Οι γυναικοκτονίες αποτελούν μία από τις πιο ακραίες μορφές έμφυλης βίας, με τραγικές συνέπειες για τα θύματα, τις οικογένειες τους και την κοινωνία συνολικά. Στην Ελλάδα, τα περιστατικά γυναικοκτονιών έχουν αυξηθεί ανησυχητικά τα τελευταία χρόνια, δημιουργώντας επείγουσα ανάγκη για ουσιαστική αντιμετώπιση του φαινομένου.
Της: Έπης Τρίμη
Το ζήτημα δεν περιορίζεται μόνο στην εγκληματική πράξη αλλά συνδέεται άρρηκτα με βαθύτερες κοινωνικές, πολιτισμικές και ψυχολογικές αιτίες που πρέπει να αναλυθούν.
Γυναικοκτονίες: Το προφίλ των δραστών
Οι δράστες γυναικοκτονιών συχνά έχουν κοινά χαρακτηριστικά που περιλαμβάνουν ψυχολογικές διαταραχές, χαμηλή αυτοεκτίμηση, τάση για ελεγκτική ή βίαιη συμπεριφορά, καθώς και έλλειψη διαχείρισης θυμού. Πολλοί από αυτούς παρουσιάζουν έναν συνδυασμό ανασφάλειας και τοξικής αρρενωπότητας, όπου η ανάγκη για έλεγχο της συντρόφου γίνεται κεντρική. Είναι συχνό φαινόμενο οι δράστες να έχουν ιστορικό ενδοοικογενειακής βίας, που δεν καταγγέλθηκε ή δεν αντιμετωπίστηκε επαρκώς.
Αίτια που οδηγούν στις γυναικοκτονίες
Η γυναικοκτονία συχνά αποτελεί την τραγική κατάληξη ενός κύκλου βίας.
Οι λόγοι που ωθούν τους δράστες μπορεί να περιλαμβάνουν:
Παθολογική ζήλια: Η αδυναμία αποδοχής του τέλους μιας σχέσης συχνά οδηγεί σε ακραία βία.
Τοξική αρρενωπότητα: Η κοινωνική πίεση να επιβεβαιώσουν την «ανωτερότητα» τους ως άνδρες.
Ψυχολογικές διαταραχές: Ανεπεξέργαστα τραύματα ή ψυχιατρικές ασθένειες.
Κοινωνικές ανισότητες: Τα πατριαρχικά πρότυπα και οι έμφυλες διακρίσεις.
Η ανησυχητική αύξηση των περιστατικών στην Ελλάδα
Η Ελλάδα έχει ζήσει στο «πετσί της» την ανησυχητική αύξηση στις γυναικοκτονίες τα τελευταία χρόνια. Το 2021 χαρακτηρίστηκε από μια «έκρηξη» περιστατικών, με πολυάριθμες υποθέσεις να συγκλονίζουν την κοινή γνώμη. Η πανδημία και τα παρατεταμένα lockdown συνέβαλαν σε αυτή την έξαρση, καθώς η απομόνωση και το στρες αύξησαν τα περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας.
Σύμφωνα με τα διαθέσιμα στοιχεία, το 2021 καταγράφηκαν 17 γυναικοκτονίες, το 2022 αυξήθηκαν σε 24, ενώ το 2023 σημειώθηκαν 13 τέτοια περιστατικά.
Οι δολοφονίες που δεν θα ξεχάσουμε ποτέ:
Η πιο πρόσφατη γυναικοκτονία σημειώθηκε στους Αμπελόκηπους Αττικής, όπου ένας 39χρονος άνδρας ομολόγησε ότι σκότωσε τη σύντροφό του με σφυρί και έκρυψε τη σορό της στο πατάρι του διαμερίσματός τους. Το περιστατικό αυτό έλαβε χώρα παρουσία των δύο ανήλικων παιδιών τους, γεγονός που προσθέτει μια επιπλέον διάσταση φρίκης στο έγκλημα.
Ακολουθεί μια αναλυτική καταγραφή των γυναικοκτονιών στην Ελλάδα το 2024, μαζί με τα θύματα:
- Θεσσαλονίκη
- Θύμα: Γεωργία, δολοφονήθηκε από τον πρώην σύντροφό της (39 ετών) και έναν 43χρονο φίλο του. Το σώμα της βρέθηκε σε δύσβατη περιοχή.
- Ζεφύρι
- Θύμα: 45χρονη γυναίκα, κάηκε ζωντανή από τον 50χρονο σύζυγό της μπροστά στα παιδιά τους.
- Ηράκλειο
- Θύμα: 29χρονη γυναίκα, πυροβολήθηκε στο κεφάλι από τον 39χρονο σύντροφό της μέσα στο σπίτι τους.
- Εξάρχεια
- Θύμα: 57χρονη γυναίκα, βρέθηκε νεκρή με μαχαιριές στις φλέβες της. Ο σύζυγός της φέρει παρόμοια τραύματα και είναι ύποπτος.
- Θεσσαλονίκη
- Θύμα: 87χρονη γυναίκα, μαχαιρώθηκε θανάσιμα στην κοιλιά από τον 80χρονο σύζυγό της.
- Άγιοι Ανάργυροι
- Θύμα: Κυριακή, 28 ετών, δολοφονήθηκε με μαχαίρι έξω από αστυνομικό τμήμα από τον 39χρονο πρώην σύντροφό της, παρά το ότι είχε ζητήσει προστασία.
- Μενίδι
- Θύμα: 40χρονη γυναίκα, βρέθηκε με μαχαίρι στην κοιλιά της. Ο 50χρονος πρώην σύζυγός της είχε ιστορικό βίας.
- Αλεξανδρούπολη
- Θύμα: 73χρονη γυναίκα, δολοφονήθηκε μετά από καβγά με τον 81χρονο σύζυγό της.
- Αμφιλοχία
- Θύμα: 36χρονη εν διαστάσει σύζυγος, πυροβολήθηκε από τον 43χρονο πρώην σύζυγό της, ο οποίος αυτοκτόνησε.
- Λαμία
- Θύμα: 60χρονη γυναίκα, πυροβολήθηκε από τον 67χρονο σύζυγό της, ο οποίος επίσης αυτοκτόνησε.
- Πάτρα
- Θύμα: 41χρονη γυναίκα, υπέκυψε σε τραύματα από άγριο ξυλοδαρμό από τον 49χρονο σύντροφό της.
- Πύργος
- Θύμα: 29χρονη γυναίκα, στραγγαλίστηκε από τον σύζυγό της, ο οποίος ομολόγησε.
- Αγρίνιο
- Θύμα: 43χρονη γυναίκα, πυροβολήθηκε εξ επαφής από τον 30χρονο πρώην σύντροφό της.
- Θεσσαλονίκη (Άγγελοχώρι)
- Θύμα: 60χρονη γυναίκα, δολοφονήθηκε από τον 46χρονο σύζυγό της, ο οποίος τραυμάτισε και τον 29χρονο γιο τους.
- Αμπελόκηποι Αττικής
- Θύμα: Γυναίκα, δολοφονήθηκε με σφυρί στο κεφάλι από τον 39χρονο σύντροφό της, ο οποίος έκρυψε το σώμα της στο πατάρι.
Τι προβλέπει η νομοθεσία
Στην Ελλάδα, οι γυναικοκτονίες δεν αποτελούν αυτόνομη νομική κατηγορία αλλά εντάσσονται στις ανθρωποκτονίες με δόλο. Παρότι υπάρχει αναγνώριση του έμφυλου χαρακτήρα του εγκλήματος από την κοινωνία και τα ΜΜΕ, δεν υπάρχει επίσημη νομική διάκριση.
Ο Υπουργός Προστασίας του Πολίτη, Μιχάλης Χρυσοχοΐδης, έχει τοποθετηθεί δημόσια για τις γυναικοκτονίες και την εφαρμογή «Panic Button» με στόχο την αντιμετώπιση της ενδοοικογενειακής βίας.
Μετά τη δολοφονία της 28χρονης Κυριακής Γρίβα έξω από το Αστυνομικό Τμήμα Αγίων Αναργύρων, ο κ. Χρυσοχοΐδης εξέφρασε τη συντριβή του, χαρακτηρίζοντας το περιστατικό ως μία από τις πλέον δυσάρεστες και δύσκολες στιγμές της πολιτικής του διαδρομής. Δεσμεύτηκε για ταχεία και πλήρη διαλεύκανση της υπόθεσης, ενώ τόνισε την ανάγκη διερεύνησης των συνθηκών κάτω από τις οποίες συνέβη το συμβάν.
Σχετικά με τον όρο «γυναικοκτονία», ο Υπουργός δήλωσε ότι προσωπικά συμφωνεί με τη χρήση του, επισημαίνοντας όμως ότι η ενσωμάτωσή του στον Ποινικό Κώδικα απαιτεί περαιτέρω συζήτηση μεταξύ ποινικολόγων και του Υπουργείου Δικαιοσύνης.
Ο κ. Χρυσοχοΐδης ανακοίνωσε την επέκταση της εφαρμογής «Panic Button» σε όλη την ελληνική επικράτεια, παρέχοντας τη δυνατότητα σε κάθε ενήλικο θύμα ενδοοικογενειακής βίας, ανεξαρτήτως φύλου, να ζητήσει άμεσα και διακριτικά βοήθεια.
Η εφαρμογή λειτουργεί ως σιωπηλός συναγερμός, επιτρέποντας στο θύμα να ειδοποιήσει την ΕΛ.ΑΣ. χωρίς να το αντιληφθεί ο θύτης. Επιπλέον, ο Υπουργός ανακοίνωσε την ανάπτυξη παρόμοιας εφαρμογής για την προστασία των ανηλίκων από τη βία, δίνοντας τη δυνατότητα σε παιδιά που βρίσκονται σε κίνδυνο να ειδοποιούν τις αρχές μέσω του κινητού τους τηλεφώνου. Οι εν λόγω πρωτοβουλίες υπογραμμίζουν τη δέσμευση του Υπουργείου Προστασίας του Πολίτη για την ενίσχυση της προστασίας των πολιτών και την αντιμετώπιση φαινομένων έμφυλης και ενδοοικογενειακής βίας.
- Αν χρειάζεστε βοήθεια
ΚΕΝΤΡΟ ΓΥΝΑΙΚΕΙΩΝ ΜΕΛΕΤΩΝ ΕΡΕΥΝΩΝ-Διοτίμα: 210-3244380, https://diotima.org.gr/contacts/ - Στα συμβουλευτικά Κέντρα της Γενικής Γραμματείας Ισότητας: τηλ.: 210 33.17.305-6, στο Πολύκεντρο τηλ.: 210 5202800
- Στην 24ωρη τηλεφωνική γραμμή SOS 15900
- Στην ιστοσελίδα www.womensos.gr