Τον Ιανουάριο του 1945 οι σοβιετικές δυνάμεις είχαν διασπάσει το γερμανικό μέτωπο στην Πολωνία επί του ποταμού Βιστούλα. Οι γερμανικές στρατιές απωθήθηκαν μέχρι τον ποταμό Όντερ, δυτικά. Η Γερμανική 2η Στρατιά, αντίθετα, υποχώρησε προς Βορρά και κατέλαβε αμυντικές θέσεις στην Πομερανία και τη Δυτική Πρωσία, στις ακτές της Βαλτικής.
Η πόλη του Ντάντσιχ ήταν η αφορμή για το ξέσπασμα του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου το 1939. To 1945 όμως η κατάσταση έμελλε να αντιστραφεί.
Η 2η Στρατιά ανέλαβε την άμυνα των βαλτικών ακτών από τις εκβολές του ποταμού Βιστούλα, ανατολικά, μέχρι το Γκοτενχάφεν (σημερινή Γδύνια), δυτικά, ενταγμένη στην Ομάδα Στρατιών (ΟΣ) του Βιστούλα. Οι ισχυρότερες μεραρχίες της 2ης Στρατιάς ήταν η 4η και η 7η Μεραρχία Πάντσερ (ΜΠα). Σταδιακά, εντός του Φεβρουαρίου, οι σοβιετικές δυνάμεις απέκοψαν εντελώς τη 2η Στρατιά από τις λοιπές γερμανικές δυνάμεις και άρχισαν να την πιέζουν στο δυτικό της πλευρό.
Άμυνα…
Από τα τέλη Φεβρουαρίου μέχρι τις πρώτες ημέρες του Μαρτίου το μέτωπο της 2ης Στρατιάς είχε περιοριστεί στα 70 χλμ. Αποτέλεσμα αυτού ήταν κάθε σοβιετική στρατιά να επιχειρεί επί μετώπου επίθεσης εύρους 15 χλμ.
Στόχος των Σοβιετικών ήταν να περιορίσουν σιγά-σιγά τους Γερμανούς στο Γκοτενχάφεν και το Ντάντσιχ πιέζοντας συνεχώς από τα δυτικά – νοτιοδυτικά.
Ο στρατάρχης Ροκοσόφσκι αποφάσισε να καταλάβει το μικρό λιμάνι το Τσόποτ, μεταξύ Ντάντσιχ και Γκοτενχάφεν, με σκοπό να διασπάσει τον γερμανικό θύλακα ώστε να τον εξουδετερώσει ευκολότερα Στις 13 Μαρτίου οι Σοβιετικοί άρχισαν να βομβαρδίζουν το Τσοπότ (σημερινό Σόποτ της Πολωνίας) με προφανή στόχο να κόψουν στη μέση τον θύλακα που είχε απομείνει υπό τον έλεγχο της γερμανικής 2ης Στρατιάς. Παράλληλα οι Σοβιετικοί άρχισαν να ασκούν πίεση δυτικά του Ντάντσιχ.
Τμήματα της 4ης ΜΠα εκτέλεσαν άμεση αντεπίθεση. Ωστόσο η 4η ΜΠα αποτελούσε πλέον σκιά του παλαιού εαυτού της. Μετά την αντεπίθεση είχε απομείνει με μόλις τέσσερα ικανά προς μάχη άρματα Panther και ένα πυροβόλο εφόδου. Υπ’ αυτές τις συνθήκες νέα σοβιετική επίθεση επέτυχε. Νέα γερμανική αντεπίθεση είχε ως αποτέλεσμα την μερική ανακατάληψη των χαμένων θέσεων.
Η πλέον επικίνδυνη σοβιετική διείσδυση όμως ήταν αυτή προς το Τσοπότ. Έτσι η 4η ΜΠα διατάχθηκε να ενισχύσει τα ημί – διαλυμένα εκεί γερμανικά τμήματα που προσπαθούσαν να κρατήσουν, κυριολεκτικά με τα δόντια, τις θέσεις τους.
Δύο μοναχικά άρματα Panther
«Αργά το απόγευμα (της 13ης Μαρτίου) ο υπολοχαγός Γκέρλαχ έφτασε στις θέσεις της 389ης Μεραρχίας Πεζικού (ΜΠ) με δύο άρματα Panther. Τα δύο άρματα διατάχθηκαν να υποστηρίξουν νυκτερινή επίθεση ενός τάγματος πεζικού. Στις 20.00 οι τυφεκιοφόροι της 389ης ΜΠ ξεκίνησαν.
“Ήταν ήδη σκοτάδι. Οι επιτιθέμενοι προχώρησαν παρά τα ισχυρά εχθρικά πυρά. Μπορούσαμε να ακούσουμε καθαρά τον ήχο πυροβόλων αρμάτων να βάλλουν. Στο μεταξύ καταλάβαμε πως τουλάχιστον 24 εχθρικά άρματα, εκ των οποίων οκτώ βαριά Josef Stalin, ήταν απέναντί μας στο Νέου Βελτ (δυτικά του Τσόποτ).
“Και απέναντι στην υπεροχή του εχθρού εμείς είχαμε μόνο δύο Panther. Όταν οι τυφεκιοφόροι της 389ης ΜΠ έφτασαν στο χωριό κατέστρεψαν ένα εχθρικό άρμα και ένα αντιαρματικό πυροβόλο με Panzerfaust, αλλά δέχτηκαν σφοδρά πυρά και υποχώρησαν. Εκεί την στιγμή το Panther του υπολοχαγού Γκέρλαχ ακινητοποιήθηκε. Ο Γκέρλαχ όμως μαζί με τον ασυρματιστή του, λοχία Κούπφερ, επιβιβάστηκε στο τελευταίο Panther.
“Το πλήρωμα αποτελείτο από τον λοχία πυροβολητή Λανγκ, τον υποδεκανέα γεμιστή Χάινριχ και τον υποδεκανέα οδηγό Μπάουερ. Το μοναδικό Panther κινήθηκε προς τον σιδηροδρομικό σταθμό του χωριού με τον κινητήρα σε χαμηλές στροφές ώστε ο παραγόμενος θόρυβος να είναι όσο το δυνατό μικρότερος.
“Ως βετεράνος των πάντσερ, ο Γκέρλαχ, ήξερε καλά πως μόνο ο αιφνιδιασμός θα του έδινε ελπίδες επικράτησης σε μια τόσο άνιση μάχη. To χιόνι που έπεφτε κάλυπτε το άρμα. Ένα σιδηροδρομικό βαγόνι το κάλυπτε επίσης από την εχθρική παρατήρηση μέσα στο λυκόφως…
“Κάποια στιγμή οι Σοβιετικοί άκουσαν τον ήχο του κινητήρα και άρχισαν να βάλλουν στα τυφλά. Ο πυροβολητής Λανγκ άνοιξε πυρ προς τη λάμψη των εχθρικών πυροβόλων και έπληξε ένα εχθρικό πυροβόλο εφόδου το οποίο τυλίχθηκε στις φλόγες. Στο φως της φωτιάς εντοπίστηκαν άλλα τρία σοβιετικά άρματα», αναφέρει Γερμανός στρατιώτης στο ημερολόγιό του.
Η άνιση μάχη του μοναχικού Panther και του τάγματος πεζικού συνεχίστηκε και στις 16 Μαρτίου όταν αφίχθη ένα δεύτερο άρμα με αρχηγό πληρώματος τον λοχία Παλμ, γνωστό ως «καταστροφέα αρμάτων». Το άρμα του Παλμ κατέστρεψε δύο σοβιετικά άρματα, ένα εκ των οποίων Josef Stalin και έθεσε εκτός μάχης άλλο ένα άρμα του αυτού τύπου. Επίσης κατέστρεψε και αριθμό σοβιετικών αντιαρματικών πυροβόλων.
Η ημέρα και η επόμενη νύκτα πέρασαν σχετικά ήρεμα με τους Σοβιετικούς να μην τολμούν να κινηθούν. Την αυγή της 17ης Μαρτίου επιχείρησαν επίθεση βορειότερα του χωριού. Τα δύο Panther κινήθηκαν εκεί και κατάφεραν να αποκρούσουν την επίθεση καταστρέφοντας έναν σοβιετικό λόχο πεζικού, πέντε Josef Stalin, ένα ακόμα βαρύ σοβιετικό άρμα, τρία πυροβόλα εφόδου και ένα αντιαρματικό πυροβόλο.
Την επομένη, 18η Μαρτίου, ο Γκέρλαχ εξακολουθούσε να διατηρεί τη θέση του καταστρέφοντας ένα ακόμα Stalin, τρία ακόμα σοβιετικά άρματα, δύο πυροβόλα εφόδου και δύο αντιαρματικά πυροβόλα. Ύστερα από μερόνυχτα μάχης και αγρύπνιας, όταν ο Γκέρλαχ κλήθηκε να δώσει αναφορά, μόλις κάθισε κοιμήθηκε αμέσως ακουμπισμένος σε ένα τραπέζι! Είχε καταφέρει όμως έναν άθλο.
Παρόλα αυτά η κατάσταση ήταν τραγική για τους Γερμανούς. Η άμυνά τους σταδιακά κατέρρευσε.