Ο συντηρητικός Φρίντριχ Μερτς, ένας νομικός καριέρας με μακρά θητεία στις επιχειρήσεις περίμενε πολύ καιρό να γίνει καγκελάριος. Παραλαμβάνει τη σκυτάλη από τον Όλαφ Σολτς, την ώρα που η Γερμανία αντιμετωπίζει τη μεγαλύτερη οικονομική και διπλωματική κρίση εδώ και δεκαετίες. Προηγουμένως θα πρέπει να σχηματίσει κυβέρνηση συνεργασίας
Ο νικητής των εκλογών στη Γερμανία Φρίντριχ Μερτς παραλαμβάνει το τιμόνι της μεγαλύτερης οικονομίας στην Ευρώπη, υποσχόμενος να δώσει προτεραιότητα στην ευρωπαϊκή ενότητα και την ασφάλεια της γηραιάς ηπείρου, σε μία στιγμή μεγάλων ανακατατάξεων με φόντο την αλλαγή σκυτάλης στον Λευκο Οίκο και τον πόλεμο της Ρωσίας στην Ουκρανία.
Προστατευόμενος του αείμνηστου Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, υπουργού Οικονομικών και συμβόλου του γερμανικού δημοσιονομικού συντηρητισμού και αντίπαλος της Μέρκελ, ενσάρκωσε πολλές από τις αρετές της Δυτικής Γερμανίας πριν από την πτώση του Τείχους του Βερολίνου – ένθερμος ατλαντιστής, φιλελεύθερος και κοινωνικά συντηρητικός.
Ωστόσο, η επανένωση το 1990 επέτρεψε στη σιδηρά κυρία Άνγκελα Μέρκελ, την κόρη ενός προτεστάντη πάστορα από την Ανατολική Γερμανία να εισέλθει στην πολιτική, να παραμερίσει τόσο τον Σόιμπλε όσο και τη Μερτς και να γίνει καγκελάριος. Ο άνθρωπος που θα γίνει όπως όλα δείχνουν ο 10ος καγκελάριος της Γερμανίας μετά τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο περίμενε πολύ καιρό για αυτή τη στιγμή, αντιμετωπίζει ωστόσο τεράστιες προκλήσεις, στο εσωτερικό και το εξωτερικό. Το να συσπειρώσει μια διαιρεμένη Ευρώπη δεν θα είναι εύκολο όταν πολλοί ηγέτες είναι πολύ απασχολημένοι με εσωτερικά ζητήματα για να αφιερώσουν ενέργεια στα πιεστικά προβλήματα του μπλοκ.
«Όλα τα μηνύματα που λαμβάνουμε από τις ΗΠΑ δείχνουν ότι το ενδιαφέρον για την Ευρώπη μειώνεται σαφώς», είπε εκφράζοντας ωστόσο την πεποίθηση οτι οι «27» θα καταφέρουν να πείσουν τους Αμερικανούς ότι είναι προς το αμοιβαίο συμφέρον μας να συνεχίσουμε να έχουμε καλές διατλαντικές σχέσεις». Το έργο του περιπλέκεται από την ανάγκη σχηματισμού συνασπισμού με τους κεντροαριστερούς Σοσιαλδημοκράτες του απερχόμενου Καγκελαρίου Όλαφ Σολτς, καθώς έχει αποκλείσει κάθε ενδεχόμενο συνεργασίας με το ακροδεξιό αντιμεταναστευτικό κόμμα «Εναλλακτική για τη Γερμανία» που τερμάτισε δεύτερο στις εκλογές.
Θιασώτης της ελεύθερης αγοράς που θέλει να μειώσει τους εταιρικούς φόρους και τη γραφειοκρατία για να βοηθήσει τη «Germany Inc» περιέγραψε τις απόψεις του σε ένα βιβλίο του 2008 με τίτλο «Dare More Capitalism». Προσπάθησε να μετατρέψει τη μακρά του θητεία στον επιχειρηματικό κόσμο σε πλεονέκτημα», δήλωσε ο πολιτικός επιστήμονας Αντώνιος Σουρής από το Ελεύθερο Πανεπιστήμιο του Βερολίνου. «Του αρέσει να φλερτάρει λίγο με αυτόν τον ρόλο, προωθώντας την ιδέα οτι έχει επιστρέψει στην πολιτική ως αουτσάιντερ, ως έμπειρος ηγέτης της βιομηχανίας, όχι απλώς ως πολιτικός καριέρας όπως ο Σολτς».
Η κόντρα με τη Μέρκελ
Εσωκομματικός αντίπαλος της πρώην καγκελαρίου Άνγκελα Μέρκελ εντός του Χριστιανοδημοκρατικού Κόμματος (CDU), ο Μερτς επιτέθηκε στην πολιτική «ανοιχτών θυρών» της «σιδηράς κυρίας» και μετέτρεψε σε προτεραιότητα το μεταναστευτικό. Μέρκελ και Μερτς πιστεύεται ότι αντιπροσωπεύουν δύο διαφορετικά πολιτικά ρεύματα εντός του κόμματος.
Νομικός καριέρας, ο Μερτς, από την αγροτική περιοχή Σάουερλαντ της δυτικής Γερμανίας, είναι πιο συντηρητικός από τη Μέρκελ, μια επιστήμονα από την ανατολική Γερμανία. Διαθέτει ισχυρό επιχειρηματικό υπόβαθρο. Το 2016, έγινε πρόεδρος του εποπτικού συμβουλίου στο γερμανικό γραφείο της μεγαλύτερης εταιρείας διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων στον κόσμο, της BlackRock. Έχει επίσης υπηρετήσει σε πολλά εταιρικά συμβούλια, τα οποία τον έκαναν εκατομμυριούχο. Όμως, στα 69 του χρόνια, δεν κατείχε ποτέ κυβερνητική ηγετική θέση.
Η Μέρκελ έχει περιγράψει τον Μερτς ως λαμπρό ομιλητή ενώ επαίνεσε την επιθυμία του να γίνει καγκελάριος, αν και αναγνώρισε ότι αυτό ήταν ένα πρόβλημα στη σχέση τους. «Είμαστε σχεδόν στην ίδια ηλικία… Μεγαλώσαμε τελείως διαφορετικά, κάτι που ήταν περισσότερο ευκαιρία παρά εμπόδιο», έγραψε στα απομνημονεύματά της με τίτλο «Ελευθερία».
«Αλλά υπήρχε ένα πρόβλημα, από την αρχή: Θέλαμε και οι δύο να γίνουμε το αφεντικό», είπε. Η Μέρκελ εδραίωσε την εξουσία της στην κεντροδεξιά της Γερμανίας μετά την ήττα στις εθνικές εκλογές το 2002. Απώθησε τον Μερτς ως αρχηγός της κοινοβουλευτικής της ομάδας, αναλαμβάνοντας η ίδια τη θέση εκτός από την ηγεσία του κόμματος της Χριστιανοδημοκρατικής Ένωσης που είχε ήδη. Ανέλαβε τα ηνία της Γερμανίας από το 2005 έως το 2021.
Διάλειμμα από την πολιτική
Ο Μερτς γύρισε την πλάτη του στην ενεργό πολιτική για αρκετά χρόνια μετά την αποχώρησή του από το κοινοβούλιο το 2009. Άσκησε το επάγγελμα του δικηγόρου και ήταν επικεφαλής του εποπτικού συμβουλίου του γερμανικού υποκαταστήματος της BlackRock Κατά τη διάρκεια αυτού του διαλείμματος, ταξίδευε συχνά για επαγγελματικούς λόγους στις Ηνωμένες Πολιτείες και την Κίνα, αν και δεν έζησε ποτέ εκτός Γερμανίας.
«Ο Φρίντριχ Μερτς θα είναι ίσως ο πιο διεθνής καγκελάριος που είχε η Γερμανία μετά τον πόλεμο αν γίνει καγκελάριος», είπε ο Φόλκερ Ρέσινγκ, ο οποίος έγραψε τη βιογραφία του που δημοσιεύτηκε πρόσφατα και έχει τίτλο «Φρίντριχ Μερτς: Ο δρόμος προς την εξουσία».
Επέστρεψε μετά την παραίτηση της Μέρκελ από την ηγεσία του CDU το 2018 και ανακοίνωσε ότι δεν θα διεκδικούσε μια πέμπτη θητεία στην καγκελαρία. Ωστόσο, ηττήθηκε οριακά από κεντρώους υποψηφίους στα ίχνη της Μέρκελ στις εκλογές για την ηγεσία του κόμματος το 2018 και στις αρχές του 2021.
Ο Μερτς επέμεινε και εξελέγη αρχηγός του κόμματος στην τρίτη προσπάθεια, μετά την ήττα της κεντροδεξιάς από τον σημερινό καγκελάριο Όλαφ Σολτς στις εκλογές της Γερμανίας το 2021. Εδραίωσε τη δύναμή του με το να γίνει επίσης αρχηγός της κοινοβουλευτικής ομάδας της Χριστιανοκοινωνικής Ένωσης.
Στη διάρκεια της προεκλογικής εκστρατείας, ο Μερτς υποσχέθηκε να κάνει ξανά ισχυρή την προβληματική οικονομία της Γερμανίας και να περιορίσει την παράτυπη μετανάστευση. Με τον πρόεδρο Ντόναλντ Τραμπ να επιστρέφει στον Λευκό Οίκο και τις εντάσεις να αυξάνονται για τον τρόπο επίλυσης του πολέμου στην Ουκρανία, ο Μερτς ο οποίος έχει υποστηρίξει εδώ και καιρό μια ισχυρή διατλαντική σχέση, δήλωσε μετά τη νίκη του ότι προτεραιότητα είναι να ενώσει την Ευρώπη απέναντι στις προκλήσεις που έρχονται από τις Ηνωμένες Πολιτείες και τη Ρωσία.
«Δεν έχω καθόλου αυταπάτες για το τι συμβαίνει από την Αμερική», είπε στους υποστηρικτές του. «Είμαστε κάτω από τέτοια τεράστια πίεση… η απόλυτη προτεραιότητά μου τώρα είναι πραγματικά να δημιουργήσω ενότητα στην Ευρώπη».
Ως πολιτικός, ανέκαθεν στήριζε τις συντηρητικές αξίες και τόνιζε τη σημασία της οικογένειας. Γνώρισε τη σύζυγό του Σάρλοτ, που είναι τώρα δικαστής, ενώ σπούδαζε νομικά. Το ζευγάρι έχει τρία ενήλικα παιδιά. Ο Μερτς εντάχθηκε στο CDU το 1972 και εξελέγη στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1989. Εντάχθηκε για πρώτη φορά στο γερμανικό κοινοβούλιο το 1994.
«Μηδενική ανοχή»
Μεταξύ των πιο σκληρών δεσμεύσεών του είναι να κλείσει τα γερμανικά σύνορα σε μετανάστες χωρίς έγγραφα, ακόμα κι αν ζητήσουν άσυλο και να κρατήσει όσους περιμένουν απέλαση. Στο παρελθόν είχε χαρακτηρίσει τους γιους των μουσουλμάνων μεταναστών «μικρούς πασάδες» και κατηγόρησε ορισμένους Ουκρανούς πρόσφυγες πολέμου για «τουρισμό κοινωνικής πρόνοιας» πριν ζητήσει αργότερα συγγνώμη.
Τον περασμένο μήνα, πυροδότησε μεγάλο δράμα στο κοινοβούλιο -και κύματα διαμαρτυριών στους δρόμους- όταν προώθησε μια πρόταση που σηματοδοτούσε την καταστολή της μετανάστευσης με την υποστήριξη της ακροδεξιάς Εναλλακτικής για τη Γερμανία (AfD), σπάζοντας ένα μακροχρόνιο ταμπού.
Το περιοδικό Der Spiegel είπε ότι ο Μερτς παίρνει τις συγκρούσεις προσωπικά και μερικές φορές υποκύπτει σε κρίσεις θυμού, λέγοντας ότι «αν ο Μερτς ήταν ταυρομάχος, πιθανότατα θα κρατούσε το κόκκινο πανί μπροστά στο στομάχι του».
Χομπίστας πιλότος
Ο Mερτς ο οποίος είναι Ρωμαιοκαθολικός, γεννήθηκε στις 11 Νοεμβρίου του 1955 και ζει ανάμεσα στους λόφους και τα δάση του Σάουερλαντ, στο κρατίδιο της Βόρειας Ρηνανίας-Βεστφαλίας. Με ύψος 198 εκατοστά, ξεχωρίζει μέσα στο πλήθος και είναι διπλωματούχος πιλότος που μερικές φορές πετά το δικό του ιδιωτικό τζετ.
Εκλέχτηκε στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο το 1989 και αμέσως μετά στη Bundestag, όπου μέντοράς του ήταν ο αείμνηστος Βόλφγκανγκ Σόιμπλε, κορυφαίο στέλεχος του CDU. Για πάνω από μια δεκαετία, ακολούθησε μια καριέρα στον ιδιωτικό τομέα, αλλά δεν εγκατέλειψε ποτέ τη φιλοδοξία του να γίνει καγκελάριος. Το βιογραφικό του και η προσωπική του περιουσία φούντωσαν όλα αυτά τα χρόνια τις επικρίσεις οτι δεν έχει επαφή με τους ψηφοφόρους – μια κατηγορία που ο ίδιος έχει αποκρούσει επιμένοντας ότι ανήκει στην «ανώτερη μεσαία τάξη».
Σε μία από τις ελάχιστες χαλαρές του συνεντεύξεις το περασμένο καλοκαίρι είπε ότι του αρέσει η σύγχρονη κλασική μουσική και ο Μπετόβεν και…ελπίζει μια μέρα να επισκεφτεί το Θιβέτ. Οι διακοπές στη «Στέγη του Κόσμου» μάλλον θα πρέπει να περιμένουν, καθώς ο Μερτς δεν θα έχει περίοδο χάριτος στον νέο του ρόλο. Υπάρχει έντονη επιθυμία στην Ευρώπη η Γερμανία να διαδραματίσει ξανά έναν πιο ενεργό ηγετικό ρόλο και ο Μερτς γνωρίζει πολύ καλά το κενό που ανοίγεται, μετά την απόφαση Τραμπ να διαταράξει την ιστορική γεωστρατηγική συμμαχία ΗΠΑ-Ευρώπης