Μάστιγα των καιρών μας; Παρακμή της κοινωνίας και του σύγχρονου τρόπου ζωής;
Όποια και να είναι η αιτία, η πραγματικότητα είναι αδυσώπητη και πολύ σκληρή, για χιλιάδες συμπατριώτες μας αλλά και πολλά εκατομμύρια ανθρώπων σε όλο τον κόσμο, που στην τελευταία φάση της ζωής τους, αναγκάζονται να μείνουν μόνοι, παλεύοντας με το χειρότερο «τέρας»:
Τη μοναξιά. Ωστόσο, κάποιοι έχουν μια απλή στη σύλληψη ιδέα, η οποία μπορεί να βελτιώσει ραγδαία την ποιότητα ζωής όλων αυτών των ανθρώπων. Η ιδέα βρίσκεται στην αρχική φάση της υλοποίησης…
Η μοναξιά σκοτώνει, κι αυτό είναι επιστημονικά επιβεβαιωμένο, ειδικά στις μεγαλύτερες ηλικίες. Οι ηλικιωμένοι, ή ακόμα και μεσήλικες, που για κάποιον λόγο τους τα έφερε έτσι η ζωή, που ζουν μόνοι, ολοένα και αυξάνονται σε όλο τον κόσμο, με συνέπεια τη ραγδαία υποβάθμιση της ποιότητας ζωής αυτών των ανθρώπων.
Μοντέρνα προβλήματα, όμως, απαιτούν μοντέρνες λύσεις, και μια τέτοια λύση προτείνει η Μαλάμω Στεργίου που ίδρυσε την ομάδα «Κοινότητες Συγκατοίκησης ανθρώπων μεγαλύτερης ηλικίας “Νάμα”». Φιλοδοξία της, οι άνθρωποι να μεταβαίνουν από το «μόνοι» στο «μαζί». Ποτέ δεν είναι αργά, για νέες παρέες και νέα ζωή.
Το όραμά της, βρίσκεται σε φάση σχεδιασμού, με αρκετούς υποψήφιους συγκατοίκους και άρα συνοδοιπόρους στη ζωή, να έχουν συγκεντρωθεί, και να πραγματοποιούνται συζητήσεις προκειμένου να βρεθεί η κατάλληλη στέγη, που θα γίνει το νέο σπίτι 3,4 ή και 5 ανθρώπων, αγνώστων μέχρι πρότινος μεταξύ τους.
«Πριν από τρία χρόνια άρχισα να συνειδητοποιώ ότι θέλω να μένω μαζί με άλλους ανθρώπους. Ήταν αναπόδραστη προσωπική ανάγκη, δεν ήθελα να συνεχίσω τη ζωή μου όπως ήταν. Άρχισα να το συζητώ και να κάνω έρευνα για το τι γίνεται στο εξωτερικό. Τότε, έκανα ένα διαδικτυακό κάλεσμα στο facebook που είχε μεγάλη επιτυχία», περιγράφει η Μαλάμω Στεργίου στο Newsbomb.gr, δηλώνοντας πολύ ικανοποιημένη -αλλά καθόλου έκπληκτη- που ο κόσμος που συμμερίζεται τις δικές της ανάγκες, είναι πολύς.
«Τότε ξεκίνησαν και οι φυσικές συναντήσεις και ο αριθμός των ανθρώπων αυξανόταν γεωμετρικά σε αρκετές δεκάδες! Άνθρωποι, κυρίως γυναίκες, ηλικίας ακόμα κι από 50 ετών και άνω. Συζητούσαμε πόσο χρειαζόμαστε τη συγκατοίκηση, τι σημαίνει για την πνευματική μας ισορροπία, την ποιότητα ζωής μας, την υγεία μας γενικώς», περιγράφει.
«Είναι εξαιρετικό να μπορώ να πω το πρωί «καλημέρα σας, πώς κοιμηθήκατε, τι θα κάνετε σήμερα, τι θα μαγειρέψουμε», το να στήσεις την ημέρα σου μαζί με άλλους ανθρώπους είναι σπουδαία υπόθεση. Μπορεί να μην το είχαμε καν αυτό μέσα στην οικογένεια που μεγαλώσαμε. Το βρίσκω υπέροχο αυτό. Το μοίρασμα του χρόνου και της οντότητάς μου, είναι ό,τι καλύτερο. Δεν μπορεί να ζήσει υγιώς αλλιώς ο άνθρωπος. Μιλάω για δημιουργική αλληλεπίδραση. Μόνο που το φαντάζομαι χτυπάει δυνατά η καρδιά μου», μας εξηγεί με ενθουσιασμό.
Η Ελένη Τρακοπούλου, μέλος της ομάδας, το βλέπει με παρόμοιο τρόπο: «Αυτή η κίνηση μας καλύπτει σε δύο θέματα. Αφενός λύνει το πρόβλημα της οίκησης για πολλούς που δεν έχουν τη δυνατότητα, καθώς τα ενοίκια έχουν φτάσει στα ύψη, ενώ μια πλήρης σύνταξη οριακά καλύπτει ένα αξιοπρεπές σπίτι. Αφετέρου, άτομα από τα 60 και πάνω, που έχουν μείνει μόνοι για οποιονδήποτε λόγο, κοινωνικά νιώθουν απομονωμένοι, πολλοί και απελπισμένοι. Κι ίσως αυτό τους συμβαίνει για πρώτη φορά στη ζωή τους – και στην ηλικία αυτή η κοινωνικοποίηση είναι πιο δύσκολη. Η πρωτοβουλία αυτή σου λύνει το θέμα της μοναξιάς, που είναι το χειρότερο πράγμα που μπορεί να συμβεί σε έναν άνθρωπο. Δεν είναι πολυτέλεια αυτό – πάμε να σώσουμε τη ζωή μας, είναι θέμα επιβίωσης αυτό».
Η κάλυψη της ανάγκης του «μαζί», άλλωστε, δεν γνωρίζει πια και τόσο ηλικίες, όπως διαπίστωσε η Μαλάμω Στεργίου με τις επαφές της. «Συζητάμε και για τη διαγενεακή συγκατοίκηση. Πρόκειται για πολύ ενδιαφέρουσα προοπτική, καθώς διαφορετικές ανάγκες που αλληλοκαλύπτονται, για παράδειγμα όταν φέρνεις μαζί φοιτητές με συνταξιούχους. Οι προσφέρουν την πείρα τους, τις ιστορίες ολόκληρης ζωής, σε νέους που τις χρειάζονται αυτές τις συμβουλές. Οι ίδιοι, προσφέρουν πρακτική βοήθεια αλλά κυρίως τον ενθουσιασμό της νεανικότητας, που όλοι τον έχουμε ανάγκη»…
Η πρώτη απόπειρα μάλιστα, έγινε οργανωμένα, με επαφές με τον Δήμο Αθηναίων, προκειμένου να εξασφαλιστεί ένα ολόκληρο κτήριο, στην περιοχή των Εξαρχείων, το οποίο μέχρι πρότινος νοικιαζόταν από κάποιο ίδρυμα. Ωστόσο αυτό δεν προχώρησε, όμως «ο Δήμος είναι θετικός για τη δημιουργία και προσφορά κοινωνικής αλλά και κοινοτικής κατοικίας, που αφορά σε εμάς. Που να λειτουργεί δηλαδή με συγκεκριμένες υποδομές, υπηρεσίες, μόνιμο ιατρείο.
Οι κοινοτικές κατοικίες είναι μια πραγματικότητα στην Ευρώπη, όμως όπως εκτιμά και η Μαλάμω Στεργίου, αυτό στη χώρα μας θα πάρει καιρό. Ο άμεσος στόχος, είναι αφενός η κατάρτιση της «ομάδας» που θα συμφωνήσει στη συγκατοίκηση, αλλά και η εύρεση ενός διαμερίσματος, που να υποστηρίζει κάτι τέτοιο.
«Αυτή την εποχή συζητάμε για ένα μεγάλο διαμέρισμα στην Κυψέλη, με πέντε υπνοδωμάτια, το οποίο προσφέρεται για ενοικίαση. Η ιδιοκτήτρια μάλιστα είναι πολύ θετική σε αυτό και μας υποστηρίζει. Είμαστε στις τελικές συζητήσεις, ωστόσο πρόκειται για μια καθόλου εύκολη απόφαση, διότι πρόκειται για απόφαση ζωής, που τη βελτιώνει δραστικά όπως πιστεύω εγώ, αλλά αρκετοί είναι αυτοί που θέλουν να το σκεφτούν περισσότερο, ή να προσαρμοστούν στην ιδέα», μας λέει.
Ο στόχος είναι να υπάρξει το πρώτο, καλό παράδειγμα, και μετά να εμπνευστούν κι άλλοι και να επεκταθεί αυτή η πρωτοβουλία, για πολλούς ανθρώπους, σε όλη τη χώρα.
Η Ειρήνη Φωτίου, μέλος της ομάδας και υποψήφια συγκάτοικος, ανυπομονεί για την ευόδωση του σχεδίου: «Ο στόχος είναι να αναπτύξουμε την κουλτούρα της συγκατοίκησης. Πιστεύω ότι κάτι τέτοιο θα με προχωρήσει σαν άνθρωπο, παρόλο που έχουμε μεγαλώσει διαφορετικά, με μια τάση για ατομικότητα. Προσδοκώ να ζήσω σε μια τέτοια κοινότητα, να προχωράμε μαζί, να συζητάμε τις ιδέες μας, να ανταλλάσσουμε τις απόψεις μας. Και να συντονιζόμαστε στα πρακτικά ζητήματα».
Όμως, «στην Ελλάδα δεν έχουμε καμία κουλτούρα συγκατοίκησης. Στα νιάτα μας το λέγαμε, όταν μεγαλώσουμε, να μείνουμε κάπου όλοι μαζί… Πολλοί το έχουν στο μυαλό μας αυτό. Αλλά αν έρθει η ώρα να γίνει πράξη, μάλλον είναι… σοκ. Για να συμβεί αυτό, απαιτείται προετοιμασία, εσωτερική ζύμωση, κάτι που χρειάζεται χρόνο. Το να αφήσουμε την προσωπική μας αυτοκρατορία για να πάμε κάπου που μοιραζόμαστε πράγματα – χώρο, χρόνο, διάθεση, θέλουμε προετοιμασία, ή κάποιον να… μας πάρει από το χεράκι», εξηγεί η Μαλάμω Στεργίου.
Πράγματι όμως, πόσο εύκολο είναι για κάποιους άγνωστους κατά βάση ανθρώπους, να μοιραστούν τη ζωή τους;
«Με φίλη που χρόνια κάνουμε παρέα, πήγαμε διακοπές για 4 βράδια και συνειδητοποιήσαμε ότι δεν μπορούμε να συγκατοικήσουμε ούτε καν στις διακοπές. Γιατί είχαμε μάθει να ζούμε με τον δικό μας τρόπο. Οι συμβιβασμοί που είναι απαραίτητοι, δεν είναι εύκολο να γίνουν», υπογραμμίζει η Ειρήνη Φωτίου.
«Υπάρχουν όρια και κανόνες και πρέπει να είναι σεβαστά από όλους και συμφωνημένα από την αρχή. Χωρίς αυτά, δεν μπορεί να προχωρήσει η συγκατοίκηση. Η αρχική συμφωνία είναι θεωρητική – το θέμα είναι να γίνουν πράξη όλα αυτά ώστε να μην υπάρχουν προβλήματα. Εάν υπάρχει διάθεση όλα γίνονται, αρκεί να υπάρχει σεβασμός στις ανάγκες του άλλου. Μπορεί να είναι και καλύτερα με αγνώστους αντί για φίλους, διότι καμιά φορά η οικειότητα εκμηδενίζει τα… όρια, ενώ μεταξύ αγνώστων, δημιουργούνται άλλες ισορροπίες», θα συμφωνήσει μαζί της, η Ελένη Τρακοπούλου.
Η ομάδα όμως αναλαμβάνει την απαραίτητη προεργασία.
«Στις συναντήσεις μας κάνουμε δράσεις, ταξίδια, ξεναγήσεις, περιπάτους, εξόδους, διότι μαθαίνεις πραγματικά τον άλλον όταν κάνεις πράγματα μαζί. Έτσι γνωριζόμαστε, και μέσω της γνωριμίας διαφαίνεται η προοπτική μιας επιτυχούς συγκατοίκησης. Στη συνέχεια δίνουμε στα μέλη αναλυτικό ερωτηματολόγιο με σκοπό να βρεθούν οι κοινές συνιστώσες μεταξύ των ανθρώπων. Για παράδειγμα, ρωτάμε εάν έχουν κατοικίδια, εάν καπνίζουν ή εάν το ανέχονται, για τον χρόνο χρήσης της τηλεόρασης, για το πώς θα γίνει η μοιρασιά των εργασιών του σπιτιού. Πρόκειται για ερωτήσεις που είναι παράλληλα και ερεθίσματα, για όσους σκέφτονται να το κάνουν πράξη. Τους κανόνες πάντως, τους δημιουργεί η ίδια η ομάδα», καταλήγει η Μαλάμω Στεργίου, απευθύνοντας παράλληλα κάλεσμα προς κάθε ενδιαφερόμενο, ζητώντας παράλληλα την αρωγή του κράτους:
«Η Πολιτεία θα μπορούσε να μας βοηθήσει -τα οφέλη θα ήταν τεράστια- με την προσφορά κοινοτικών κατοικιών. Υπάρχουν χιλιάδες τέτοιες κατοικίες και κτήρια του Δημοσίου, άδεια. Δεν πρόκειται για πολυτέλεια, αλλά για επιβίωση»…