Με αφορμή την Παγκόσμια Ημέρα Γάμου, ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ.κ. Συμεών μιλά στο Newsbomb.gr για το Μέγα Μυστήριο της Εκκλησίας και τη σημασία του σε μία κοινωνία που ισορροπεί ανάμεσα στην παράδοση και την εξέλιξη
Σε μια εποχή άκρατης ερωτικής ελευθερίας μπορεί ο γάμος να λειτουργήσει ως το «κλειδί» που θα οδηγήσει ένα ζευγάρι στην ολοκληρωμένη ευτυχία; Στο ερώτημα αυτό και σε πολλούς ακόμα σύγχρονους προβληματισμούς απαντά ο Μητροπολίτης Φθιώτιδος κ.κ. Συμεών μέσω του Newsbomb.gr, σε μία συζήτηση που θα μπορούσε να κρατήσει για ώρες, με επίκεντρο τον γάμο και τις ανθρώπινες σχέσεις.
Τι απαντά η Εκκλησία στους ενδοιασμούς του σύγχρονου ανθρώπου απέναντι στην εδραιωμένη αντίληψη που θέλει τον γάμο ως ένα θυσιαστήριο των προσωπικών ελευθεριών; Όπως θα τονίσει ο ίδιος, ο γάμος όχι μόνο δεν είναι «φυλακή», αλλά ένα ταξίδι ζωής που πρέπει να ξεκινά με δύο βασικές «αποσκευές», την αγάπη και την ελευθερία.
«Ο γάμος είναι ένα άθλημα και όπως σε όλα τα αθλήματα, θα υπάρξουν τραυματισμοί. Με την πραγματική αγάπη όμως, όλα θεραπεύονται», σημειώνει χαρακτηριστικά, με τον προβληματισμό που γεννάται να είναι το κατά πόσο είμαστε πρόθυμοι στη σύγχρονη εποχή να θυσιάσουμε τον εγωισμό μας και να ξεπεράσουμε τους σκοπέλους της κοινής ζωής με γνώμονα την αγάπη.
Σεβασμιώτατε, τι συμβολίζει ο γάμος για την Εκκλησία και ποια η σημασία του για την σχέση δύο ανθρώπων;
«Για την Εκκλησία ο γάμος δεν είναι μια απλή τελετή, αλλά ένα Μυστήριο και μάλιστα Μέγα, όπως το ονομάζει ο Απόστολος Παύλος, γιατί πρώτα απ’όλα, βασίζεται στην ελευθερία. Δύο άνθρωποι που για χρόνια ήταν ξένοι μεταξύ τους, αγνοούσαν ο ένας την ύπαρξη του άλλου, αποφασίζουν ελεύθερα να ενωθούν με τα δεσμά του γάμου, επειδή ο ένας εμπνέεται από τον άλλον, βλέπει στο πρόσωπο του άλλου τις επιθυμίες του, τις αναζητήσεις του, τα κενά και τα όνειρά του. Αυτοί οι δύο άνθρωποι που μπορεί να τους χωρίζουν αβυσσαλέες διαφορές, αποφασίζουν να γίνουν ένα, γιατί υπάρχει ο συνεκτικός δεσμός της αγάπης που μαζί με την ελευθερία τους οδηγεί στην Εκκλησία, προκειμένου να πάρουν αυτό το ρίσκο και να ενωθούν με έναν άνθρωπο που δεν παύει να αποτελεί για αυτούς ένα άγνωστο μυστήριο, που κάθε μέρα τον ανακαλύπτουν.
Ο γάμος είναι μια τεράστια απόφαση ζωής την οποία έχεις ανάγκη να θέσεις υπό την ευλογία της Εκκλησίας, υπό τη δύναμη του Θεού, να ζητήσεις τον φωτισμό του Θεού. Το ταξίδι της κοινής ζωής είναι δύσκολο άθλημα. Καταθέτεις την ελευθερία σου και λες “Θεέ μου, εγώ αποφάσισα να αγαπήσω αυτό τον άνθρωπο, γεννηθήτω το Θέλημα Σου”. Όταν διαγιγνώσκουμε ότι υπάρχει ελευθερία και αγάπη, τότε ευλογούμε αυτό το σπουδαίο άθλημα και στεκόμαστε με δέος και σεβασμό ενώπιον αυτών των δύο προσώπων.»
Στη σύγχρονη εποχή είναι πολλοί που αντιμετωπίζουν τον γάμο ως έναν απαρχαιωμένο θεσμό ταυτισμένο με την παράδοση. Πώς σχολιάζετε αυτή την αντίληψη;
«Θα έλεγα ότι παρατηρείται μια γενική αποερωτοποίηση της ζωής. Η πλήρης απόλαυση των ελευθεριών και των δικαιωμάτων, η αίσθηση μιας πανσεξουαλικής ελευθερίας, η δυνατότητα αλλαγής συντρόφων έχει απομειώσει τον έρωτα. Το πρόβλημα είναι ότι οι άνθρωποι δεν ερωτεύονται πια. Δεν θέλουμε να παντρευτούν και να έλθουν στην Εκκλησία να κάνουν ένα απλώς μία τελετή. Θέλουμε να ερωτευτούν για να παντρευτούν, να ευλογήσουμε τον έρωτα τους. Εν πολλοίς, είναι δικαιολογημένοι οι νέοι άνθρωποι που φοβούνται, καθώς γύρω τους καταγράφονται σκληρά περιστατικά ενδοοικογενειακής βίας, βλέπουν απογοητεύσεις, διαψεύσεις, ανταγωνισμό στις σχέσεις και νιώθουν ότι είναι μια ουτοπία το μήνυμα της Εκκλησίας για τον γάμο. Στο βάθος όμως όλοι θέλουν αυτή την ουτοπία. Αν ρωτήσεις ένα νέο άνθρωπο μακριά από τα φώτα της “μόδας”, τι θέλει πραγματικά, θα σου πει τρία πράγματα: εργασία, ελευθερία και έρωτα.»
Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος
Πιστεύετε ότι ένας λόγος που οδηγεί τους νέους να απέχουν από τον γάμο είναι ο φόβος της δέσμευσης;
«Η δέσμευση είναι συγχρόνως και διασφάλιση της ελευθερίας. Πολλές φορές η μη δέσμευση δημιουργεί μία αβεβαιότητα και ανασφάλεια. Έχουμε ανάγκη κάποιες δεσμεύσεις στη ζωή μας και είναι απαραίτητες. Δεν υπάρχει στη ζωή τίποτα ωραίο χωρίς τίμημα. Αυτό που δεν θέλουν και φοβούνται οι άνθρωποι είναι η προδοσία. Όταν ξέρουν ότι ο άλλος είναι αληθινός, όταν αγαπιούνται και υπάρχει εμπιστοσύνη, υφίστανται και το τίμημα.»
Παρατηρούμε στην εποχή μας ότι όσο δύσκολα οι άνθρωποι παίρνουν την απόφαση να παντρευτούν τόσο πιο εύκολα οδηγούνται στο διαζύγιο
«Υπάρχουν δύο αναγνώσεις σε αυτό. Είναι γεγονός ότι τα διαζύγια είναι πιο εύκολα σήμερα. Παλαιότερα ο διαζευγμένος ήταν στιγματισμένος και ειδικά για τη γυναίκα ήταν πολύ δύσκολο να πάρει την απόφαση να χωρίσει και ιδίως όταν το διαζύγιο ήταν ταυτισμένο με τη μοιχεία. Στη σύγχρονη εποχή, οι άνθρωποι δεν έχουν την υπομονή, αλλά δεν έχουν και την εξάρτηση ο ένας από τον άλλον. Σε ένα αντρόγυνο ο καθένας έχει το πορτοφόλι του, το αυτοκίνητό του, έχει έναν παράλληλο κόσμο πέρα από τον κοινό τους και σίγουρα αυτό διευκολύνει την διαχείριση ελευθερίας του. Νομίζω εκεί που υπάρχει αγάπη και θέληση οι άνθρωποι ξέρουν να πετυχαίνουν την ενότητα μέσα στην διαφορετικότητα. Είναι αλήθεια ότι οι σχέσεις έχουν χαλαρώσει. Ζούμε στην εποχή του άκρατου δικαιωματισμού που διαφημίζεται ως ευτυχία να έχεις την ελευθερία να κάνεις ό,τι θέλεις.
Πλέον, σήμερα εκείνοι που θέλουν να διαφεντεύουν την κουλτούρα της κοινωνίας δεν κάνουν λόγο μόνο για επιλογή συντρόφου, αλλά και για επιλογή φύλου και επιλογή του τύπου οικογένειας, ακόμα και την επιλογή του άρθρου που θα βάλουν μπροστά στο όνομα τους. Όλα αυτά είναι λογικό να οδηγούν σε μια απαξίωση όχι μόνο ενός θεσμού αλλά και της ανθρωπιάς. Απαξιώνεται ο ίδιος ο άνθρωπος και αυτό γεννά άλλες ακραίες αντιδράσεις και δημιουργείται ένας φαύλος κύκλος, με αποτέλεσμα ο άνθρωπος να χάνεται. Στην Ελλάδα είμαστε πολύ τυχεροί σε αυτό, γιατί είμαστε άνθρωποι της παράδοσης. Ο θεσμός της οικογένειας σε εμάς είναι πολύ συνεκτικός και προκαλεί εντύπωση στις δυτικές κοινωνίες αυτό το ισχυρό δέσιμο της ελληνικής οικογένειας.»
Δεν πιστεύετε, ωστόσο, ότι αυτός ο ισχυρός δεσμός δημιουργεί πολλες φορές μια σχέση εξάρτησης του παιδιού από τους γονείς, με αποτέλεσμα να “εγκλωβίζεται” και να μην θέλει να “ανοίξει τα φτερά του” για να δημιουργήσει την δική του οικογένεια;
«Είναι στο πλαίσιο των αντιφάσεων που βιώνουμε. Από τη μία τα παιδιά έχουν από μικρή ηλικία την απόλυτη ελευθερία να κάνουν αυτά που θέλουν και από την άλλη είναι εγκλωβισμένα. Σε αυτό έχει συμβάλει και το μοντέλο οικονομικής ανάπτυξης. Βλέπουμε ότι έχει μεγαλώσει το όριο ηλικίας στην είσοδο στην αγορά εργασίας. Ένα νέο παιδί θα αναρωτηθεί “πως θα κάνω οικογένεια με 400 ευρώ που παίρνω σαν μισθό;” Για αυτό θα ακούσεις πολλούς νέους να λένε “ευτυχώς που μένω με τον πατέρα μου και την μητέρα μου και δεν έχω ενοίκιο.” Όλα αυτά είναι ανασταλτικά εμπόδια και για αυτό πολλές φορές οδηγούνται τα παιδιά στον πολιτικό γάμο ή στο σύμφωνο συμβίωσης ως πιο εύκολη λύση, ενώ θέλουν τον θρησκευτικό γάμο. Έχω συνομιλήσει με παιδιά που έρχονται να κάνουν θρησκευτικό γάμο μετά τον πολιτικό και τους ρωτώ “θρησκευτικό γάμο θέλετε να κάνετε επειδή σας το ζήτησαν οι γονείς ή το επιθυμείτε;” και μου απαντούν “δεν μας γεμίζει αυτό που κάναμε. Είναι ένα άψυχο χαρτί.”»
Η Εκκλησία θα μπορούσε να έχει έναν πιο ενεργό συμβουλευτικό ρόλο στην απόφαση του ζευγαριού να οδηγηθεί σε γάμο;
«Η Εκκλησία πάντα είναι εκεί να προετοιμάσει, να συμβουλεύσει και να στηρίξει, ακόμα και εκεί που ο άλλος αποτυγχάνει. Γιατί όπως είπαμε ο γάμος είναι άθλημα και όλα τα “αθλήματα” έχουν τραυματισμούς και αποτυχίες. Άλλωστε η πραγματική αγάπη στα δύσκολα φαίνεται. Όταν κάτι στραβώσει, η Εκκλησία ως μάνα είναι πάντα εκεί να βοηθήσει. Για αυτό τόσο η Ιερά Αρχιεπισκοπή Αθηνών όσο και οι Μητροπόλεις της Εκκλησίας της Ελλάδος ασχολούνται συστηματικά με το θέμα “γάμος”, όχι βλέποντας και κάνοντας αλλά με συγκεκριμένους θεσμούς. Για παράδειγμα, στην Αρχιεπισκοπή Αθηνών υπάρχει το Ίδρυμα Νεότητας και Οικογένειας το οποίο με την ποιμαντική του γάμου προετοιμάζει τα νέα ζευγάρια με εξειδικευμένους επιστήμονες. Επίσης, διαθέτει ίδρυμα στήριξης οικογενειών που αντιμετωπίζουν προβλήματα και δυστοκίες, από οικονομικά και νομικά μέχρι ψυχιατρικά προβλήματα. Και φυσικά, το ίδρυμα ποιμαντικής επιμόρφωσης του ιερού κλήρου και των στελεχών της Εκκλησίας που έχει ειδικά σεμινάρια και προγράμματα για την ποιμαντική του γάμου και για την ποιμαντική συμπαράστασης της οικογένειας. Στη δική μας Μητρόπολη έχουμε ένα ειδικό ΚΔΑΠ για την στήριξη νέων οικογενειών, όπως και πρόγραμμα στήριξης μονογονεϊκών οικογενειών.»
Πηγή: Ιερά Μητρόπολη Φθιώτιδος
Τι θα λέγατε σε ένα νέο ζευγάρι που θα ερχόταν να σας συμβουλευτεί πριν παντρευτεί;
«Στη Μητρόπολή μας οργανώνονται ειδικές συνεδρίες όπου συνομιλώ ο ίδιος με νέα ζευγάρια που ετοιμάζονται να παντρευτούν και τα δύο πράγματα που τους λέω είναι η επιλογή τους να έχει γίνει με ελευθερία και την αγάπη. Γιατί και η επιλογή ενός συζύγου με γνώμονα την οικονομική ασφάλεια που μπορεί να τους προσφέρει, μπορεί να γίνεται με ελεύθερη βούληση, αλλά δεν παύει να είναι μια μορφή ανελευθερίας.
Τρία πράγματα θα ρωτήσω ένα ζευγάρι που θα πάρει την απόφαση να παντρευτεί: πρώτον, αν είναι σίγουροι πριν προχωρήσουν σε αυτό το βήμα, δεύτερον, αν το επέλεξαν ελεύθερα και όχι με την καθοδήγηση των οικογενειών τους και τρίτον, αν είναι έτοιμοι να σηκώσουν το τίμημα αυτής της επιλογής. Γιατί ο γάμος δεν είναι βίος ανθόσπαρτος, αλλά βίος στρωμένος με αγκάθια. Αν σε αυτά μου απαντήσουν καταφατικά και έχουν διάθεση να ρισκάρουν και να προχωρήσουν, θα ευλογήσω με όλη μου την καρδιά. Και πάντα τους λέω, ότι “αν πάει κάτι στραβά, είμαι εδώ.”
Κλείνοντας, θα ήθελα να πω ότι σήμερα ακούμε συνέχεια για μια σύγκρουση του παραδοσιακού και του σύγχρονου. Νομίζω ότι η σύγκρουση αυτή δεν είναι τόσο ακριβής. Θα δεις νέους που αγκαλιάζουν τη μόδα, αλλά αγκαλιάζουν και την παράδοση. Μην φοβόμαστε τις παραδοσιακές αξίες, να φοβόμαστε την περιχαράκωση μέσα σε σχήματα που νομίζουν ότι είναι παράδοση. Η ζωή εξελίσσεται. Υπάρχει πάντα το στοιχείο το αμετακίνητο, το σταθερό που δεν αλλάζει στον χρόνο, όπως η αγάπη, ο αλληλοσεβασμός, ο πολιτισμός και το εξελισσόμενο που είναι οι συνθήκες της ζωής. Να βρούμε τη χρυσή τομή ανάμεσα στην παράδοση και την εξέλιξη.»