Η 4η Φεβρουαρίου, Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καρκίνου, αποτελεί υπενθύμιση της σοβαρότητας της νόσου, η οποία παραμένει μία από τις κύριες αιτίες θανάτου στη χώρα μας. Σύμφωνα με δεδομένα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής και του Οργανισμού Οικονομικής Συνεργασίας και Ανάπτυξης (ΟΟΣΑ), το 2019 περίπου 31.000 από τους 125.000 θανάτους στην Ελλάδα συνδέονταν με τον καρκίνο.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) έχει εντοπίσει πέντε βασικούς παράγοντες κινδύνου που συνδέονται με την εμφάνιση καρκίνου στη χώρα:
- Κάπνισμα: Το 34,6% των περιπτώσεων καρκίνου αποδίδεται στη χρήση καπνού.
- Κατανάλωση αλκοόλ: Υπεύθυνη για το 5,5% των περιστατικών.
- Παχυσαρκία: Συμβάλλει στο 6,9% των διαγνώσεων.
- Έκθεση σε υπεριώδη (UV) ακτινοβολία: Το 38,4% των περιπτώσεων μελανώματος σχετίζεται με την έκθεση στον ήλιο.
- Επαγγελματικοί κίνδυνοι: 4,2% των περιπτώσεων συνδέεται με επιβλαβείς παράγοντες στο εργασιακό περιβάλλον.
Οι συχνότεροι τύποι καρκίνου στην Ελλάδα
Ο καρκίνος του πνεύμονα παραμένει ο πιο θανατηφόρος, καθώς αντιστοιχεί στο 25,1% των θανάτων από καρκίνο και στο 14,8% των νέων περιστατικών. Ακολουθούν:
- Ο καρκίνος του παχέος εντέρου (10,3% θνησιμότητα, 10,9% νέα περιστατικά).
- Ο καρκίνος του μαστού (11,5% νέα περιστατικά).
- Ο καρκίνος της ουροδόχου κύστης (8,6%).
- Ο καρκίνος του προστάτη (9,6%).
Ο καρκίνος του στομάχου και του παγκρέατος εμφανίζουν χαμηλότερα ποσοστά επίπτωσης, αλλά υψηλή θνησιμότητα. Ο καρκίνος του πνεύμονα ευθύνεται για 59 θανάτους ανά 100.000 άτομα και αποτελεί την τρίτη κύρια αιτία θανάτου μετά τα καρδιαγγειακά και τα εγκεφαλικά επεισόδια, γεγονός που συνδέεται άμεσα με το υψηλό ποσοστό καπνιστών στη χώρα (25% των ενηλίκων).
Δυσκολίες πρόσβασης σε ογκολογικά φάρμακα
Στην Ελλάδα, η πρόσβαση σε νέες θεραπείες καρκίνου είναι πιο αργή σε σχέση με άλλες ευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τον ΟΟΣΑ, ο χρόνος αναμονής για ένταξη νέων αντικαρκινικών φαρμάκων στη λίστα αποζημίωσης ξεπερνά κατά πολύ τον μέσο όρο της ΕΕ.
Το 2021, ο μέσος χρόνος αναμονής από την έγκριση ενός νέου φαρμάκου έως την αποζημίωσή του στην Ελλάδα έφτανε τους 28 μήνες, ενώ στις υπόλοιπες ευρωπαϊκές χώρες ήταν σχεδόν ο μισός. Στη Γερμανία η διάθεση νέων φαρμάκων γινόταν μέσα σε 17 ημέρες, στο Ηνωμένο Βασίλειο σε 22 ημέρες και στην Αυστρία σε 31 ημέρες.
Οι ασθενείς αντιμετωπίζουν επίσης εμπόδια όσον αφορά τα ογκολογικά φάρμακα ακριβείας, καθώς οι απαιτούμενες εξετάσεις βιοδεικτών είτε δεν είναι διαθέσιμες είτε δεν αποζημιώνονται. Αυτό σημαίνει ότι οι ασθενείς λαμβάνουν δαπανηρές θεραπείες χωρίς να είναι σίγουρο ότι θα τους ωφελήσουν, οδηγώντας σε σπατάλη πόρων.
Πρόσφατα, ο υπουργός Υγείας Άδωνις Γεωργιάδης ανακοίνωσε ότι σύντομα οι εξετάσεις βιοδεικτών θα καλύπτονται από το κράτος.
Προκλήσεις στο ελληνικό σύστημα υγείας
Η φροντίδα των καρκινοπαθών στην Ελλάδα επηρεάζεται από:
- Τη συρρίκνωση του δημόσιου συστήματος υγείας λόγω οικονομικών περικοπών.
- Την απουσία εθνικής στρατηγικής και μητρώου καρκίνου.
- Την έλλειψη εξειδικευμένου προσωπικού και ογκολογικής εκπαίδευσης.
- Τους μεγάλους χρόνους αναμονής, που αναγκάζουν πολλούς ασθενείς να στραφούν στον ιδιωτικό τομέα, αναλαμβάνοντας υψηλά έξοδα θεραπείας.
Προγράμματα πρόληψης και έγκαιρης διάγνωσης
Η ελληνική κυβέρνηση έχει αρχίσει να υλοποιεί προγράμματα προσυμπτωματικού ελέγχου μέσω του Προγράμματος Δοξιάδη και του Εθνικού Προγράμματος «ΠΡΟΛΑΜΒΑΝΩ». Η αναπληρώτρια υπουργός Υγείας, Ειρήνη Αγαπηδάκη, δήλωσε ότι το 2025 θα είναι το έτος μετασχηματισμού της Πρωτοβάθμιας Φροντίδας Υγείας, ώστε να διαμορφωθεί ένα σύστημα προσαρμοσμένο στις ανάγκες των πολιτών.
Ο Πανελλήνιος Ιατρικός Σύλλογος τονίζει την ανάγκη:
- Δημιουργίας περισσότερων ογκολογικών κλινικών, ώστε να μειωθούν οι μετακινήσεις ασθενών.
- Μείωσης των καθυστερήσεων στην προμήθεια φαρμάκων μέσω του ΕΟΠΥΥ.
- Διευκόλυνσης της πρόσβασης σε καινοτόμες θεραπείες χωρίς χρονοβόρες διαδικασίες.
- Αποζημίωσης προληπτικών επεμβάσεων, όπως εκείνων για τον καρκίνο του μαστού, που σήμερα θεωρούνται αισθητικές επεμβάσεις.
Η έγκαιρη διάγνωση και η ισότιμη πρόσβαση στις θεραπείες παραμένουν κρίσιμοι παράγοντες για τη μείωση της θνησιμότητας από καρκίνο στην Ελλάδα.