Ο Θησαυρός της Βιλένα, όπως είναι γνωστή η κρύπτη με τα 66 κυρίως χρυσά αντικείμενα, ανακαλύφθηκε πριν από περισσότερα από 60 χρόνια
Ανάμεσα σε μια κρύπτη με λαμπερούς χρυσούς θησαυρούς από την Ιβηρική Εποχή του Χαλκού, ένα ζευγάρι διαβρωμένων αντικειμένων μπορεί να είναι το πιο πολύτιμο από όλα.
Ένα θαμπό βραχιόλι και ένα σκουριασμένο κοίλο ημισφαίριο διακοσμημένο με χρυσό είναι σφυρηλατημένα, όπως διαπίστωσαν οι ερευνητές, όχι από μέταλλο που προέρχεται από το υπέδαφος, αλλά με σίδηρο από μετεωρίτες που έπεσαν από τον ουρανό.
Η ανακάλυψη, με επικεφαλής τον συνταξιούχο πλέον επικεφαλής συντήρησης του Εθνικού Αρχαιολογικού Μουσείου της Ισπανίας, Salvador Rovira-Llorens, αποκαλύφθηκε σε μια εργασία που δημοσιεύθηκε πέρυσι και υποδηλώνει ότι η τεχνολογία και οι τεχνικές επεξεργασίας μετάλλων ήταν πολύ πιο προηγμένες από ό,τι νομίζαμε στην Ιβηρική πριν από περισσότερα από 3.000 χρόνια.
Ο Θησαυρός της Βιλένα, όπως είναι γνωστή η κρύπτη με τα 66 κυρίως χρυσά αντικείμενα, ανακαλύφθηκε πριν από περισσότερα από 60 χρόνια, το 1963, στο σημερινό Αλικάντε της Ισπανίας, και έκτοτε θεωρείται ένα από τα σημαντικότερα παραδείγματα χρυσοχοΐας της Εποχής του Χαλκού στην Ιβηρική Χερσόνησο, αλλά και σε ολόκληρη την Ευρώπη.
Το ημισφαίριο από σίδηρο και χρυσό, το οποίο έχει μέγιστη διάμετρο 4,5 εκατοστά (1,77 ίντσες). (Μουσείο Villena)
Ωστόσο, ο προσδιορισμός της ηλικίας της συλλογής ήταν κάπως δύσκολος, χάρη σε δύο αντικείμενα: ένα μικρό, κοίλο ημισφαίριο, που πιστεύεται ότι αποτελεί μέρος σκήπτρου ή λαβής σπαθιού- και ένα ενιαίο βραχιόλι που μοιάζει με δαίδαλο. Και τα δύο έχουν αυτό που οι αρχαιολόγοι έχουν περιγράψει ως «σιδερένια» εμφάνιση – δηλαδή φαίνεται να είναι κατασκευασμένα από σίδηρο.
Στην Ιβηρική Χερσόνησο, η Εποχή του Σιδήρου -όπου ο λιωμένος επίγειος σίδηρος άρχισε να αντικαθιστά τον χαλκό- δεν ξεκίνησε πριν από το 850 π.Χ. περίπου. Το πρόβλημα είναι ότι τα χρυσά υλικά έχουν χρονολογηθεί μεταξύ 1500 και 1200 π.Χ. Έτσι, το να δουλέψουμε για το πού τοποθετούνται τα αντικείμενα που μοιάζουν με σίδηρο στο πλαίσιο του θησαυρού της Βιλένα ήταν κάτι σαν γρίφος.
Αλλά το σιδηρομετάλλευμα από τον φλοιό της Γης δεν είναι η μόνη πηγή εύπλαστου σιδήρου. Υπάρχει ένας αριθμός σιδερένιων τεχνουργημάτων της προ-Σιδηρονικής Εποχής σε όλο τον κόσμο που σφυρηλατήθηκαν από το υλικό των μετεωριτών. Ίσως το πιο διάσημο είναι το σιδερένιο στιλέτο από μετεωρίτη του Φαραώ Τουταγχαμών, αλλά υπάρχουν και άλλα όπλα της Εποχής του Χαλκού φτιαγμένα από το υλικό αυτό, και ήταν πολύ πολύτιμα.
Υπάρχει ένας τρόπος για να καταλάβουμε τη διαφορά: ο σίδηρος από μετεωρίτες έχει πολύ μεγαλύτερη περιεκτικότητα σε νικέλιο από τον σίδηρο που ξεθάβεται από το έδαφος της Γης. Έτσι, οι ερευνητές πήραν άδεια από το Δημοτικό Αρχαιολογικό Μουσείο της Βιλένα, το οποίο στεγάζει τη συλλογή, για να εξετάσουν προσεκτικά τα δύο αντικείμενα και να προσδιορίσουν πόση ακριβώς ποσότητα νικελίου περιείχαν.
Πήραν προσεκτικά δείγματα και από τα δύο τεχνουργήματα και υπέβαλαν το υλικό σε φασματομετρία μάζας για να προσδιορίσουν τη σύνθεσή τους. Παρά τον υψηλό βαθμό διάβρωσης, ο οποίος μεταβάλλει τη στοιχειακή σύσταση του τεχνουργήματος, τα αποτελέσματα υποδηλώνουν έντονα ότι τόσο το ημισφαίριο όσο και το βραχιόλι ήταν κατασκευασμένα από μετεωρίτη σίδηρο.
Αυτό επιλύει επιδέξια το δίλημμα της ευθυγράμμισης των δύο τεχνουργημάτων με την υπόλοιπη συλλογή: κατασκευάστηκαν περίπου την ίδια περίοδο, χρονολογούμενα γύρω στο 1400 με 1200 π.Χ..
«Τα διαθέσιμα δεδομένα υποδηλώνουν ότι το καπάκι και το βραχιόλι από τον θησαυρό της Βιλένα θα ήταν προς το παρόν τα δύο πρώτα κομμάτια που αποδίδονται σε μετεωριτικό σίδηρο στην Ιβηρική Χερσόνησο», εξηγούν οι ερευνητές στο έγγραφό τους , “το οποίο είναι συμβατό με μια χρονολογία του Ύστερου Χαλκού, πριν από την έναρξη της ευρείας παραγωγής του επίγειου σιδήρου”.
Τώρα, επειδή τα αντικείμενα είναι τόσο άσχημα διαβρωμένα, τα αποτελέσματα δεν είναι πειστικά. Αλλά υπάρχουν πιο πρόσφατες, μη επεμβατικές τεχνικές που θα μπορούσαν να εφαρμοστούν στα αντικείμενα για να ληφθεί ένα πιο λεπτομερές σύνολο δεδομένων που θα βοηθούσε στην εδραίωση των ευρημάτων, προτείνει η ομάδα.
Τα ευρήματα δημοσιεύθηκαν στο Trabajos de Prehistoria.