Ο ηγέτης του CDU Φρίντριχ Μερτς που κάποτε παραγκωνίστηκε από την Άγκελα Μέρκελ, αγαπά τα ιδιωτικά αεροπλάνα, μισεί τη γραφειοκρατία και στηρίζει την Ουκρανία. Επόμενος στόχος του η καγκελαρία της Γερμανίας
Τον Ιούλιο του 2022, το κλίμα στη Γερμανία ήταν ζοφερό. Η μεγαλύτερη οικονομια της ευρωζώνης βρισκόταν στο χείλος της ύφεσης, με τη Ρωσία να απειλεί να διακόψει την παροχή φυσικού αερίου. Υπήρχαν διάχυτοι φόβοι για την επόμενη ημέρα. Και η κυβέρνηση συνασπισμού του Όλαφ Σολτς είχε αρχίσει να χάνει την αξιοπιστία της.
Μέσα στην κατήφεια, ο υπουργός Οικονομικών, Κρίστιαν Λίντνερ παντρεύτηκε στο νησί Σιλτ της Βόρειας Θάλασσας. Και ένας από τους καλεσμένους, ο Φρίντριχ Μερτς αποφάσισε να κάνει την είσοδό του στην πολυτελή, τριήμερη γιορτή με το ιδιωτικό του αεροπλάνο: ένα δικινητήριο Diamond DA62, με εξατομικευμένη πινακίδα κυκλοφορίας. Ο ηγέτης του κόμματος της κεντροδεξιάς αντιπολίτευσης της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) επικρίθηκε δριμύτατα για την επιδεικτική άφιξη, τόσο για την επίδειξη του πλούτου του όσο και για το γεγονός ότι αγνόησε τις ανησυχίες για την κλιματική κρίση. Αντί να υποχωρήσει ωστόσο, ο Mερτς συνέχισε ακάθεκτος.
«Χρησιμοποιώ λιγότερα καύσιμα με αυτό το μικρό αεροσκάφος από οποιοδήποτε εταιρικό αυτοκίνητο που ανήκει σε μέλος της ομοσπονδιακής κυβέρνησης», επέμεινε – και για αυτόν τον λόγο, είπε τότε, θα συνεχίσει να πετά με κάθε ευκαιρία. Με τη συντηρητική συμμαχία του να προηγείται στις δημοσκοπήσεις, ο Μερτς ετοιμάζεται τώρα να αναλάβει το πηδάλιο ως καγκελάριος της μεγαλύτερης οικονομίας της Ευρώπης, προσδοκώντας τον θρίαμβο στις πρόωρες εκλογές της 23ης Φεβρουαρίου. Σε μια χώρα όπου οι επιδείξεις πλούτου είναι ασυνήθιστες και αντιδημοφιλείς, ωστόσο, η χρήση του αεροπλάνου – και η εικόνα του προνομίου – μπορεί να επιστρέψει για να τον στοιχειώσει.
Ο υποψήφιος που επιδοκιμάζει την «επιστροφή στις ρίζες» σύμφωνα με τους υποστηρικτές του, ο Μερτς είναι Χριστιανοδημοκράτης «παλαιάς κοπής» όπως δεν ήταν η τελευταία συντηρητική καγκελάριος της Γερμανίας, Άνγκελα Μέρκελ. Ο 69χρονος είναι προφανώς πρότυπο συζύγου για περισσότερα από 40 χρόνια, πατέρας και παππούς, καθώς και καθολικός εκ γενετής που ζει ακόμα στο Μπρίλον, την πόλη της δυτικής Γερμανίας στην οποία γεννήθηκε. Το προφίλ του δύσκολα θα μπορούσε να είναι περισσότερο αντίθετο με τη Μέρκελ, μία άτεκνη προτεστάντρια, δύο φορές παντρεμένη που μεγάλωσε στην κομμουνιστική Λαοκρατική Δημοκρατία της Γερμανίας.
Οι τροχιές τους εντός του CDU διαφέρουν επίσης: σε αντίθεση με τη Μέρκελ, η οποία οδήγησε το κόμμα της στο θρίαμβο μετά την εκλογική επιτυχία, τα ποσοστά δημοτικότητας του Μερτς μέσα στο κόμμα ήταν μερικές φορές τόσο κακά που σκέφτηκαν να τον εκδιώξουν. Αυτές τις μέρες, ωστόσο, θεωρείται κάτι σαν ιππότης με λαμπερή πανοπλία που θα σώσιθ το κόμμα και τη χώρα.
Έχοντας γνωρίσει τις ευκολίες και τις δυσκολίες της πολιτικής ζωής, παραγκωνίστηκε από τη Μέρκελ όταν προσπάθησε να εισχωρήσει στα κορυφαία κλιμάκια του κόμματος στις αρχές της δεκαετίας του 2000, αντιδρώντας με οργή, όπως θυμάται ένας μάρτυρας, σαν… «ακέφαλο κοτόπουλο».
Επέστρεψε χρόνια αργότερα, αφού είχε εγκαταλείψει την πολιτική σκηνή, μετά από μια προσοδοφόρα καριέρα στην επενδυτική τραπεζική, με άδεια πιλότου και πολλά εκατομμύρια ευρώ στο ενεργητικό του, για να σώσει – όπως το είπαν οι υποστηρικτές του – το κόμμα. Ο σκεπτικισμός για τον Μερτς ήταν διάχυτος, ειδικά μεταξύ των πιστών του κόμματος που δυσανασχέτησαν με το γεγονός ότι έκαναν τη «δύσκολη δουλειά» ενώ εκείνος έβγαζε την περιουσία του ως πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου της BlackRock Asset Management Germany, θυγατρικής του αμερικανικού κολοσσού.
Επανεξελέγη βουλευτής το 2021, ενώ χρειάστηκε τρεις προσπάθειες για να ψηφιστεί αρχηγός του κόμματος. Τελικά τα κατάφερε και από τον Ιανουάριο του 2022 ήταν ο ηγέτης της κύριας αντιπολίτευσης της Γερμανίας και φαβορί για τη διαδοχή του Σολτς. Καθώς η κυβέρνηση πάλευε με μυριάδες προκλήσεις, ο Μερτς έγινε ειδικός στο να…βάζει αλάτι στις πληγές του κυβερνητικού συνασπισμού.
Το να επανασυστηθεί στους ψηφοφόρους θα είναι μία από τις κύριες προκλήσεις που αντιμετωπίζει ο Μερτς πριν από την ημέρα των εκλογών. Αν και τώρα το όνομά του συζητιέται πολύ, τις τελευταίες δεκαετίες προσέλκυσε ελάχιστο ενδιαφέρον. Περιγράφει τον εαυτό του ως ευθύ, ακριβή, σκληρά εργαζόμενο και άμεσο. Οι επικριτές του λένε ότι είναι οξύθυμος και αλαζόνας.
Είναι αναμφισβήτητα πιο γνωστός για την πρότασή του στις αρχές της δεκαετίας του 2000 να μειωθούν δραστικά οι γερμανικοί φορολογικοί κανόνες, ώστε να χωρούν στο πίσω μέρος ενός σουβέρ. Το ίδιο σουβέρ πάνω στο οποίο χάραξε την πολιτική του, διατηρείται τώρα στα αρχεία του Γερμανικού Οίκου της Ιστορίας στη Βόννη.
Έχει επίσης γίνει πρωτοσέλιδο για ξενοφοβικά σχόλια σχετικά με τους αιτούντες άσυλο που βλέπουν την πρόταση («κοινωνικούς τουρίστες» που έρχονται στη Γερμανία για να «φτιάξουν τα δόντια τους») και για τη χρήση της φράσης «μικροί πασάδες» για τα παιδιά με μεταναστευτικό υπόβαθρο. Ζήτησε συγγνώμη για το πρώτο και είπε ότι επαναλάμβανε τα λόγια των ψηφοφόρων του όταν χρησιμοποίησε το δεύτερο. Μέχρι τότε, ωστόσο, τα σχόλια είχαν γίνει viral.
Τέτοιες λάμψεις λαϊκισμού, που λαμβάνονται παράλληλα με την εικόνα του προνομίου που δημιουργείται από τη χρήση του ιδιωτικού αεροπλάνου, είναι μεταξύ των χαρακτηριστικών του Mερτς – και πριν από τις εκλογές, οι Σοσιαλδημοκράτες ιδιαίτερα «είναι πιθανό να προσπαθήσουν να επικρίνουν το αφεντικό του CDU, ως έναν ελίτ υποψήφιο αποκομμένο από τις ανησυχίες των μέσων ψηφοφόρων.
Ο Μερτς έχει δηλώσει ότι σκοπεύει να τηρήσει τους αυστηρούς κανόνες της Γερμανίας για το χρέος που οδήγησαν στην κατάρρευση του συνασπισμού νωρίτερα αυτό το μήνα. Αλλά σε ποιο βαθμό θα είναι σε θέση να κυβερνήσει χωρίς να μεταρρυθμίσει τους κανόνες για να επιτρέψει περισσότερο δανεισμό για την κάλυψη του κόστους έκτακτης ανάγκης (συγκεκριμένα για την Ουκρανία) μένει να φανεί.
Επίσης είναι ένθερμος υποστηρικτής της Ουκρανίας, επιμένοντας ότι η υποστήριξη της Γερμανίας στο Κίεβο δεν θα εξασθενίσει υπό το βλέμμα του. Σε αντίθεση με τον Σολτς, είπε ότι θα υποστήριζε την αύξηση της ικανότητας της Ουκρανίας να χτυπήσει ρωσικό έδαφος και σε μια επίσκεψη στο Κίεβο τη Δευτέρα είπε στον Βολοντινμιρ Ζελένσκι ότι θα παράσχει στο Κίεβο τους πυραύλους Taurus μεγάλου βεληνεκούς που ζητούσε επίμονα από το Βερολίνο. «Με αυτά τα όρια, αναγκάζουμε τη χώρα σας να πολεμήσει με το ένα χέρι δεμένο πίσω από την πλάτη», είπε στον Ουκρανό πρόεδρο.
Η κύρια πρόκλησή του είναι πιθανώς η αντιευρωπαϊκή «Εναλλακτική για τη Γερμανία» (AfD), η οποία αυξήθηκε σε δημοτικότητα λόγω της προσφυγικής κρίσης και ως δεύτερη στις δημοσκοπήσεις μετά τη συντηρητική συμμαχία CDU/CSU, θέλει να είναι ο μικρότερος εταίρος σε έναν μελλοντικό συνασπισμό.
Ο Μερτς, ο οποίος ξεκίνησε ως ευρωβουλευτής το 1989, έχει επανειλημμένα και με πάθος απορρίψει την ιδέα, αλλά υπάρχουν και εκείνοι μέσα στο κόμμα που πιέζουν για συνεργασία. Γνωρίζει ότι το AfD είναι ο μεγαλύτερος ανταγωνιστής του και έχει προειδοποιηθεί από όσους ανήκουν στην πιο φιλελεύθερη πτέρυγα του CDU να μην υιοθετήσει τις τακτικές τους.
«Μπορεί να είμαστε σε ανταγωνισμό με τους λαϊκιστές, αλλά δεν πρέπει να κάνουμε τις μεθόδους τους δικές μας», τον προειδοποίησε ο Χέντρικ Βιστ, ο ηγέτης της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας και ένας από τους κύριους αντιπάλους του.
Ο ιδιος ο Μερτς είπε πρόσφατα στους υποστηρικτές του σε μια συγκέντρωση ότι είναι πατριώτης. «Ο εθνικιστής μπορεί να αγαπά τη χώρα του, αλλά μισεί όλους τους άλλους», είπε με θερμό χειροκρότημα. «Ο πατριώτης αγαπά τη χώρα του και σέβεται όλους τους άλλους». Μέχρι τον Φεβρουάριο ελπίζει οτι η χώρα του θα τον αγαπήσει ξανά.