Μία υπόθεση ετών που κατέληξε δικαστικά σε ορόσημο για την αντιμετώπιση εγκλημάτων βιοποικιλότητας
Η έρημος Atacama της Χιλής, είναι από τα πιο ξηρά μέρη στη Γη, αλλά μόνο εκεί ευδοκιμούν χιλιάδες Κοπιαπόα Κάκτοι. Μεγαλώνουν μόλις ένα εκατοστό κάθε χρόνο σε καυτές, εκπληκτικές συνθήκες ερήμου απορροφώντας την τοπική βραδινή ομίχλη, γνωστή ως Καμαντσάκα.
Αυτά τα σπάνια παχιά φυτά σε σχήμα μελιτζάνας αποτελούν παράδειγμα της ικανότητας της ζωής να προσαρμόζεται στα άκρα – ένα από τα χαρακτηριστικά που τα έχει κάνει ιδιαίτερα περιζήτητα από τους συλλέκτες φυτών.
Επίσης, μόλις βρέθηκαν στο επίκεντρο μιας δίκης ορόσημο για μια διεθνή ληστεία κάκτων που θα μπορούσε να φέρει επανάσταση στον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα εγκλήματα βιοποικιλότητας σε όλο τον κόσμο.
Μια πολύ γνωστή προσωπικότητα στον ιταλικό κόσμο των φυτών, ο Andrea Piombetti είναι συλλέκτης κάκτων και έμπορος εδώ και δεκαετίες. Μάλιστα η κατάστασή του στο WhatsApp αναφέρει: “Ο βασιλιάς των πειρατών κάκτων”.
Το 2013, τα τελωνεία στο αεροδρόμιο του Μιλάνου παρεμπόδισαν μια ασυνήθιστη αποστολή 143 φυτών κάκτων με ύποπτα έγγραφα στο σπίτι του στην Ανκόνα. Μετά από περαιτέρω έλεγχο, η αστυνομία βρήκε ακόμη περισσότερα κουτιά κάκτων στο σπίτι του και στο σπίτι ενός φίλου σε μια κοντινή πόλη.
Οι εγκληματολόγοι σύντομα διαπίστωσαν ότι ήταν παράνομα και δεν είχαν καμία δουλειά στο σπίτι του. Η αστυνομία εξέδωσε εσωτερική προειδοποίηση σε όλη την Ευρώπη σχετικά με την ανακάλυψη και η ιταλική κυβέρνηση ξεκίνησε δίωξη. Ωστόσο, η προθεσμία παραγραφής της υπόθεσης έληξε πριν από την ετυμηγορία.
Η υπόθεση αποσύρθηκε και ο αντισυνταγματάρχης Simone Cecchini, επικεφαλής της μονάδας εμπορίου απειλούμενων ειδών της τοπικής αστυνομίας, πίστευε ότι κάθε παράνομο εμπόριο είχε σταματήσει. Αλλά όταν ο Cecchini επέστρεψε ξανά στο σπίτι του Piombetti τον Φεβρουάριο του 2020, αφού έλαβε καταγγελία ότι ο συλλέκτης φέρεται να είχε βγάλει κρυφά ένα σπάνιο δενδρύλλιο από ένα τοπικό φυτώριο που ανήκει στον βοτανολόγο Andrea Cattabriga, ο Piombetti αντιστάθηκε στο να αφήσει την αστυνομία να μπει στο σπίτι του. Οχυρώθηκε για περίπου 10 λεπτά, λέει ο Cecchini.
Ένας Ιταλός καραμπινιέρος εξετάζει κάκτους στο θερμοκήπιο ενός ύποπτου διακινητή κάκτων στη Senigallia της Ιταλίας, 6 Φεβρουαρίου 2020. Μια επιδρομή οδήγησε στην κατάσχεση περίπου 1.000 σπάνιων κάκτων, οι οποίοι έχουν επιστραφεί στη Χιλή, τη χώρα προέλευσής τους
Carabinieri via AP
Η αστυνομία δεν βρήκε το σπάνιο δενδρύλλιο εκεί, αλλά μόλις κατάφεραν να εισέλθουν αυτό που βρήκαν εκτυλίχθηκε σε μια «πολύ πιο ενδιαφέρουσα» υπόθεση, λέει ο Cecchini. Περισσότεροι από 1.000 Κοπιαπόα βρίσκοταν εκεί. «Ήταν τυχαίο», λέει ο Cecchini για την ανακάλυψη.
Ο Piombetti είπε επίσης ότι είχε χάσει το διαβατήριό του, αλλά βρέθηκε στη ντουλάπα του και αποκαλύφθηκε ότι είχε επισκεφθεί τη Χιλή πέντε φορές μεταξύ 2016 και 2019.
Τα αρχεία που βρέθηκαν στον φορητό υπολογιστή και το κινητό του βοήθησαν την αστυνομία να εντοπίσει έναν στενό τοπικό συνεργό, τον Mattia Crescentini, καθώς και ένα δίκτυο 10 άλλων παράνομων εμπόρων φυτών και 10 τακτικών αγοραστών. Τα φυτά πωλούνταν συνήθως στο διαδίκτυο μέσω εξειδικευμένων ιστότοπων δημοπρασιών και αγοράζονταν από άτομα με ιδιωτικές διακοσμητικές συλλογές σε όλο τον κόσμο έναντι ακόμα και 2.500 ευρών.
Τα κλεμμένα φυτά που ανακαλύφθηκαν εκείνη την ημέρα αποτιμήθηκαν σε αξία άνω του ενός εκατομμυρίου ευρώ.
Οι κάκτοι είχαν αποσταλεί από τη Χιλή στην Ελλάδα και τη Ρουμανία και στη συνέχεια στην Ιταλία. Μια άλλη κατάσχεση τον Νοέμβριο του 2020 βρήκε περισσότερους παράνομα εμπορεύσιμους κάκτους από τις Ηνωμένες Πολιτείες, το Μεξικό και την Αργεντινή.
Η υπόθεση ονομάστηκε Επιχείρηση Ατακάμα και έχει γίνει γνωστή ως μία από τις μεγαλύτερες επιχειρήσεις παράνομων κάκτων μέχρι σήμερα στην Ευρώπη.
Η πενταετής δίκη που ακολούθησε, η οποία ολοκληρώθηκε τον Ιανουάριο του 2025, οδήγησε σε πολλές πρωτιές στην ιστορία των εγκλημάτων βιοποικιλότητας.
Πρώτον, μετά την κατάσχεσή τους από την αστυνομία, περίπου 840 από τα κλεμμένα Κοπιαπόα στάλθηκαν πίσω στη Χιλή.
Βοήθησε στον σχεδιασμό ενός πρωτοκόλλου για τα φυτά που επαναπατρίζονται, τίθενται σε καραντίνα και προστατεύονται με ασφάλεια.
Οι κάκτοι βρίσκονται τώρα σε θερμοκήπιο της ερήμου Ατακάμα που διαχειρίζεται η Εθνική Δασική Εταιρεία της Χιλής (Conaf), αν και Ορισμένες τοπικές αναφορές υποδηλώνουν ότι μερικά από τα φυτά μπορεί να έχουν χαθεί.
Παρά την εξαιρετική ανθεκτικότητά τους – έχοντας επιβιώσει από ταξίδια στην άλλη άκρη του κόσμου και πίσω – τα κατασχεθέντα φυτά δεν θα επιστρέψουν ποτέ πραγματικά στην πατρίδα τους. Δεν μπορούν να επανεισαχθούν στη φύση, καθώς δεν υπάρχουν αρχεία από ποιες περιοχές προήλθαν εξαρχής. Πιθανότατα θα χρησιμοποιηθούν για γενετική και βοτανική έρευνα και πειράματα πολλαπλασιασμού.