Ο γνωστός σκιτσογράφος Αρκάς μας έχει συνηθίσει στη δηκτική του σάτιρα και την ικανότητά του να θίγει κοινωνικά ζητήματα με τρόπο εύστοχο και συχνά αμφιλεγόμενο. Στο πιο πρόσφατο σκίτσο του, η ηρωίδα Ρόζα, με την οποία έχουμε πλέον εξοικειωθεί, επιστρέφει για να θέσει το ζήτημα των δικαιωμάτων και των προνομίων, προκαλώντας μας να αναλογιστούμε αν ζούμε πραγματικά σε μια δίκαιη κοινωνία.
Στο συγκεκριμένο σκίτσο, ο πατέρας της Ρόζας της διαβάζει το τέλος ενός παραμυθιού που καταλήγει με την κλασική φράση: «και ζήσαν αυτοί καλά και εμείς καλύτερα». Η Ρόζα, ωστόσο, δεν φαίνεται να συμφωνεί και με την ερώτησή της «Με ποιο δικαίωμα ζήσαμε εμείς καλύτερα;» αναδεικνύει τη δυσαρέσκεια της με αυτήν την κατάληξη. Το σχόλιό της δεν αφορά μόνο την ισότητα στα παραμύθια, αλλά αντανακλά και βαθύτερες κοινωνικές ανησυχίες για τα προνόμια και την αδικία που παρατηρούνται στην καθημερινή μας ζωή.
Δικαιώματα στα παραμύθια: Περισσότερα από ένα χαρούμενο τέλος;
Με μια πρώτη ματιά, τα παραμύθια φαίνονται αθώα — απλές ιστορίες για παιδιά που συχνά μεταφέρουν ηθικά διδάγματα μέσα από μαγικά αφηγήματα. Ωστόσο, όπως τονίζει η Ρόζα, αυτές οι ιστορίες συχνά παραβλέπουν μια βασική πραγματικότητα: την έννοια της δικαιοσύνης και των ίσων δικαιωμάτων. Στα παραμύθια, οι χαρακτήρες μπορεί να καταλήγουν να ζουν «καλά» εξαιτίας της τύχης, των προνομίων ή απλώς επειδή είναι οι «εκλεκτοί», αφήνοντας τον υπόλοιπο κόσμο να αγνοείται. Τι συμβαίνει όμως με εκείνους που δεν είχαν την τύχη να ευνοηθούν από μια μαγική λύση;
Αυτό το ζήτημα συνδέεται στενά με τις σύγχρονες συζητήσεις γύρω από την ανισότητα, τα προνόμια και τα ανθρώπινα δικαιώματα. Σε πολλές κοινωνίες, το χάσμα μεταξύ αυτών που ευημερούν και αυτών που παλεύουν για τα βασικά διευρύνεται συνεχώς, χωρίς να υπάρχει συχνά μια σαφής δικαιολογία. Η Ρόζα, μέσα από τη διαμαρτυρία της, μας θυμίζει ότι το να ζούμε «καλύτερα» δεν είναι κάτι δεδομένο, αλλά κάτι που πρέπει να εξετάζουμε και να αναρωτιόμαστε για το κατά πόσο είναι δίκαιο — ειδικά σε έναν κόσμο όπου πολλοί άνθρωποι μένουν στο περιθώριο.
Ο ρόλος του προνομίου στην κοινωνία
Η φράση της Ρόζας, «Με ποιο δικαίωμα ζήσαμε εμείς καλύτερα;» θέτει άμεσα το ζήτημα του προνομίου. Τα προνόμια, είτε βασίζονται στον πλούτο, την εθνικότητα, το φύλο ή άλλους παράγοντες, συχνά περνούν απαρατήρητα στην καθημερινή ζωή.
Η Ρόζα του Αρκά έχει συχνά παρουσιαστεί ως μια φιγούρα που αμφισβητεί την εξουσία και το κατεστημένο. Ο δυναμικός και συχνά οξύθυμος χαρακτήρας της λειτουργεί ως η φωνή εκείνων που διαμαρτύρονται για την αδικία στην καθημερινή ζωή.
Ποιος είναι ο σκιτσογράφος Αρκάς
Ο Αρκάς είναι Έλληνας σκιτσογράφος και συγγραφέας. Ξεκίνησε στις αρχές της δεκαετίας του ’80 δημοσιεύοντας τη σειρά Ο Κόκορας στο περιοδικό Βαβέλ και στη συνέχεια στο Παρά Πέντε και στο Μικρό Παρά Πέντε. Το έργο του αποτελείται κυρίως από σειρές με συγκεκριμένο θέμα – πρωταγωνιστές που δημοσιεύονται σε περιοδικά και εφημερίδες και συγκεντρώνονται στη συνέχεια σε άλμπουμ. Από τα έργα του ο Ισοβίτης έχει γίνει σειρά με μαριονέτες για την ελληνική τηλεόραση από τον Μάνθο Σαντοριναίο. Δουλειές του έχουν μεταφραστεί σε άλλες γλώσσες (αγγλικά, γαλλικά, γερμανικά, ιταλικά, ισπανικά, πορτογαλικά, πολωνικά, ρουμανικά, σέρβικα και βουλγάρικα), ενώ έχει γράψει και θεατρικά έργα.
Το πραγματικό ονοματεπώνυμο του εν λόγω συγγραφέα είναι άγνωστο, καθώς ο ίδιος δεν το έχει αποκαλύψει, ενώ τα ονόματα Αντώνης Ευδαίμων και Γεράσιμος Σπανοδημήτρης που έχει χρησιμοποιήσει σε έργα του, θεωρούνται ψευδώνυμα. Επίσης, έχει προταθεί το όνομα Άρης Καστρινός (απ’ όπου υποτιθέμενα προέρχεται και το ΑΡ-ΚΑΣ).
Κατά καιρούς ασκήθηκε κριτική στο έργο του, κυρίως (αλλά όχι αποκλειστικά) από τον πολιτικό χώρο της Αριστεράς. Οι επικρίσεις αφορούν κυρίως ορισμένα σκίτσα του που κατηγορήθηκαν ότι είναι μισογυνικά και “χοντροφοβικά”. Τον Ιούλιο του 2019 η σελίδα του στο Facebook, σύμφωνα με τον ίδιο, απενεργοποιήθηκε για διάστημα μίας εβδομάδας λόγω συνεχών αναφορών από χρήστες που κατηγόρησαν τις αναρτήσεις του.
Αρκάς: ΜΜΕ & αρθρογράφοι έχουν εστιάσει στις πολιτικές του πεποιθήσεις
Ο ίδιος ο Αρκάς, καθώς και ΜΜΕ και αρθρογράφοι, χαρακτήρισαν τις επικρίσεις απόπειρα λογοκρισίας, ενώ υποστήριξαν ότι η σάτιρα του Αρκά στοχεύει το φαινόμενο της πολιτικής ορθότητας, επειδή το θεωρεί επικίνδυνο και ικανό να απειλήσει κατοχυρωμένα δημοκρατικά δικαιώματα και την ελευθερία του λόγου.