε απάντηση είναι περιπτωσιολογική ανάλογα με το πρόσωπο που… κάνει την ερώτηση.
Παραδείγματα
Ας μιλήσουμε με παραδείγματα. Είναι ευρέως διαδεδομένο πως όσο πιο μαλακό είναι το τερέν στο οποίο τρέχουμε τόσο λιγότερες είναι πιθανότητες να τραυματιστούμε. Αυτό όμως δεν τεκμηριώνεται κάπως σε επιστημονικό επίπεδο. Κι αυτό γιατί ο εγκέφαλος μας έχει ένα συγκεκριμένο σύστημα λειτουργίας που κάνει τα πόδια μας να προσαρμόζονται αυτόματα ενώ τρέχουν (ή περπατάνε) ανάλογα με την μορφή του εδάφους που διανύουμε. Πρόκειται για μια λειτουργία του εγκεφάλου που ονομάζεται ανεπίσημα «η ρύθμιση των μυών».
Ο εγκέφαλος…
Τη στιγμή που τρέχουμε, ο εγκέφαλος μας, ασυναίσθητα και με βάση περασμένες εμπειρίες τρεξιμάτων, προσαρμόζει τις κινήσεις των ποδιών μας ανάλογα με το είδος της επιφάνειας στην οποία προχωράμε. Συνεπώς, το είδος της επιφάνειας δεν παίζει από μόνο του κανένα ρόλο αναφορικά με τους τραυματισμούς, ο εγκέφαλος του καθένα μας αντίθετα, παίζει βασικό ρόλο. Με άλλα λόγια έχει ελάχιστη σημασία το αν τρέχουμε σε τσιμέντο ή σε άμμο. Είτε τρέχουμε στην πόλη είτε τρέχουμε σε παραλία το αν θα τραυματιστούμε έχει να κάνει με μια ελάχιστη λάθος λειτουργία του εγκεφάλου μας.
Από την άλλη, ο Δρ. Brian Heiderscheit, διευθυντής του Πανεπιστημίου της Κλινικής Δρομέων του Ουισκόνσιν, προσθέτει από την μεριά του κι έναν άλλο παράγοντα τονίζοντας: «Γνωρίζουμε πως το σώμα μας προσαρμόζεται άμεσα στις συνθήκες μιας επιφάνειας αλλά αυτό που δεν γνωρίζουμε ακόμα είναι αν υπάρχουν και ποιές είναι ακριβώς οι μακροπρόθεσμες συνέπειες της λειτουργίας του σώματος μας όταν αυτό τρέχει διαρκώς σε μια συγκεκριμένη επιφάνεια».
Κατά την άποψη του Heiderscheit, ο πιο αξιόπιστος τρόπος για να αποφευχθούν οι τραυματισμοί για έναν δρομέα είναι να εξασκείται διαρκώς σε διαφορετικά είδη εδάφους έτσι ώστε το σώμα του να τα συνηθίζει όλα και να μην αντιμετωπίζει προβλήματα προσαρμογής. «Ακριβώς όπως ένας δρομέας αλλάζει το τέμπο του καθώς τρέχει ή το μέγεθος της απόστασης που διανύει ως κομμάτι της προπόνησης του, αντίστοιχα θα πρέπει να πράττει και με τα είδη δρόμου που υπάρχουν. Να δοκιμάζει δηλαδή να τρέχει σε διαφορετικές επιφάνειες», τονίζει.
Ο μύθος
Ένας άλλος μύθος σχετικά με τους τραυματισμούς έχει να κάνει με τον ρυθμό του τρεξίματος. Γενικότερα, πιστεύεται πως όσο πιο γρήγορα και έντονα τρέχει κάποιος τόσο πιο πιθανό είναι να πέσει θύμα τραυματισμού. Και εδώ όμως, κάτι τέτοιο δεν επιβεβαιώνεται από πουθενά. Μάλιστα, το 2015 έγινε ένα πείραμα επί αυτού.
Ερευνητές από το Τμήμα Δημόσιας Υγείας στο Πανεπιστήμιο Aarhus της Δανίας ζήτησε από μια ομάδα δρομέων να τρέξει σε τρεις διαφορετικές ταχύτητες. Από αυτό το πείραμα διαπιστώθηκε πως όχι μόνο δεν αυξάνονται οι πιθανότητες τραυματισμών όσο πιο γρήγορα τρέχεις αλλά το ακριβώς αντίθετο. Η συνολική πίεση στο γόνατο μειώνεται όσο πιο γρήγορα τρέχεις κι αυτό γιατί τα άλματα που απαιτούνται από τα πόδια μας για την διάνυση μιας απόστασης μειώνονται όλο και πιο πολύ όσο αυξάνουμε την ταχύτητά μας.
Από την άλλη βέβαια, αν το γόνατο (το οποίο αποτελεί ένα κομμάτι του ποδιού επιρρεπή σε τραυματισμούς) δεν επηρεάζεται από την αύξηση της ταχύτητας με την οποία τρέχουμε, δεν ισχύει το ίδιο για άλλα σημεία των ποδιών μας. Για παράδειγμα, άλλες έρευνες της ίδιας δανέζικης ομάδας αποδεικνύουν πως η γάμπα και ο αχίλλειος τένοντας επηρεάζονται από την αύξηση της ταχύτητας.
Εν κατακλείδι, δεν υπάρχει μια επιφάνεια που να είναι αντικειμενικά καλή για όλους, ούτε μια αντικειμενικά κατάλληλη ταχύτητα για τους πάντες. Αντίθετα, ο καταλληλότερος τρόπος για να αποφεύγονται οι τραυματισμοί είναι ο ακριβώς ανάποδος: να αλλάζουμε διαρκώς τις συνθήκες τρεξίματός μας για να συνηθίζει το σώμα μας σε όλες.