Avramar: Μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες της Ελλάδας σε αδιέξοδο – Ψάρια πεθαίνουν από τη πείνα – Ο leader της ιχθυοκαλλιέργειας στην εγχώρια αγορά “πνίγεται” και οι Τούρκοι τρίβουν τα χέρια τους – Όλα κρέμονται σε μια κλωστή
Πολλοί δεν την γνωρίζουν, αλλά πρόκειται για μια από τις μεγαλύτερες εταιρίες σε τζίρο στην Ελλάδα. Η Avramar, είναι ο μεγαλύτερος ιχθυοκαλλιεργητής στην Ελλάδα με πάνω από 90 σημεία ιχθυοκαλλιέργειας σε όλη την Ελλάδα.
Το θρίλερ που βρίσκεται σε εξέλιξη τους τελευταίους μήνες για τη διάσωσή της, δεν δείχνει να τελειώνει σύντομα. Η Avramar σύμφωνα με καλά γνωρίζοντες, δεν έχει ταμιακά αποθέματα ούτε να ταΐσει τα… ψάρια της. Αυτός ήταν και ο λόγος, που πρόσφατα πήρε ενδιάμεσο δάνειο 20 εκατομμυρίων για να καλύψει τις ανάγκες τροφής των ψαριών της.
Ο Ευγένιος ελπίζει σε ένα θαύμα
Ο Eugenio Meschini, CEO της Avramar από τον Φεβρουάριο του 2024, άφησε τη Νέα Υόρκη και πήγε στην Παιανία για να γίνει ο άνθρωπος που θα ξελασπώσει την εταιρία. Πόσο εύκολο είναι όμως αυτό και ποιες είναι οι προϋποθέσεις για να σωθεί η εταιρία;
Η Avramar ζητάει επιτακτικά το κούρεμα του 70% με 80% των δανείων σε τράπεζες. Αυτό σημαίνει με απλά μαθηματικά, ένα ποσό 350 εκατ. ευρώ. Οι ελληνικές τράπεζες είναι έτοιμες για ένα τέτοιο οικονομικό “χτύπημα”;
Και αν δεν γίνει αυτό το κούρεμα, θα μπουν στο παιχνίδι της εξαγοράς οι Άραβες; Κομματάκι δύσκολο, αν αναλογιστεί κανείς, ότι η εταιρία φυτοζωεί το τελευταίο διάστημα.
Το πολλά υποσχόμενο ξεκίνημα της ιχθυοκαλλιέργειας στην Ελλάδα
Η ιστορία ξεκινά κάπου στις αρχές της δεκαετίας του 1980 και συγκεκριμένα το 1981. Ο 38χρονος τότε Γιάννης Στεφανής αποφάσισε να αλλάξει επαγγελματικό προσανατολισμό και από ιδρυτής και διευθύνων σύμβουλος της διαφημιστικής εταιρείας Spot βρέθηκε στην περιοχή της Νέας Επιδαύρου να στήνει τους πρώτους κλωβούς με ψάρια στα νερά του Σαρωνικού Κόλπου.
Η Ιχθυοτροφεία Σελόντα του Γ. Στεφανή ήταν η πρώτη εταιρεία του χώρου που εξασφάλισε κοινοτικά κονδύλια και από τις αρχές της δεκαετίας του ’80 ξεκίνησε μια ξέφρενη ανοδική πορεία, με αποτέλεσμα να αποκτήσει μιμητές.
Το 1986, ο Χαράλαμπος Δενδρινός και ο Βασίλειος Τσεκούρας ιδρύουν την εταιρεία Ελληνικαί Ιχθυοκαλλιέργειαι. Η συγκεκριμένη επιχείρηση δεν αποτελεί μέρος της AVRAMAR, αλλά έπαιξε σημαντικό ρόλο στις εξελίξεις του κλάδου.
Το 1988, ο Αριστείδης Μπελλές, με τη βοήθεια ομογενών επιχειρηματιών από την Αμερική, θα ιδρύσει τον Νηρέα. Να πούμε εδώ, βέβαια, ότι η πρώτη δουλειά του κ. Μπελλέ ήταν στην Ένωση Μαστιχοπαραγωγών Χίου, όπου εξελέγη πρόεδρος σε ηλικία 28 ετών.
Το 1992, ο Στέλιος Πιτάκας ίδρυσε τη Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες, από τους τελευταίους «παίκτες», που εισήλθαν στον κλάδο, αλλά ουσιαστικά ο «πυρήνας» της δημιουργίας της μετέπειτα AVRAMAR.
Στον κλάδο, φυσικά, υπάρχουν αρκετές υγιείς επιχειρήσεις, που ακόμα και σήμερα δραστηριοποιούνται με επιτυχία, αλλά σε αυτό το ιστορικό δεν θα αναφερθούμε σε αυτές, διότι ούτε υπέρογκο δανεισμό είχαν, ούτε στο Χρηματιστήριο εισήλθαν, ούτε έπαιξαν κάποιον αποσταθεροποιητικό ρόλο, συνολικά. Μάλλον το αντίθετο προσπαθούσαν να κάνουν όλα αυτά τα χρόνια.
Η συνέχεια της ιστορίας περιλαμβάνει μόνο ανάπτυξη, εξαγορές, αύξηση εξαγωγών και γενικά ένα επενδυτικό τοπίο πολύ ελκυστικό για όποιον ήθελε να εισέλθει.
Η πρώτη εταιρεία του κλάδου, που πέρασε την πόρτα του Χρηματιστηρίου το 1994, ανοίγοντας τον δρόμο και στις άλλες ιχθυοκαλλιεργητικές μονάδες να αναζητήσουν φθηνά κεφάλαια από την αγορά, ήταν η Ιχθυοτροφεία Σελόντα.
Το 1995 ακολούθησε η εισαγωγή των μετοχών του Νηρέα. Περίπου έναν χρόνο μετά, ένας… λογιστής κι ένας… Βρετανός καταφέρνουν να πάρουν την ιδιοκτησία της Ελληνικαί Ιχθυοκαλλιέργειαι. Πρόκειται για τους Ιωάννη Κατσιβέλη και Lewis Nigel, οι οποίοι είναι μέχρι και σήμερα ιδιοκτήτες της διαλυμένης εταιρείας. Για την ιστορία, να πούμε ότι η συγκεκριμένη εταιρεία εισήχθη στο Χρηματιστήριο Αθηνών το 2000.
Η Ανδρομέδα ιδρύθηκε το 1998 στην Πάτρα από τον Χ. Γιαννόπουλο και αποτελεί συνέχεια της Riopesca. Το 2006, το επενδυτικό fund της Global Finance έψαχνε να βρει ευκαιρίες στον πολλά τότε υποσχόμενο κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών. Η Ανδρομέδα ήταν η μόνη από τις πέντε μεγάλες επιχειρήσεις του κλάδου που στα χρόνια της κρίσης μεγάλωσε και επεκτάθηκε, σε αντίθεση με Νηρέα, Σελόντα, Δία και Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες, όπου χρειάστηκε η παρέμβαση των τραπεζών για να μη χρεοκοπήσουν.
Ανάπτυξη με δεκανίκια
Το μόνο βέβαιο, όπως διαπιστώνουμε εκ των υστέρων, είναι ότι η ραγδαία ανάπτυξη αυτών των εταιρειών οφείλεται στην κατά καιρούς αθρόα χρηματοδοτική υποστήριξη. Τη δεκαετία του ’80 ήταν οι επιδοτήσεις από τα μεσογειακά προγράμματα, τη δεκαετία του ’90 η άντληση κεφαλαίων από τη χρηματιστηριακή αγορά και τη δεκαετία του 2000 ο ανεξάντλητος τραπεζικός δανεισμός.
Έτσι, έφτασαν όλες μαζί οι 4 εταιρείες να χρωστούν πάνω από 500 εκατ. ευρώ, περίπου όσο και ο τζίρος τους.
Η στρόφιγγα όμως των τραπεζών έκλεισε κάπου το 2009, μαζί με την οικονομική κρίση. Τα «καμπανάκια» είχαν αρχίσει να ηχούν νωρίτερα, αλλά κανείς δεν τα άκουγε. Στις 10 Δεκεμβρίου 2003, 12 υγιείς επιχειρήσεις, μεταξύ των οποίων ήταν τότε και η Δίας, παραχώρησαν κοινή Συνέντευξη Tύπου, όπου εξέφρασαν τις θέσεις τους για την αναβάθμιση του ρόλου της ελληνικής ιχθυοκαλλιέργειας. Μεταξύ άλλων επισημάνθηκαν η ολοκλήρωση της αναμόρφωσης νομοθετικού πλαισίου, η απελευθέρωση επενδύσεων της ιχθυοκαλλιεργητικής δραστηριότητας με ίδια κεφάλαια, η φέρουσα ικανότητα των χώρων παραγωγής για την εναρμόνιση της ελληνικής νομοθεσίας με αυτή των άλλων μεσογειακών χωρών, και η συνεργασία των τραπεζών με ιχθυοκαλλιέργειες. Αναλυτικότερα, όπως αναφέρθηκε, οι τράπεζες δε θα πρέπει να αντιμετωπίζουν συνολικά τον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας ως προβληματικό, καθώς εκτιμάται πως υπάρχει μια σειρά από υγιείς επιχειρήσεις που απαιτούν να αξιολογούνται με βάση τη βιωσιμότητά τους.
Ο κ. Μπελλές θα έλεγε αργότερα (29 Σεπτεμμβρίου 2014) στο Bloomberg: «Η ανικανότητα των ελληνικών εταιρειών να εξοφλήσουν τα δάνειά τους στις τράπεζες και το Δημόσιο είναι που κρατά την Ελλάδα μακριά από την επιστροφή της στην ανάπτυξη. Είναι πιο σημαντικό από ποτέ για όλους τους εμπλεκόμενους –τράπεζες, επιχειρήσεις και κράτος– να καταλήξουν σε μια συμφωνία».
Η αντίστροφη μέτρηση
Το 2008 αρχίζει η αντίστροφη μέτρηση για τον ελληνικό κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών.
Την ίδια χρονιά θα γίνει πρόταση εξαγοράς της Νηρέας, η οποία, ωστόσο, δεν θα γίνει δεκτή από τον Αριστείδη Μπελλέ που πίστευε στις δυνατότητες τόσο της εταιρείας του όσο και του κλάδου.
Ο «Έλληνας ασθενής», όμως, ήταν οι Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες. Ως τον Μάιο του 2008, τα στελέχη της εταιρείας αλλά και ο κ. Κατσιβέλης σε συνεντεύξεις του δήλωναν ότι το 2008 θα είναι καλύτερο από το 2007. Από τον Αύγουστο, όμως, στην αγορά κυκλοφόρησαν φήμες περί αδυναμίας της εταιρείας να καλύψει υποχρεώσεις της, φήμες που επιβεβαιώθηκαν με την αίτηση υπαγωγής της εταιρείας στο άρθρο 99, ώστε να τεθεί σε καθεστώς προστασίας από τις πιστώτριες τράπεζες τον Οκτώβριο του 2008. Υπέβαλε, δηλαδή, αίτηση για πτώχευση. Η εταιρεία, μεσούσης της διεθνούς κρίσης (κατάρρευση της Lehman Brothers), που άλλαξε άρδην τη στάση των τραπεζών προς τους πελάτες τους, δεν κατάφερε να ανανεώσει τα δάνειά της και όχι μόνον αδυνατούσε να αποπληρώσει τις οφειλές της, αλλά δεν είχε ρευστότητα ούτε για κεφάλαιο κίνησης. Η μετοχή της εταιρείας ετέθη σε επιτήρηση, οδεύοντας ολοταχώς προς το λουκέτο.
Ο κ. Κατσιβέλης, μετά την άρνηση των βασικών πιστωτριών τραπεζών για σύναψη κοινοπρακτικού ομολογιακού δανείου ύψους 18 εκατ. ευρώ, ώστε να αποπληρωθούν παλαιά δάνεια, έριξε στην αγορά τόνους τσιπούρας σε «χτυπημένες» τιμές, ώστε να αποκτήσει η εταιρεία ρευστότητα, γεγονός που γονάτισε όλον τον κλάδο, αφού έτσι κι αλλιώς το τελευταίο διάστημα τα περιθώρια κέρδους ήταν περιορισμένα. Τον Νοέμβριο του 2008, η εταιρεία χρωστούσε περί τα 100 εκατ. ευρώ και από τότε δεν έχει συνέλθει.
Υπήρξε, στο μεταξύ, και μία πρόταση διάσωσης της εταιρείας από Νηρέα, Σελόντα και Δία, αλλά δεν ευοδώθηκε.
Ο καταλύτης
Η εξαετία 2010-2015 σημαδεύεται από δύο γεγονότα: Την είσοδο του Γεωργιανού επιχειρηματία Kahka Bendukinze στο ελληνικό γίγνεσθαι και τη σταδιακή κατάρρευση της Σελόντα.
Στην περίπτωση της Σελόντα, η συνεργασία με τους Αραβες της Jazan Development δεν απέφερε τα αναμενόμενα και επήλθε το διαζύγιο, ο ερχομός του Γεωργιανού επιχειρηματία με ζεστά κεφάλαια προς επένδυση αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία, ενώ και οι συζητήσεις για «παντρειά» με Νηρέα, Ανδρομέδα και Δία –με τον τελευταίο υπήρχε και προσύμφωνο –δεν τελεσφόρησαν.
Το 2010, ο Kahka Bendukinze ήρθε στην Ελλάδα, με σκοπό να συνενώσει τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών μέσω του Linnaeus Capital Partners B.V. Κανείς δεν τον εμπιστεύτηκε, ούτε ο επιχειρηματικός κόσμος, ούτε οι τράπεζες, ούτε η κυβέρνηση. Το βιογραφικό του όμως ήταν πλούσιο, αν και τα κεφάλαιά του αμφιβόλου προέλευσης.
Σπούδασε βιολόγος στη Σοβιετική Ένωση. Ίδρυσε την πρώτη του επιχείρηση, τη Bioprocess, το 1987. Σύντομα έγινε γνωστός ως ο κορυφαίος υπέρμαχος των μεταρρυθμίσεων υπέρ των ατομικών ελευθεριών στη Ρωσία. Ο «Economist» είχε αναφέρει για τον Bendukidze: «Ο κ. Bendukidze έφτιαξε το όνοµα και την περιουσία του ως βιοµήχανος στη Ρωσία, στήνοντας τον µεγαλύτερο όµιλο βαριάς βιοµηχανίας της χώρας, την OMZ».
Μετά την άνοδο του Βλαντιμίρ Πούτιν στην εξουσία και τη σύλληψη του Μιχαήλ Χοντορκόφσκι, ο Bendukidze αποφάσισε να εγκαταλείψει τη Ρωσία.
Στη Γεωργία, ο Kakha Bendukidze υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομίας (Ιούνιος-Δεκέμβριος 2004), υπουργός Συντονισμού των Μεταρρυθμίσεων (Δεκέμβριος 2004-Ιανουάριος 2008) και επικεφαλής της Καγκελαρίας της κυβέρνησης της Γεωργίας (από τον Φεβρουάριο 2008 έως τον Φεβρουάριο 2009). Στην πραγματικότητα, ο Bendukidze ήταν ο εμπνευστής των φιλελεύθερων μεταρρυθμίσεων που ανέτρεψαν ριζικά τη μετασοβιετική οικονομία. Η ετήσια ανάπτυξη της χώρας έφτασε το 9,3% και οι ξένες επενδύσεις τετραπλασιάστηκαν, ενώ απελευθέρωσε την αγορά εργασίας.
Στα τέλη του 2007, ίδρυσε το Knowledge Foundation, μια μη επιχειρηματική νομική οντότητα, η οποία δημιουργήθηκε για να υποστηρίξει την εκπαίδευση και την επιστήμη στη Γεωργία. Στη συνέχεια, ίδρυσε το «Ελεύθερο Πανεπιστήμιο» και αργότερα το «Αγροτικό Πανεπιστήμιο» στην Τιφλίδα.
Από το 2010 έως το 2014 φαίνεται να εμπλέκεται σε επενδυτικές δραστηριότητες στον κλάδο της ιχθυοκαλλιέργειας σε όλο τον κόσμο, έχοντας επικεντρώσει συγκεκριμένα το ενδιαφέρον του στην Ελλάδα.
Ένας αδιευκρίνιστος θάνατος
Μετά τη στρατιωτική επέμβαση της Ρωσικής Ομοσπονδίας στην Ουκρανία το 2014, ο Kakha Bendukidze διορίστηκε σύμβουλος μεταρρυθμίσεων της κυβέρνησης της Ουκρανίας. Στις 13 Νοεμβρίου, πεθαίνει υπό αδιευκρίνιστες συνθήκες σε δωμάτιο ξενοδοχείου στην Ελβετία.
Μέχρι τότε, όμως, το Linnaeus Capital Partners B.V. είχε καταφέρει να αποκτήσει πλειοψηφικό πακέτο μετοχών στη Δίας Ιχθυοκαλλιέργειες Α.Ε. (από την 1η Μαρτίου του 2012), με αποχώρηση της οικογένειας Πιτάκα από τη διοίκηση. Επίσης, σταδιακά, και αφού αρνήθηκαν τη συνδρομή του για συνένωση δυνάμεων, κινήθηκε επιθετικά και απέκτησε μέσω Χρηματιστηρίου σημαντικά μειοψηφικά ποσοστά στις Νηρεύς και Σελόντα.
Πάντως, το… μαγαζί της Δίας φαίνεται ότι «έμπαζε νερά» παρόλο που ήταν ο νεότερος παίκτης στην αγορά. Έτσι, ακολούθησαν δύο συμφωνίες εξυγίανσης με τις τράπεζες για τη διάσωση της εταιρείας, πρώτα με τη LINNAEUS CAPITAL PARTNERS BV, τον Απρίλιο του 2013, κι έπειτα, τον Μάρτιο του 2016, με τη Σελόντα, στην οποία μεταβιβάστηκε το σύνολο του ενεργητικού της εταιρείας Δίας.
Να συμπληρώσουμε ότι το 2013, από τη θέση του διευθύνοντος συµβούλου της Σελόντα, ο Γιάννης Στεφανής είχε καλέσει τον Αρ. Μπελλέ σε «δηµιουργικό διάλογο χωρίς όρους και προϋποθέσεις», υποστηρίζοντας τη συγκέντρωση του κλάδου µε απώτερο σκοπό τη διάσωσή του, όπως τουλάχιστον ο ίδιος πίστευε.
Παραίτηση Στεφανή και είσοδος της Amerra στην Ανδρομέδα
Μετά τον θάνατο του Bendukidze, οι εξελίξεις ήταν ραγδαίες. Ο κ. Στεφανής παραιτήθηκε το 2015 από τη διοίκηση της Σελόντα.
Το 2016, η Amerra Capital Management LLC απέκτησε το πλειοψηφικό πακέτο μετοχών της Ανδρομέδα, θέτοντας νέους αναπτυξιακούς στόχους.
Πλέον, Σελόντα, Νηρέας και Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες είναι σε αποσύνθεση. Στις 12 Ιανουαρίου 2017 δημοσίευμα του mononews αναφέρει ότι οι τράπεζες βάζουν σε εφαρμογή τον σχεδιασμό που έχουν εκπονήσει οι σύμβουλοι Lazard, Alvarez & Marsal και PwC για τη διάσωση των Νηρέα και Σελόντα. Οι Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες θεωρούνται τελειωμένη υπόθεση.
Το όχι και τόσο μεγάλο deal
Στις 24 Ιουνίου του 2018 ανακοινώθηκε το «μεγάλο deal στον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών», που όμωςν αν διάβαζε κανείς τις λεπτομέρειεςν θα έβλεπε ότι τελικά ο όμιλος Andromeda αγόρασε για ένα «κομμάτι ψωμί» δύο σχεδόν υπό πτώχευση εταιρείες, τις Νηρέας και Σελόντα. Το συνολικό τίμημα της αγοραπωλησίας για τη Νηρέας ανήλθε σε 10 εκατομμύρια ευρώ. Το συνολικό τίμημα της αγοραπωλησίας για τη Σελόντα ανήλθε σε 1 ευρώ! Η Νηρέας σε εκείνη τη φάση χρωστούσε 176 εκατ. ευρώ και η Σελόντα 171 εκατ. ευρώ. Η συναλλαγή έγινε με τις τράπεζες, οι οποίες κατείχαν τότε περίπου το 75% των δύο αυτών εταιρειών. Ιδιοκτήτες του ομίλου Ανδρομέδα, με τη νέα μορφή, είναι πλέον το αμερικανικό fund Amerra και το αραβικό Mudabala, το οποίο εισέρχεται για να ενισχύσει με ρευστότητα τον όμιλο, καθώς θα κληρονομήσει εκατοντάδες εκατομμύρια ευρώ σε δάνεια.
Παραίτηση Μπελλέ
Στις 20 Αυγούστου της ίδιας χρονιάς ωθείται σε παραίτηση και ο κ. Μπελλές. Έγραφε τότε ο Κωστής Χριστοδούλου στο News247: «Κλείνει και επίσημα μία εποχή για τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα. Είχε προηγηθεί το 2015 η παραίτηση του Γιάννη Στεφανή από τη Σελόντα, της εταιρείας που για δεκαετίες “κοντραρίζονταν” η Νηρέας για την πρωτοκαθεδρία στις ιχθυοκαλλιέργειες. Μία μάχη που άλλοτε οδηγούσε τον κλάδο στα ύψη, και έφερνε τους Έλληνες να βλέπουν στα μάτια τους Σκανδιναβούς που είχαν πολύ μεγαλύτερη παράδοση στον κλάδο, και άλλοτε στα τάρταρα από λάθος επιλογές και κακές συγκυρίες».
Η ολοκλήρωση της εξαγοράς των δύο εταιρειών από την Ανδρομέδα πραγματοποιήθηκε μετά από πολύ αγώνα και διαρκή προσπάθεια αναδιάρθρωσης, στις 27 Νοεμβρίου του 2019. Κι όμως διοικητικά οι τρεις εταιρείες παρέμειναν ξεχωριστές οντότητες, πράγμα που δεν προμήνυε κάποια θετική εξέλιξη για τις αδύναμες πλευρές του τριγώνου.
Ο ρόλος του Myers
Πρόσωπο-κλειδί στην προσπάθεια συνένωσης ήταν ο Σουηδοαμερικανός με ελληνοαμερικανικές ρίζες, Alex Myers, ο οποίος εντάχθηκε στην Andromeda Seafood ως Group CEO τον Νοέμβριο του 2019. Σε συνέχεια των αποφάσεων των Γενικών Συνελεύσεων του Νηρέα Α.Ε. και της Σελόντα, ο Γιώργος Φραγκούλης ανέλαβε καθήκοντα Διευθύνοντος Συμβούλου του Νηρέα Α.Ε. και αντίστοιχα ο Λεωνίδας Κολιούλης ορίστηκε νέος Διευθύνων Σύμβουλος της Σελόντα Α.Ε.
Ο Alex Myers δήλωσε: «Η ολοκλήρωση της εξαγοράς του Νηρέα και της Σελόντα από την Andromeda σηματοδοτεί την έναρξη της επόμενης μέρας στην περαιτέρω ανάπτυξη της επιχειρηματικής μας δραστηριότητας με το όραμα να ηγηθούμε στη μεσογειακή ιχθυοκαλλιέργεια. Είμαστε ενθουσιασμένοι που ξεκινάμε να δουλεύουμε μαζί, να μαθαίνουμε ο ένας από τον άλλο, να ενδυναμώνουμε τις διαδικασίες μας, συνεχίζοντας να προσφέρουμε μια ιδανική γευστική εμπειρία μεσογειακών ψαριών στους πελάτες μας και τις οικογένειές τους. Καθώς ενώνουμε τις δυνάμεις των τριών εταιρειών μας, μοιραζόμαστε τις βέλτιστες πρακτικές και γινόμαστε πιο αισιόδοξοι από ποτέ για το μέλλον και τα αποτελέσματα που θα επιτύχει η ενοποιημένη εταιρεία».
Η συγχώνευση και ίδρυση της Avramar
Προφανώς, το επιχειρησιακό μοντέλο που επιλέχθηκε τότε δεν τράβηξε για πολύ. Έτσι, στις 25 Ιανουαρίου του 2021 ανακοινώθηκε η ίδρυση της Avramar, της νέας εταιρείας που θα προέκυπτε από τη συγχώνευση των Ανδρομέδα Group, Νηρεύς, Σελόντα και Περσεύς. Μέσα σε λιγότερο από τρία χρόνια, η νεοϊδρυθείσα εταιρεία άλλαξε τρεις φορές ηγεσία. Τον Alex Myers διαδέχθηκε στη θέση του CEO ο Κωστής Γκλάβας, τον οποίο διαδέχθηκε ο Thor Talseth και κατόπιν ο Eugenio Meschini. Στην αγορά, αυτές οι συχνές αλλαγές στη διοίκηση θεωρούνται σε μεγάλο βαθμό υπεύθυνες για τις ασταθείς επιδόσεις της Avramar.
Ο δεύτερος αδιευκρίνιστος θάνατος
Σε μία πολύ σύντομη είδηση, που δημοσιεύτηκε στον ιστότοπο IntraFish, αναφέρεται στις 25 Ιανουαρίου του 2022 ότι «ο Alex Myers, πρώην CEO του μεσογειακού γίγαντα στο λαυράκι και την τσιπούρα, Avramar, πέθανε ξαφνικά στις αρχές Ιανουαρίου, ενώ ήταν σε διακοπές με την οικογένειά του.»
Η συνέχεια είναι γνωστή. Μέσα σε ενάμιση χρόνο άρχισαν πάλι τα πρώτα «σύννεφα», ενώ τον Ιούλιο του 2024, το fund Mudabala από τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ανακοίνωσε ότι αποχωρεί από το σχήμα της Avramar και πουλά τη συμμετοχή του στην Amerra. Εν τω μεταξύ, στον ετήσιο απολογισμό του Mubadala για το 2023 δεν αναφέρεται πουθενά η Avramar, που είναι η μεγαλύτερη μεσογειακή τοποθέτηση ενός επενδυτικού fund που έχει επενδύσεις σε όλο τον κόσμο ύψους 1,1 τρισ. ευρώ και επιστροφή κερδών 10,5%.
Στις 14 Νοεμβρίου του 2023 είχε δημοσιευθεί μία έρευνα του Solomon, όπου υπάρχουν κάποια ενδιαφέροντα συμπεράσματα:
- Μόλις δυόμισι και πλέον χρόνια από την πολλά υποσχόμενη δημιουργία της, οι οικονομικές δυσκολίες που αντιμετωπίζει η Avramar φέρονται ικανές να θέσουν υπό απειλή την επιβίωση όχι μόνο της εταιρείας, αλλά και του ελληνικού κλάδου των ιχθυοκαλλιεργειών συνολικά, που αποτελεί τον πρώτο εξαγωγικό τομέα ζωικών προϊόντων.
- Οι μέτοχοι της Avramar, η αμερικανική Amerra Capital Management και το κρατικό επενδυτικό χαρτοφυλάκιο του Άμπου Ντάμπι Mubadala Investment Company, αδυνατούν να τηρήσουν τις υποσχέσεις τους προς τις ελληνικές τράπεζες για διοχέτευση χρημάτων στην αγορά.
- Η Avramar είχε ενημερώσει πως, εντός του 2023, θα αποπληρώσει 25 από τα συνολικά περισσότερα από 400 εκατ. ευρώ των χρεών της. Τελικά, εκπρόσωποί της ζήτησαν νέο δάνειο, δηλώνοντας πως «έχουν 20 ημέρες ζωής».
- Ερωτήματα προκύπτουν για το αν οι τράπεζες προχώρησαν στο απαραίτητο due diligence, δηλαδή στην ενδελεχή έρευνα κι εξέταση μιας επένδυσης, όπως επίσης και για το κατά πόσο οι αρμόδιοι εποπτικοί μηχανισμοί της Τράπεζας της Ελλάδος ανέλυσαν επαρκώς τα δάνεια της Avramar.
- Amerra και Mubadala δεν απαντούν σε δημοσιογραφικά ερωτήματα. Σύμφωνα με πληροφορίες του Solomon, ακόμη και οι δανείστριες-τράπεζες δυσκολεύονται να έρθουν σε επικοινωνία με την Mubadala.
Στις 24 Ιουλίου του 2024, ο Γιώργος Λαμπίρης έγραφε στο Forbes: «H πτώση της Avramar, της μεγαλύτερης εταιρείας ιχθυοκαλλιεργειών στην Ελλάδα, αποτέλεσμα της συγχώνευσης των δύο –άλλοτε– μεγάλων εταιρειών, του Νηρέα και της Σελόντα, αποτελεί το αποκορύφωμα μιας σειράς από αστοχίες αλλά και καιροσκοπισµούς στον κλάδο. Δεν είναι, όμως, η βασική αιτία για όσα συμβαίνουν σήμερα, ενώ η χώρα µας βρίσκεται εκτεθειμένη στον διεθνή ανταγωνισμό και κυρίως στη γειτονική Τουρκία, η οποία είναι ένας από τους μεγαλύτερους παραγωγούς μεσογειακών ψαριών –τσιπούρα και λαβράκι– και ο κύριος ανταγωνιστής της Ελλάδας».
Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες με μετοχικό κεφάλαιο 4.000 ευρώ!
Το ίδιο περίπου διάστημα, από τον Νοέμβριο του 2023 μέχρι τον Αύγουστο του 2024, το fund Lyktos του Μιχάλη Σάλλα θέλησε να ενισχύσει την προσπάθεια της Ελληνικές Ιχθυοκαλλιέργειες, η οποία πνέει τα λοίσθια. Επικυρώθηκε ένα σχέδιο εξυγίανσης από το Πρωτοδικείο Αθηνών που ζητούσε τη σύγκληση γενικής συνέλευσης για αλλαγή καταστατικού. Το οριστικό τέλος της εταιρείας, με τη μορφή που ξέρουμε σήμερα, πιθανότατα γράφτηκε στο πρακτικό της έκτακτης γενικής συνέλευσης των μετόχων της, στις 14 Αυγούστου 2024. Εκεί αναφέρεται ότι «προκειμένου η μετοχική σύνθεση της εταιρείας να προετοιμαστεί για την εισδοχή του νέου μετόχου-επενδυτή», χωρίς να εμπλέκεται πουθενά το όνομα του κ. Σάλλα, προτείνεται να γίνει το εξής:
«Μείωση της ονομαστικής αξίας της κάθε μετοχής της εταιρείας από €0,31 σε €0,04), με την ταυτόχρονη συνένωση και μείωση του συνολικού αριθμού των μετοχών με αναλογία τριακόσιες (300) παλαιές μετοχές προς 1 νέα μετοχή (reverse split 300:1)».
Ουσιαστικά πρόκειται για μία εταιρεία που διαλύεται στα εξ ων συνετέθη, αφού πλέον το μετοχικό της κεφάλαιο μόλις που θα ξεπερνά τα 4.000 ευρώ!
Δεν γνωρίζουμε αν αυτή είναι μία λύση που πρότεινε το Lyktos fund προκειμένου να εισφέρει χρήματα στην εταιρεία. Φαίνεται, όμως, ότι αλλάζει εντελώς την κλίμακα.
Το πρόβλημα είναι αν οι τράπεζες θα επιλέξουν ένα τέτοιο μοντέλο αποσύνθεσης και για την Avramar. Σε αυτή τη φάση που βρισκόμαστε, τα μεγέθη είναι πολύ διαφορετικά, αλλά και τα δάνεια είναι πολλαπλάσια.
Τελευταία ευκαιρία για την Avramar
Στις 5 Οκτωβρίου 2024, σύμφωνα με το ρεπορτάζ της Αλεξάνδρας Γκίτση στο Euro2day, παίχτηκε η προτελευταία πράξη του δράματος της Avramar. Oι τρεις ενδιαφερόμενοι επενδυτές, σε μια διαδικασία διάσωσης που ξεκίνησε από τις πιστώτριες τράπεζες, είναι οι Ισπανοί της Atitlan, οι Εμιρατιανοί της Aqua Bridge Group και οι Έλληνες της Diorasis – ιδιοκτήτρια της Philosofish. Αυτές οι εταιρείες κατέθεσαν δεσμευτική προσφορά.
Το επόμενο ορόσημο της διαδικασίας διάσωσης της Avramar τοποθετείται στα τέλη Οκτωβρίου με αρχές Νοεμβρίου, οπότε θα γνωρίζουμε ποιον προτιμητέο επενδυτή θα αναδείξουν οι τράπεζες.
Το μέλλον της Avramar, της μεγαλύτερης εταιρείας ιχθυοκαλλιέργειας της χώρας, κρέμεται από μια λεπτή κλωστή. Η παραγωγή έχει μειωθεί κατά το ήμισυ, κοντά στους 35.000 τόνους, σύμφωνα με το ρεπορτάζ, λόγω και της θανάτωσης σημαντικού αριθμού ψαριών, κυρίως κρανιών και φαγκριών, ενώ τα ψάρια υποσιτίζονται τους τελευταίους μήνες.
Οι επενδυτές που κατέθεσαν δεσμευτικές προσφορές ζητούν εξαιρετικά υψηλό «κούρεμα» του χρέους προς τις Τράπεζες -προσεγγίζει τα 400 εκατ. ευρώ-, της τάξης του 80% ή και περισσότερο, γεγονός που αυξάνει τις ανησυχίες για το αν οι τράπεζες θα δεχθούν να χάσουν ένα τόσο μεγάλο μέρος των απαιτήσεών τους.
Οι τράπεζες καλούνται να ισορροπήσουν ανάμεσα στις τεράστιες απώλειες λόγω κουρέματος και στο να επιλέξουν μια προσφορά που θα επιτρέψει στην εταιρεία να συνεχίσει να λειτουργεί. Την ίδια στιγμή, η αποτυχία της προηγούμενης διάσωσης είναι νωπή και θέτει υπό αμφισβήτηση το εάν η επιχείρηση μπορεί πραγματικά να ανακάμψει.
Ο ρόλος της Avramar στη μείωση της ελληνικής παραγωγής και η είσοδος των Τούρκων εμπόρων στην Ελλάδα
Σημαντική αύξηση της εμπορίας τουρκικών ψαριών μέσω της Ελλάδας παρατηρείται τα τελευταία χρόνια, σύμφωνα τον Διευθυντή Ευρωπαϊκών Υποθέσεων της Ελληνικής Οργάνωσης Παραγωγών Υδατοκαλλιέργειας (ΕΛΟΠΥ) κάτι που επιβεβαιώνεται και μέσα από την Ετήσια Έκθεση Υδατοκαλλιέργειας που εκδόθηκε πριν λίγες ώρες.
Όπως εξηγεί ο ίδιος στο Capital.gr, ιδρύονται νέες εμπορικές εταιρείες τουρκικών συμφερόντων στη χώρα μας, οι οποίες εισάγουν ψάρια από τη γειτονική χώρα και στη συνέχεια μέσω ελληνικών εταιρειών διανομής, αφού τα εκτελωνίσουν, τα διοχετεύουν στο εξωτερικό. Θα πρέπει ωστόσο να σημειωθεί ότι το 2023 η εμπορία τουρκικών ψαριών μέσω της Ελλάδας σημείωσε πτώση 2% σε σχέση με το 2022. Πιο συγκεκριμένα, το 2023 εισήχθησαν 12.331 τόνοι νωπών ψαριών – 8.754 τόνοι τσιπούρας και 4.477 τόνοι λαβρακιού – όπου εκτελωνίστηκαν στην Ελλάδα και στην συνέχεια σχεδόν στο σύνολο τους επαναπροωθήθηκαν ως τουρκικά ψάρια κυρίως σε άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Σε εκκρεμότητα η χωροθέτηση των περιοχών ανάπτυξης υδατοκαλλιεργειών
Σοβαρή εκκρεμότητα για τον κλάδο αποτελεί η χωροθέτηση των Περιοχών Οργανωμένης Ανάπτυξης Υδατοκαλλιεργειών (ΠΟΑΥ) καθώς αυτή τη στιγμή έχουν ολοκληρωθεί μόλις 6 από τις 23 που προβλέπονται συνολικά για τον κλάδο των ιχθυοκαλλιεργειών. Η προθεσμία για τη χωροθέτηση λήγει τον προσεχή Νοέμβριο, ενώ σύμφωνα με τον κύριο Πελεκανάκη αυτή τη στιγμή τα συναρμόδια υπουργεία έχουν δείξει ελλιπή πολιτική βούληση ως προς την ολοκλήρωση της σχετικής διαδικασίας. Επισημαίνει ότι αφενός το υπουργείο Αγροτικής Ανάπτυξης αναφέρει ότι στοχεύει σε ανάπτυξη των ιχθυοκαλλιεργειών σε ποσοστό έως και 5%, αφετέρου το υπουργείο Περιβάλλοντος και Κλιματικής Αλλαγής δεν ολοκληρώνει τη διαδικασία χωροθέτησης για την ολοκλήρωση του Εθνικού Στρατηγικού Σχεδίου Ανάπτυξης των υδατοκαλλιεργειών. Ταυτόχρονα σημειώνεται ότι δεν υφίσταται σαφής προγραμματισμός για το τι μέλλει γενέσθαι.
Η επίδραση της Avramar
Σε ό,τι αφορά την παραγωγή της περασμένης χρονιάς επηρεάστηκε σημαντικά από την κατάρρευση της Avramar, η οποία προκειμένου να μπορέσει να αντεπεξέλθει στις δυσχερείς συνθήκες που αντιμετωπίζει μείωσε την παραγωγή ψαριών, γεγονός που είχε επίδραση τόσο στον όγκο παραγωγής όσο και στην αξία παραγωγής του κλάδου στην Ελλάδα. Πιο συγκεκριμένα, καταγράφηκε μείωση του όγκου παραγωγής μεσογειακών ειδών ψαριών κατά 4,2% στους 131.300 τόνους, ενώ ταυτόχρονα μειώθηκε και η αξία πωλήσεων επίσης κατά 4,2% με αξία 787 εκατ. ευρώ. Η τσιπούρα και το λαβράκι αποτελούν το 92% της παραγωγής, ενώ το υπόλοιπο αποτελείται από μεσογειακά είδη όπως ο κρανιός και το βραχύπτερο φαγκρί.
Το 2024 εκτιμάται ότι η παραγωγή σε τσιπούρα και λαβράκι θα παρουσιάσει περαιτέρω πτώση 5% και θα κυμανθεί 115.000 τόνους από 121.300 τόνους το 2023, γεγονός που σύμφωνα με την ΕΛΟΠΥ οφείλεται στην μειωμένη παραγωγή γόνου τσιπούρας. Σημειώνεται ότι σημαντική είναι η επίδραση που έχει η Avramar συνολικά για τον κλάδο, η οποία το τελευταίο διάστημα αντιμετωπίζει σημαντικά προβλήματα βιωσιμότητας και βρίσκεται σε διαδικασία εξυγίανσης και εύρεσης επενδυτή. Αντίστοιχα, αναμένεται να μειωθεί και η παραγωγή των λοιπών ειδών μεσογειακής ιχθυοκαλλιέργειας – κρανιός, φαγκρί – κατά περίπου 25%, φτάνοντας το 2024 τους 7.500 τόνους από 10.000 τόνους το 2023.
Την περσινή χρονιά η παραγωγή τσιπούρας και λαβρακιού στην Ελλάδα μειώθηκε κατά 4%, ακολουθώντας την ίδια τάση που κατέγραψε ο κλάδος σε ευρωπαϊκό επίπεδο (-3,2%).
Σε ό,τι αφορά τις εξαγωγές κατά το εννεάμηνο του 2023 οι εξαγωγές κατέγραφαν πτώση που κυμάνθηκε από 14% έως και 24% μηνιαίως δημιουργώντας ισχυρές πιέσεις στην ρευστότητα των εταιρειών. Η όποια προσπάθεια προσαρμογής των τιμών είχε ως συνέπεια είτε την απώλεια όγκου πωλήσεων και εσόδων είτε την πώληση σχεδόν σε τιμές κόστους. Η ζήτηση άρχισε να ανακάμπτει μόλις το τελευταίο τρίμηνο του έτους και οι επιχειρήσεις του κλάδου κατάφεραν να εφοδιάσουν τις αγορές ανατρέποντας εν μέρει την αρνητική πορεία του έτους. Συνολικά το 2023 οι εξαγωγές παρουσίασαν πτώση 3,7% φτάνοντας τους 100.361 τόνους. Οι κυριότερες αγορές ωστόσο είναι στην EE όπου διαθέτει τα ψάρια της η Ελλάδα, είναι η Ιταλία, η Ισπανία και η Γαλλία που απορροφούν πάνω από τη μισή ελληνική παραγωγή. Σε αυτές τις 3 χώρες πωλήθηκε το 2023 το 61% της ελληνικής παραγωγής ή το 73% των εξαγωγών.
Η επίδραση του πληθωρισμού στην κατανάλωση και τις τιμές
Σύμφωνα με την ετήσια έκθεση της ΕΛΟΠΥ για τις υδατοκαλλιέργειες στην Ελλάδα, το 2023 ήταν μια εξαιρετικά δύσκολη χρονιά που έθεσε σε δοκιμασία την αναπτυξιακή προοπτική του κλάδου καθώς για δεύτερη συνεχόμενη χρονιά μετά την ρωσική επίθεση στην Ουκρανία το 2022, οι επιχειρήσεις υδατοκαλλιέργειας βρέθηκαν εγκλωβισμένες σε ένα πιεστικό περιβάλλον υψηλού κόστους παραγωγής, χαμηλών τιμών και περιορισμένης πρόσβασης σε κεφάλαια κίνησης. Η πίεση εντάθηκε περαιτέρω από τις κλιμακούμενες πληθωριστικές πιέσεις που παρατηρήθηκαν στα τρόφιμα τόσο στις ευρωπαϊκές αγορές όσο και στις ΗΠΑ, οι οποίες είχαν σημαντικό αντίκτυπο στις τιμές των ψαριών. Ο πληθωρισμός οδήγησε σε σημαντική μείωση της δαπάνης των νοικοκυριών σε αλιεύματα καθώς οι καταναλωτές υποκατέστησαν τα ψάρια με κρέας και πουλερικά. Αυτό είχε αρνητικό αντίκτυπο στα οικονομικά αποτελέσματα των περισσότερων εμπόρων και παραγωγών στην ΕΕ για το 2023 διότι σε αρκετές περιπτώσεις τα θαλασσινά πωλήθηκαν κάτω από την τιμή κόστους ή με ελάχιστα περιθώρια κέρδους.
Με πληροφορίες από ypaithros.gr, capital.gr, forbes.gr