Δεν χρειάζεται να έχεις δει Ταρκόφσκι ή Αγγελόπουλο για να καταφέρεις να εκτιμήσεις την κινηματογραφική γλώσσα. Δεν είναι απαραίτητο να εντρυφήσεις στα μυστικά του μοντάζ ή τις σκηνοθεσίας για να μπορέσεις να εκτιμήσεις μια καλή ταινία.
Αρκεί να κάνεις κάτι από τα παρακάτω την επόμενη φορά που θα βρεθείς τετ α τετ με μια κινηματογραφική παραγωγή.
Μπες στο μυαλό του σεναριογράφου
Σκέψου τι θέλει να «πει» με κάθε σκηνή. Συνήθως οι καλές ταινίες πάντα κάπου σε «πάνε» μέσα από το σενάριό τους.
Ψάξε το δεύτερο επίπεδο
Μήπως αυτά που αναφέρονται στην ταινία είναι ταυτόχρονα και ένα σχόλιο για την κοινωνία, τη θρησκεία, τον ρατσισμό ή οποιοδήποτε άλλο καίριο φαινόμενο;
Δες τη σχέση των ηθοποιών
Το μεγαλύτερο μέρος της απόλαυσης όταν παρακολουθείς μια ταινία, είναι η χημεία των πρωταγωνιστών και δη του πρωταγωνιστικού διδύμου.
Παρακολούθησε το οπτικό στυλ
Είναι η κάμερα σταθερή; Τα πλάνα από πάνω ή από κάτω; Κοντινά ή μακρινά; Τα πρόσωπα «ασφυκτιούν» στο κάδρο ή χάνονται σε γενικά πλάνα; Οι σκηνές είναι «κοφτές» και σύντομες ή Αγγελοπουλικές; Οι πιο σύντομες σκηνές θεωρουνται πιο μοντέρνες και εμπορικές γιατί το μάτι σήμερα έχει συνηθίσει στο γρήγορο, οι αργές θεωρούνται πιο “ευρωπαϊκές”. Με την καθεμία ο σκηνοθέτης ορίζει το ρυθμό του, σου λέει αν θελει να σου κρατήσει το ενδιαφέρον με τον καταιγιστικό ρυθμό η με το μεστό νόημα. Αυτά είναι που δίνουν το στίγμα του σκηνοθετικού ρυθμού και ύφους.
Παρατήρησε καλά
Μήπως υπάρχουν αναφορές σε άλλες ταινίες ή δημιουργούς; Είναι σύνηθες το παιχνίδι πολλών σκηνοθετών – μεγάλων και μη – να κάνουν φόρους τιμής σε μεγάλους κλασικούς δημιουργούς, που συχνά δίνουν στη ταινία προστιθέμενη αξία.
Δες το τόξο του πρωταγωνιστή
Ήτοι την πορεία του ηθικά και συναισθηματικά μέσα στην ταινία. Είναι πολύ πιθανό να αλλάζει. Μήπως γίνεται από καλός κακός; Από ευτυχής δυστυχισμένος; Από πλούσιος φτωχός; Από ηθικός εγκληματίας; Παρακολούθησε πώς πορεύεται μέσα στην ταινία, αυτό το «ταξίδι» του με τα ενδιάμεσα εμπόδια που θα συναντήσει είναι όλο το παιχνίδι της πλοκής.
Σκέψου τις αιτίες
Σε μια σοβαρή ταινία, πάντα υπάρχουν αιτίες πίσω από τις πράξεις. Ο κακός δεν γεννήθηκε έτσι, κάτι συνέβη και ο χαρακτήρας του διαμορφώθηκε με αυτόν τον τρόπο. Μπες στην ψυχολογία του κάθε ήρωα και ψάξε να βρεις γιατί κάνει ό,τι κάνει.
Δες τα σύμβολα
Οι μεγάλοι σκηνοθέτες συνήθως τα χρησιμοποιούν σε μεγάλη κλίμακα. Λόγου χάρη η βροχή σε σκηνές με συναισθηματικό διακύβευμα, η χρήση του έντονου φωτός σε σκηνές με θετικό περιεχόμενο, ακόμα και πιο έντονοι συμβολισμοί όπως για παράδειγμα το τρένο που ο Χίτσκοκ δείχνει να μπαίνει σε μια σήραγγα και συμβολίζει – εχμ – το σεξ.
Παρατήρησε το μοντάζ
Δεν είναι τυχαία από τα πιο σημαντικά μέρη της κινηματογραφικής γλώσσας. Στα cuts κρύβονται πολλά, πάρα πολλά πράγματα. Η ουσία βρίσκεται σε όλα όσα υπονοούνται αλλά δεν τα βλέπουμε. Για παράδειγμα, σε μια σκηνή ένας ήρωας βρίσκεται σε δίλλημα να τραβήξει ή όχι την σκανδάλη. Αμέσως cut και επόμενη σκηνή η επόμενη ημέρα, χωρίς να μαθαίνουμε παρά στο τέλος της αν στην προηγούμενη σκηνή έχει γίνει φονικό. Το μοντάζ στην ταινία χτίζει όλο το σασπένς και δίνει νόημα στην σκηνή που θα ακολουθήσει, φορτίζοντάς την.