Eκατομμύρια άνθρωποι στη Βόρεια Αμερική κατά κύριο λόγο, θα παρακολουθήσουν την ολική έκλειψη ηλίου σήμερα (8/4), καθώς το φεγγάρι θα «μπλοκάρει» τον ήλιο για 4 λεπτά και 9 δευτερόλεπτα. Θρύλοι, δεισιδαιμονίες και συμβουλές για το εντυπωσιακό θέαμα
Εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη Βόρεια Αμερική θα έχουν την ευκαιρία να παρατηρήσουν ένα πολύ ιδιαίτερο φυσικό φαινόμενο σήμερα (8/4), όταν μια ολική έκλειψη Ηλίου θα είναι ορατή από μέρη των Ηνωμένων Πολιτειών, του Μεξικού και του Καναδά. Η ολική έκλειψη, η οποία συμβαίνει όταν το φεγγάρι αποκλείει εντελώς τον ήλιο – θα σκοτεινιάσει τον ουρανό για λίγα λεπτά «σαν να ήταν αυγή ή σούρουπο», εξηγεί η διαστημική υπηρεσία NASA των ΗΠΑ.
Το φαινόμενο θα είναι ορατό από μια ζώνη πλάτους 185 χιλιομέτρων που εκτείνεται από τη δυτική ακτή του Μεξικού, μέσω των ΗΠΑ και μέχρι την ανατολικότερη επαρχία του Καναδά, Newfoundland και Labrador -αυτό που είναι γνωστό ως «μονοπάτι της ολότητας». «Εάν το επιτρέψει ο καιρός, οι άνθρωποι στο μονοπάτι αυτό θα δουν το στέμμα του ήλιου ή την εξωτερική ατμόσφαιρα, η οποία συνήθως κρύβεται από το φωτεινό πρόσωπο του ήλιου», αναφέρει η NASA στον ιστότοπό της.
Το μονοπάτι της ολότητας είναι πραγματικά «εκεί που είναι» τη Δευτέρα, δήλωσε ο Aντονι Αβένι, ομότιμος καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Colgate στη Νέα Υόρκη και συγγραφέας του βιβλίου, «In the Shadow of the Moon: The Science, Magic, and Mystery of Solar Eclipses» «Είναι αυτά τα πολύτιμα τρία λεπτά περίπου… ολότητας όταν βλέπεις μια ολόκληρη σειρά φαινομένων που απλά δεν βλέπεις στην καθημερινή ζωή», είπε στο Al Jazeera. «Σου κόβει την ανάσα, σταματάς αυτό που κάνεις και κοιτάς τη φύση».
Η ολική έκλειψη ηλίου θα γίνει σήμερα ορατή σε μέρη της Βόρειας Αμερικής. Θα ξεκινήσει πάνω από τα νησιά Κουκ στον Ειρηνικό Ωκεανό και στη συνέχεια θα κινηθεί στο Μεξικό και σε 13 πολιτείες των ΗΠΑ πριν «τελειώσει» στον Καναδά.
Στο μονοπάτι της έκλειψης της βαθύτερης σκιάς, όταν θα συμβεί στην ολότητά του το φαινόμενο, ο ουρανός θα μαυρίσει για τέσσερα λεπτά και εννέα δευτερόλεπτα. Αυτή η έκλειψη είναι μοναδική καθώς θα καλύψει πολλές πυκνοκατοικημένες πόλεις, ενώ 31,5 εκατομμύρια άνθρωποι σε όλη τη Γη θα μπορέσουν να τη δουν, λέει η NASA
Η NASA θα διεξάγει πολλά πειράματα καθ’ όλη τη διάρκεια του σπάνιου και εντυπωσιακού γεγονότος, συμπεριλαμβανομένης της εκτόξευσης πυραύλων στη σκιά της έκλειψης και της αποστολής ερευνητικών αεροπλάνων για να παρακολουθήσουν την πορεία της. Για να απολαύσει κανείς με ασφάλεια το αστρονομικό φαινόμενο, δεν πρέπει να κοιτάξει τον Ήλιο με γυμνό μάτι, ακόμα και με γυαλιά ηλίου, παρά μόνο με φακούς ειδικούς που προστατεύουν απόλυτα τα μάτια.
Τι είναι η ηλιακή έκλειψη;
Μια ηλιακή έκλειψη συμβαίνει όταν η Σελήνη διασταυρώνεται με τον Ήλιο, με αποτέλεσμα να τον κρύψει. Το φαινόμενο απαιτεί ο Ήλιος, η Σελήνη και η Γη να βρίσκονται ακριβώς στη σωστή ευθυγράμμιση ώστε η Σελήνη να ρίξει σκιά στον πλανήτη μας.
Όταν συμβαίνει αυτό, η Σελήνη ρίχνει δύο τύπους σκιών: Η μία έχει ως αποτέλεσμα μια μερική έκλειψη Ηλίου, η οποία καλύπτει μόνο μέρος του Ήλιου. Και η άλλη – η πιο εντυπωσιακή – ονομάζεται ολική έκλειψη Ηλίου και συμβαίνει όταν ο Ήλιος καλύπτεται σχεδόν εξ ολοκλήρου από τη Σελήνη, εκτός από ένα ορατό δακτύλιο φωτός στον ουρανό.
Θρύλοι και δεισιδαιμονίες για την έκλειψη
Στην αρχαιότητα, οι άνθρωποι έβλεπαν τις ολικές εκλείψεις ηλίου με δέος αλλά και με αρκετό φόβο. Θεωρούνταν σημάδι, συνήθως κακό – προάγγελος για κάτι κακό που επρόκειτο να συμβεί. Μας αρέσει να πιστεύουμε ότι ζούμε σε πιο φωτισμένες εποχές, αλλά και πάλι κυκλοφορούν αρκετοί αστικοί θρύλοι και δεισιδαιμονίες για την επικείμενη έκλειψη.
Για παράδειγμα, λέγεται ότι δεν πρέπει να μαγειρεύετε κατά τη διάρκεια μιας έκλειψης, διαφορετικά το φαγητό θα γίνει δηλητηριώδες. ή ότι εάν είστε έγκυος, η έκλειψη μπορεί να είναι επιβλαβής για το μωρό, αναφέρει το BBC
Οι εκλείψεις είναι προϊόν του «ρολογιού» του Ηλιακού Συστήματος. Η μόνη φυσική τους επιρροή είναι να αλλάζουν το φως που πέφτει στη Γη και να προκαλούν ανεπαίσθητες αλλαγές στην ατμόσφαιρα, όπως μια αλλαγή στη συμπεριφορά του ανέμου.
«Ο ουράνιος δράκος τρώει τον ήλιο»
Οι ολικές εκλείψεις ηλίου γοητεύουν τους ανθρώπους εδώ και χιλιάδες χρόνια. Αλλά στους αρχαίους πολιτισμούς, το φαινόμενο θεωρούνταν συχνά ως κακός οιωνός.Σε πολλούς πολιτισμούς, οι θρύλοι γύρω από τις εκλείψεις ηλίου περιλαμβάνουν μυθικές φιγούρες που τρώνε ή κλέβουν τον Ήλιο. Κάποιοι, λαοί, μάλιστα, ερμήνευσαν το γεγονός ως ένδειξη θυμωμένων ή τσακωμένων θεών.
Στην αρχαία Κίνα, για παράδειγμα, οι άνθρωποι πίστευαν ότι οι ηλιακές εκλείψεις συνέβαιναν επειδή «ένας ουράνιος δράκος» έτρωγε τον ήλιο, σύμφωνα με τη NASA. Ως αποτέλεσμα, οι άνθρωποι έκαναν δυνατούς θορύβους κατά τη διάρκεια των εκλείψεων «για να τρομάξουν τον δράκο και να φύγει μακριά»
Στο Βιετνάμ, οι άνθρωποι πίστευαν ότι η ηλιακή έκλειψη προκαλείται από έναν γιγάντιο βάτραχο που καταβρόχθιζε τον Ήλιο. Οι σκανδιναβικοί πολιτισμοί κατηγορούσαν τους λύκους. Οι Ίνκας της Νότιας Αμερικής πίστευαν ότι οι εκλείψεις ηλίου ήταν σημάδι του θυμού του θεού Ήλιου Inti. Και στην αρχαία Μεσοποταμία (σημερινό Ιράκ), μια έκλειψη Ηλίου θεωρούσαν οτι είναι «σημάδι» ότι ο ηγεμόνας βρισκόταν σε σοβαρό κίνδυνο με αποτέλεσμα να τεθεί σε εφαρμογή ένα σύστημα γνωστό ως «αναπληρωματικός βασιλιάς».
Προκειμένου να αποφευχθεί η βλάβη του πραγματικού βασιλιά των Ασσυρίων, για παράδειγμα, ετοιμαζόταν ένα υποκατάστατο και προσφερόταν τελικά ως θυσία «για την κακή μοίρα που προοριζόταν για τον αληθινό βασιλιά», εξηγεί η Σάρα Γκραφ επιμελήτρια στο Τμήμα Αρχαίας Τέχνης Εγγύς Ανατολής στο Μητροπολιτικό Μουσείο Τέχνης στη Νέα Υόρκη.
Οι Έλληνες που θα παρατηρήσουν το φαινόμενο
Ομάδες επαγγελματιών και ερασιτεχνών αστρονόμων, αστροφωτογράφοι και κυνηγοί εκλείψεων από όλη την Ελλάδα ταξίδεψαν άλλοι στις ΗΠΑ και άλλοι στο Μεξικό, για να παρατηρήσουν και να μελετήσουν το εντυπωσιακό αστρονομικό φαινόμενο. Ανάμεσά τους και η αστροφυσικός στο Κέντρο Επισκεπτών του Εθνικού Αστεροσκοπείου Αθηνών, στο Θησείο, Φιόρη-Αναστασία Μεταλληνού, η οποία ταξίδεψε στο Ντουράνγκο του Μεξικού μαζί με μέλη της Αστρονομικής Ένωσης Σπάρτης «Διόσκουροι». Εκεί η έκλειψη θα έχει συνολική διάρκεια δύο ώρες και 41 λεπτά και η ολικότητα τρία λεπτά και 47 δευτερόλεπτα.
Όπως εξηγεί η κ. Μεταλληνού στο ΑΠΕ-ΜΠΕ, το 2024 ο Ήλιος είναι στο μέγιστο της ηλιακής του δραστηριότητας, οπότε όλα τα ηλιακά φαινόμενα εμφανίζονται πιο έντονα. «Οπότε στη συγκεκριμένη έκλειψη, καιρού επιτρέποντος, ελπίζουμε και περιμένουμε ότι θα παρατηρήσουμε πιο έντονα ηλιακά φαινόμενα, όπως ηλιακές εκλάμψεις και προεξοχές. Ακόμα και η κορόνα του Ήλιου θα είναι πιο έντονη στις παρατηρήσεις και μετρήσεις που θα γίνουν και στις φωτογραφίες που θα βγουν».
Η ίδια αναδεικνύει άλλο ένα ενδιαφέρον στοιχείο της συγκεκριμένης ολικής έκλειψης: ότι πραγματοποιείται 18 χρόνια μετά την ολική έκλειψη του 2006 που ήταν ορατή από το Καστελόριζο. «Αυτά τα 18 χρόνια είναι μια περιοδικότητα, που ονομάζεται κύκλος Σάρος και ήταν γνωστός από τους Βαβυλώνιους και τους αρχαίους Έλληνες, οι οποίοι μπορούσαν έτσι να προβλέψουν τις εκλείψεις. Σε αυτό τον κύκλο επαναλαμβάνονται εκλείψεις πανομοιότυπες, οπότε στις 8 Απριλίου θα δούμε μια έκλειψη πανομοιότυπη με την έκλειψη στο Καστελόριζο».
Σημειώνεται ότι η επόμενη ολική έκλειψη Ηλίου αναμένεται στις 12 Αυγούστου 2024 και θα είναι ορατή από την Ισλανδία, την Πορτογαλία, τη Ρωσία και την Ισπανία.