Η Ευρώπη κρατά την ανάσα της καθώς η Γερμανια, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο και η πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ ψηφίζει σε μία κρίσιμη καμπή της ιστορίας της
Οι Γερμανοί ψηφοφόροι προσέρχονται στις κάλπες σήμερα, σε μία εντελώς διαφορετική ατμόσφαιρα από όταν ξεκίνησε η εκστρατεία μόλις πριν από λίγες εβδομάδες. Σχεδόν 60 εκατομμύρια άνθρωποι επιλέγουν τη νέα κυβέρνηση που θα πρέπει να αντιμετωπίσει την κατάρρευση της διατλαντικής συμμαχίας υπό τον Ντόναλντ Τραμπ και τις νέες απειλές για την ευρωπαϊκή ασφάλεια, τη στιγμή που το περιβόητο οικονομικό μοντέλο της χώρας κλυδωνίζεται.
Εάν οι δημοσκοπήσεις είναι σωστές, ο άνθρωπος που ηγείται αυτής της κυβέρνησης θα είναι ο αρχηγός της συντηρητικής αντιπολίτευσης Φρίντριχ Μερτς, ένας εταιρικός δικηγόρος που επιθυμεί εδώ και δεκαετίες να γίνει καγκελάριος, παρόλο που δεν υπηρέτησε ποτέ στην κυβέρνηση. Το έργο του θα είναι δύσκολο. «Οι μεγάλες προσδοκίες αντικατοπτρίζουν τις μεγάλες προκλήσεις που θα αντιμετωπίσει από την πρώτη μέρα της πιθανής καγκελαρίας του», ανέφερε το Der Spiegel. «Μια επιθετική Ρωσία, μια εχθρική Αμερική και μια Ευρώπη που απομακρύνεται: ο Μερτς θα μπορούσε να δοκιμαστεί πιο δυνατά […] από κάθε καγκελάριο της μεταπολεμικής δημοκρατίας».
Ο Μερτς παραδέχτηκε πρόσφατα ότι η ουσιαστική εγκατάλειψη των ευρωπαικώνβ αμυντικών δεσμεύσεων από τον Τραμπ και η επιθετική υποστήριξη του αντιπροέδρου του Τζέι Βανς στην ακροδεξιά Εναλλακτική για τη Γερμανία (AfD) προανήγγειλαν «τεκτονικές αλλαγές στα πολιτικά και οικονομικά κέντρα ισχύος του κόσμου». Η Γερμανία, είπε, δεν θα βγει αλώβητη.
Η υπονόμευση του ΝΑΤΟ από τον Τραμπ και η προδοσία της Ουκρανίας είναι «μια σφοδρή γροθιά στο στομάχι», δήλωσε η Ούρσουλα Μινχ, διευθύντρια του thinktank της Ακαδημίας Πολιτικής Εκπαίδευσης στη Βαυαρία, ιδιαίτερα της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης (CDU) του Mερτς η οποία έχει «την αλληλεγγύη και τη φιλία με τις ΗΠΑ βαθιά στο DNA της». «Η μεγαλύτερη πρόκληση [για τη Γερμανία] θα είναι η επίδειξη της ενότητας από την ΕΕ και το Ηνωμένο Βασίλειο».
Η Γερμανία, η τρίτη μεγαλύτερη οικονομική δύναμη στον κόσμο και η πολυπληθέστερη χώρα της ΕΕ, πάλευε ήδη με τη δύσκολη κληρονομιά της Άνγκελα Μέρκελ, μίας εκ των προκατόχων του Μερτς στην ηγεσία του CDU και μακροχρόνιας εχθρού του.
Η 16ετής θητεία της στην καγκελαρία χαρακτηρίστηκε από την εξάρτηση από το φθηνό ρωσικό φυσικό αέριο, το εμπόριο με την Κίνα και τον στρατό και τις μυστικές δυνάμεις της Ουάσιγκτον, επιτρέποντας στη Γερμανία να επικεντρωθεί σε αυτό που έκανε καλύτερα: να κατασκευάζει αυτοκίνητα και εργαλειομηχανές ενώ διατηρεί την ΕΕ ενωμένη.
Ο διάδοχος της Μέρκελ, Όλαφ Σολτς, ανέλαβε καθήκοντα τον Δεκέμβριο του 2021 μέσα σε ένα κλίμα ελπίδας ότι ο τεχνοκρατικός συνασπισμός του «φανάρι» όπως ονομάστηκε απ’ο τα κομματικά χρώματα των κεντροαριστερών Σοσιαλδημοκρατών του, των Ελεύθερων Δημοκρατών και των Οικολόγων Πρασίνων θα φέρει νέα προσέγγιση στα προβλήματα που είχαν παραμεληθεί από καιρό. Λίγες μόλις εβδομάδες αργότερα, η ευρείας κλίμακας εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία έβγαλε οριστικά εκτός πορείας τα σχέδια του «συνασπισμού για την πρόοδο» του Σολτς.
Λίγες μέρες μετά το ξέσπασμα του πολέμου, ο Σολτς μίλησε για μία «τομή εποχής» (Zeitenwende), ιδρύοντας ένα ταμείο 100 δισ. ευρώ για να ενισχύσει τα αποθέματα στρατιωτικού εξοπλισμού της Γερμανίας και δεσμεύτηκε να εκπληρώσει τη δέσμευση του ΝΑΤΟ για αμυντικές δαπάνες στο 2% του ΑΕΠ. Μέχρι το 2024, τηρούσε αυτή την υπόσχεση.
Ωστόσο, η διακοπή των ρωσικών ενεργειακών προμηθειών εκτόξευσε τις τιμές, προκαλώντας καλπάζοντα πληθωρισμό μετά την πανδημία και επιβαρύνοντας σε μεγάλο βαθμό βιομηχανίες όπως ο χάλυβας και τα χημικά. Η κυβέρνηση Σολτς προσπάθησε να βρει νέες πηγές καυσίμου ενώ πίεζε για να ενισχύσει τις ανανεώσιμες πηγές ενέργειας.
Η Κίνα, εν τω μεταξύ, γύρισε την πλάτη στην αγορά γερμανικών οχημάτων, κατακλύζοντας την αγορά με φθηνότερα μοντέλα, ιδιαίτερα στον τομέα των EV. Σε πρόσφατο τηλεοπτικό ντιμπέιτ ο Μερτς, ο οποίος εγκατέλειψε την πολιτική για τις επιχειρήσεις επί 12 χρόνια αφού έχασε τη μάχη για την εξουσία με τη Μέρκελ, κατηγόρησε την κυβέρνηση Σολτς για οικονομική «ανικανότητα» μετά από δύο χρόνια ύφεσης. Ο Σολτς απάντησε: «Δεν εισέβαλα στην Ουκρανία!»
Ο συνασπισμός του Σολτς κατέρρευσε τελικά τον Νοέμβριο -λίγες ώρες από τη νίκη του Τραμπ στις αμερικανικές εκλογές- εξαιτίας ενός άλυτου γρίφου γύρω από το αυστηρό «φρένο χρέους» που διατηρεί τον ετήσιο δανεισμό της ομοσπονδιακής κυβέρνησης στο 0,35% του ΑΕΠ. Η έκρηξη προκάλεσε γενικές εκλογές επτά μήνες νωρίτερα από το χρονοδιάγραμμα.
Η πραγματική καμπή της Γερμανίας ωστόσο δεν έχει έρθει ακόμη, υποστηρίζει ο βετεράνος πολιτικός αναλυτής Χέρφριντ Μίνκλερ, καθώς το Βερολίνο αντιμετωπίζει την οδυνηρή συνειδητοποίηση ότι η μεταπολεμική τάξη που καλωσόρισε τη χώρα ξανά στην κοινότητα των εθνών μετά τις ναζιστικές θηριωδίες έφτασε στο τέλος της.
«Ο μεγαλύτερος χαμένος των τελευταίων εξελίξεων είναι η Γερμανία, όχι μόνο επειδή η οικονομική της δύναμη έχει συρρικνωθεί, αλλά και επειδή οι Γερμανοί πολιτικοί βασίστηκαν άνευ όρων μέχρι το τέλος στη διατλαντική σχέση», έγραψε στην εφημερίδα Die Zeit. «Η επόμενη κυβέρνηση θα πρέπει να καταβάλει μεγάλη προσπάθεια για να επιβεβαιώσει εκ νέου τη γερμανική ηγεσία στην Ευρώπη».
Η μεταρρύθμιση του «φρένου χρέους» θα είναι απαραίτητη για αυτή τη διαδικασία, δήλωσε ο Σάσα Χούμπερ, πολιτικός επιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Mainz, καθώς θα πρέπει να χρηματοδοτηθούν περισσότερες αμυντικές δαπάνες με νέο χρέος. «Αλλά η πρώτη πρόκληση θα είναι ο σχηματισμός ενός σταθερού συνασπισμού», είπε.
Επειδή είναι απίθανο να κερδίσει την πλειοψηφία, ο Μερτς είπε ότι στοχεύει να οικοδομήσει μια νέα κυβερνητική συμμαχία μέχρι το Πάσχα, ξεκινώντας μακρές εβδομάδες έντονων διαπραγματεύσεων. Ο πιο πιθανός εταίρος του θα είναι οι Σοσιαλδημοκράτες του Σολτς, αλλά μπορεί να χρειαστεί ένα άλλο κόμμα για να κάνει τα μαθηματικά αθροιστικά – μια συνταγή για περαιτέρω αστάθεια, είπε ο Μινχ.
Εν τω μεταξύ, έρευνες δείχνουν ότι το αντιμεταναστευτικό, αντι-ισλαμικό AfD θα διπλασιάσει την υποστήριξη από τις τελευταίες εκλογές, για να κερδίσει περίπου το 20% των ψήφων. Βρίσκεται στη δεύτερη θέση μετά το μπλοκ CDU-CSU του Mερτς για περισσότερο από ένα χρόνο. Ζητάει μαζική απέλαση μεταναστών, επανάληψη των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου, τερματισμό της στρατιωτικής βοήθειας προς την Ουκρανία και έξοδο από την ευρωζώνη.
Κατά τη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας υπήρξε μια σειρά επιθέσεων στις οποίες ο ύποπτος προερχόταν από μεταναστευτικό υπόβαθρο, κάτι που ορισμένοι αναλυτές πιστεύουν ότι θα μπορούσαν να ενισχύσουν την υποστήριξη προς το AfD. Η τελευταία σημειώθηκε την Παρασκευή, όταν ένας Ισπανός τουρίστας μαχαιρώθηκε στο μνημείο του Ολοκαυτώματος του Βερολίνου. Οι εισαγγελείς δήλωσαν το Σάββατο ότι ο ύποπτος ήταν ένας 19χρονος Σύρος πρόσφυγας που φαινόταν να σχεδίαζε να σκοτώσει Εβραίους.
Αν και οι περισσότεροι αναλυτές αναμένουν ότι ο Mερτς θα διατηρήσει το «τείχος προστασίας» που απαγορεύει την επίσημη συνεργασία με την ακροδεξιά, μία ισχυρή επίδοση του AfD θα περιέπλεκε πολύ τις προσπάθειές του να δημιουργήσει μια αξιόπιστη πλειοψηφία.
Η Γερμανία θεωρείται εδώ και πολύ καιρό μια από τις πιο σταθερές πολιτικά μεγάλες δημοκρατίες του κόσμου, προκηρύσσοντας πρόωρες εκλογές μόνο κάθε δύο δεκαετίες. Αλλά αυτός ο ρυθμός θα μπορούσε να επιταχυνθεί εάν τα πολιτικά περιθώρια αυξηθούν σε επιρροή, είπε ο Χούμπερ. Αυτή η αίσθηση διαφαινόμενης αναταραχής, με το AfD να καταγράφει καλή πορεία στις δημοσκοπήσεις, έχει προβληματίσει πολλούς ψηφοφόρους, οδηγώντας εκατοντάδες χιλιάδες στους δρόμους τις τελευταίες εβδομάδες για την υπεράσπιση της δημοκρατίας.
Guardian