Πάντως ότι και αν είναι, εξαπλώνεται µε γοργούς ρυθµούς και είναι περισσότερο δηµοφιλές στο τουριστικό κοινό της Κεντρικής Ευρώπης. Τι εννοούµε όµως όταν λέµε «Dark Tourism»; Απαντώντας απλοϊκά θα µιλούσαµε για «µακάβριο τουρισµό» όπερ σηµαίνει, ότι τα σηµεία εκείνα του κόσµου στα οποία έχουν λάβει χώρα τα χειρότερα εγκλήµατα κατά της ανθρωπότητας ή έχουν «στιγµατιστεί» από φρικτές, «φονικές» ιστορίες, είναι πλέον top trend στο ταξίδι.
Γνωρίστε το Dark Tourism
Αν και µέχρι πρότινος µια επίσκεψη στην Κρακοβία συµπεριλάµβανε οπωσδήποτε και επίσκεψη στο Άουσβιτς δεν µιλούσαµε για «Dark Tourism» αλλά για ιστορικό ενδιαφέρον. Αυτό σύµφωνα µε τα στοιχεία έχει αλλάξει.
Μεγάλο ποσοστό ταξιδιωτών επιλέγει τον επόµενο προορισµό του ανάλογα της εγκληµατικής ιστορίας που τον συνοδεύει! Εγκλήµατα, οµαδικές σφαγές, φυλακές – κολαστήρια, οι χειρότερες στιγµές της ανθρωπότητας αναβιώνουν µέσα από ανθρώπους που επιδιώκουν να νιώσουν το φόβο εκείνων των στιγµών, να µπουν στη λογική της φρίκης και να «αντικρύσουν» τις χειρότερες στιγµές της ανθρωπότητας, έστω και πολλά χρόνια αργότερα.
Στην ίδια κατηγορία αλλά από µια άλλη σκοπιά περισσότερο µεταφυσική ανήκουν και οι προορισµοί που προκαλούν τρόµο γιατί είναι γνωστοί για στοιχειωµένα µέρη, κάστρα, δάση ή και τροµακτικές ιστορίες επιβεβαιωµένες και µη, σκοτεινά σπήλαια, κατακόµβες κ.ο.κ.
Οι τουρίστες συνοδεύονται συνήθως από ξεναγό που θα τους ενηµερώσει τι έχει συµβεί ιστορικά στα µέρη αυτά ενώ πλέον τέτοια πακέτα είναι συνηθισµένα από τα ταξιδιωτικά γραφεία.
Άουσβιτς
Τα ηνία του «ανατριχιαστικού» ταξιδιού εξακολουθεί να κρατάει το Άουσβιτς ως ο δηµοφιλέστερος τέτοιου είδους προορισµός και ακολουθούν η Καµπότζη όπου έγιναν µαζικές εκτελέσεις ανθρώπων κατά το καθεστώς των «Ερυθρών Χµερ», οι υπόγειες σύραγγες του Βιετνάµ και οι περιοχές γύρω από το Τσέρνοµπιλ.
Μάλιστα κάποιοι από τους τουρίστες πάνε ένα βήµα πάρα πέρα την περιέργεια τους καθώς παίρνουν πακέτα όπως το «extreme night». Πρόκειται για ένα παιχίδι ρόλων προσαρµοσµένο σε µια αληθινή εµπειρία σε φυλακή! «Κρατούµενοι» για µια νύχτα µένουν εκεί, ανακρίνονται και παρενοχλούνται προκειµένου να βιώσουν συναισθηµατικά, σωµατικά και ψυχικά όσα για τον µέσο άνθρωπο είναι εφιάλτης, ειδικά όταν αναλογιστεί πως για κάποιους άλλους ανθρώπους δεν ήταν παιχνίδι ρόλων αλλά µια φρικτή αληθινή καθηµερινότητα.
Η τάση του Dark Tourism και οι προορισμοί
Αν η τάση είναι υπερβολική ή όχι, αν κάποιων η περιέργεια άναψε πράσινο φως ή αν σε κάποιους άλλους προκαλεί θυµό ή απέχθεια, όπως και να έχει µιλάµε για σηµεία των καιρών. Εσείς, θα τολµούσατε;
Παρακάτω φτιάξαµε µια λίστα µε τα µέρη εκείνα του κόσµου που σήµερα είναι ιδιαιτέρα δηµοφιλή για το «φονικό» παρελθόν τους…
Από το Άουσβιτς µέχρι την 11/ 09 ο πλανήτης δυστυχώς έχει να επιδείξει δεκάδες φονικά µνηµεία, µνηµεία ντροπής για το ανθρώπινο γένος που στέκουν εκεί για να (υπεν)θυµίζουν τον πόνο, τον φόβο αλλά και τις φρικαλεότητες για τις οποίες είναι ικανός ο άνθρωπος.
Άουσβιτς
Συνολικά εκτοπίστηκαν στο στρατόπεδο συγκέντρωσης Άουσβιτς της Ναζιστικής Γερµανίας περισσότεροι από 1,3 εκατοµµύρια άνθρωποι, από τους οποίους τουλάχιστον 1,1 εκατοµµύρια εξοντώθηκαν. Περίπου 900.000 πέθαναν µετά την επιλογή που έγινε άµεσα κατά την άφιξή τους. Άλλοι 200.000 άνθρωποι πέθαναν από ασθένειες, υποσιτισµό, βαρύτατη κακοποίηση, συνέπειες ιατρικών πειραµάτων ή δολοφονήθηκαν.
Ως το µεγαλύτερο στρατόπεδο εξόντωσης του Τρίτου Ράιχ, το Άουσβιτς έγινε σύµβολο για τις µαζικές δολοφονίες των εθνικοσοσιαλιστών και του Ολοκαυτώµατος, θύµατα του οποίου υπήρξαν περίπου 6 εκατοµµύρια άνθρωποι. Τα ερείπια του στρατοπέδου βρίσκονται περίπου 60 χλµ. δυτικά της Κρακοβίας, ενώ από το 1979 ανήκει στα Μνηµεία Παγκόσµιας Κληρονοµιάς της UNESCO.
Κατακόµβες Παρισιού
Έχει αναχθεί σε κύριο τουριστικό αξιοθέατα της γαλλικής πρωτεύουσας. Πρόκειται για µια σειρά από υπόγειες σήραγγες σαν λαβύρινθος κάτω από την πόλη. Οι τοίχοι τους καλύπτονται από οστά νεκρών που υπολογίζονται σε περίπου 6.000.000 Παριζιάνους. Το υπόγειο αυτό νεκροταφείο άνοιξε στα τέλη του 18ου αιώνα, έγινε τουριστικό αξιοθέατο σε µικρή κλίµακα από τις αρχές του 19ου αιώνα και έχει ανοίξει για το κοινό σε τακτική βάση από το 1867.
Στην αρχή οι κατακόµβες ήταν απλώς ένα µέρος για να τοποθετούνται τα οστά των νεκρών. Κατόπιν ο πολιτικός και επιστήµονας Louis-Etienne de Héricart Thury ανέλαβε την ευθύνη για το οστεοφυλάκιο που έγινε ένα «έργο τέχνης». Έχουν τοποθετηθεί εκ νέου τα κρανία και τα οστά έτσι ώστε να δηµιουργούν συµβολισµούς εντός της σήραγγας και προστίθεται επίσης παλιές διακοσµήσεις στο υπόγειο του νεκροτοµείου για να το µετατρέψει σε αυτό που βλέπουµε σήµερα στις κατακόµβες.
Καµπότζη
Στο Μουσείο Γενοκτονίας του Toul Sleng στη Καμπότζη, που στο παρελθόν εδώ φυλακίζονταν και βασανίζονταν οι πολιτικοί κρατούμενοι.
Ολόκληρη η Καµπότζη είναι ένας τόπος µε φρικιαστικό παρελθόν αν αναλογιστεί κανείς τη εγκληµατική διακυβέρνηση του καθεστώτος των «Ερυθρών Χµερ», που άφησε πίσω του 1.700.000 νεκρούς, όταν κυβέρνησε αυταρχικά την Καµπότζη κατά τη δεκαετία του 1970. Δυστυχώς µόλις πριν λίγα χρόνια δυο από τους ηγέτες του (οι µόνοι εν ζωή), καταδικάστηκαν για γενοκτονία. Το διεθνές δικαστήριο στην πρωτεύουσα Πνοµ Πεν, αποφάσισε πως το κοµµουνιστικό κόµµα διέπραξε γενοκτονία ενάντια στους Βιετναµέζους και τους µουσουλµάνους Τσαµ κατά τη διάρκεια της παντοδυναµίας του (1975 ως το 1979).
Όσο οι «Ερυθροί Χµερ» ήταν στην εξουσία, σχεδόν δυο εκατοµµύρια πέθαναν από την υπερβολική εργασία, την πείνα και τις εκτελέσεις, ή τα βασανιστήρια όσο το κόµµα προσπαθούσε να χτίσει µια αγροτική κοινωνία. Υπό την ηγεσία του Σαλόθ Σαρ, γνωστού ως Πολ Ποτ, οι «Ερυθροί Χµερ», ανακήρυξαν το «έτος µηδέν» και ανάγκασαν τους πολίτες να εργάζονται σε αγροτικές κοοπερατίβες. Πολίτες οδηγούνταν στο απόσπασµα αν έδειχναν «ξενικές επιρροές», όπως πχ το να µιλάνε γαλλικά…
Υπόγειες σήραγγες Βιετνάµ
Εβδοµήντα χιλιόµετρα βορειοδυτικά της Σαϊγκόν, κοντά στο λεγόµενο «Τρίγωνο του Σιδήρου», βρίσκεται το συγκρότηµα των σηράγγων Κου Τσι (Cu Chi), που ανοίχτηκε από τους Βιετκόνγκ κατά τη διάρκεια του πολέµου του Βιετνάµ. Η πρώτη εντύπωση πλησιάζοντας στην περιοχή γύρω από τις σήραγγες, είναι οµολογουµένως εντυπωσιακή. Πυκνά καταπράσινα και πανύψηλα δέντρα καλύπτουν τον µεγάλο επίπεδο και ανοιχτό χώρο.
Το µικρό όχηµα σταµατάει µπροστά σε µια είσοδο του µνηµειακού και ιερού πια χώρου για τη χώρα. Δυσκολεύεται κάποιος να φαντασθεί ότι εδώ µερικές δεκαετίες πριν, ο τόπος υπέφερε από βόµβες, χηµικές ενώσεις, αεροπλάνα και πυρκαγιές και ότι η ευρύτερη περιοχή ήταν το επίκεντρο ενός αµείλικτου και καταστροφικού πολέµου.
Σπιναλόγκα
Μια συγκλονιστική ιστορία, κρύβει αυτό το µικρό νησάκι καθώς έχει ταυτίσει το όνοµα του µε το λεπροκοµείο και τους ανθρώπους που περνώντας από την Πλάκα εκεί, αποχαιρετήσουν τους αγαπηµένους τους αλλά και την µέχρι τότε ζωή τους. Μέχρι το 1957 οπότε και έφυγε και ο τελευταίος ασθενής, η Σπιναλόγκα ήταν µια διαφορετική κοινωνία προσαρµοσµένη στις ανάγκες των αρρώστων – κατοίκων. Το 1970 η νησίδα ανακηρύχθηκε προστατευόµενη αρχαιολογική περιοχή και έγιναν ανασκαφές και έργα συντήρησης στα τείχη. Σήµερα διεκδικεί µια θέση ανάµεσα στα Μνηµεία Παγκόσµιας κληρονοµιάς της UNESCO.
Τσέρνοµπιλ
Ζώνη αποκλεισμού και υψηλής ραδιενέργειας του Τσερνόμπιλ, κοντά στο Pripyat.
Μπορεί για τους ντόπιους να είναι αποκρουστικό, χιλιάδες όµως τουρίστες κάθε χρόνο επισκέπτονται το χώρο της µεγαλύτερης πυρηνικής καταστροφής, το Τσέρνοµπιλ. Έγινε στις 26 Απριλίου του 1986 στον αντιδραστήρα Νο. 4 του Πυρηνικού Σταθµού Παραγωγής Ενέργειας του Τσερνόµπιλ της Σοβιετικής Ένωσης, ο οποίος σήµερα βρίσκεται σε εδάφη της Ουκρανίας.
Το ατύχηµα ήταν της τάξης του µέγιστου προβλεπόµενου ατυχήµατος στη Διεθνή Κλίµακα Πυρηνικών Γεγονότων, διατάραξε σοβαρότατα τις οικονοµικές και κοινωνικές συνθήκες που επικρατούσαν στις γύρω περιοχές και είχε σηµαντικές επιπτώσεις στο περιβάλλον και στην υγεία. Από το ατύχηµα πέθαναν επιτόπου δυο από τους εργάτες του σταθµού. Μέσα σε τέσσερις µήνες, από τη ραδιενέργεια και από εγκαύµατα λόγω της θερµότητας, πέθαναν 28 πυροσβέστες που έσπευσαν στο χώρο του ατυχήµατος και διαπιστώθηκαν 19 επιπλέον θάνατοι ως το 2004.
Τσερνόμπιλ
Μάσκα αερίων σε παλιό σχολείο στον ερημωμένο οικισμό Masheve, ζώνη αποκλεισμού του Τσερνόμπιλ.
Επιπλέον, υπολογίζεται ότι επηρεάστηκε η υγεία εκατοντάδων χιλιάδων ανθρώπων εξαιτίας της επιβάρυνσης του περιβάλλοντος µε ραδιενέργεια. Οι ποσοστιαίες αυξήσεις των καρκίνων ήταν άνω του 15% στους πληθυσµούς που εκτέθηκαν, µε χιλιάδες θανάτους από καρκίνο και λευχαιµία να συνδέονται µε το δυστύχηµα.
Δύο ώρες µετά το Κίεβο εµφανίζεται η απαγορευµένη ζώνη ακτίνας 30 χλµ. όπου γίνεται έλεγχος διαβατηρίων πριν εισέλθετε. Περνώντας απλώνεται µπροστά σας µια ατελείωτη έκταση χωρίς ίχνος ζωής µέχρι να φτάσετε στον αντιδραστήρα 4. Το λεωφορείο σταµατάει λίγα µέτρα πριν από αυτόν αλλά και από το κτήριο που ακόµη υπάρχουν 200 τόνοι ουρανίου. Οι εκδροµές από το Κίεβο στο Τσέρνοµπιλ γίνονται εδώ και 7 χρόνια και δεν επιτρέπονται οι ανήλικοι.
Ground Zero, Μανχάταν
Η 11η Σεπτεµβρίου του 2001 έχει ταυτιστεί µε την εικόνα της κατάρρευσης των Δίδυµων Πύργων που έχει µείνει στο µυαλό όλων χαραγµένη. Όσες φωτογραφίες και πληροφορίες κι αν βγήκαν στη δηµοσιότητα ο κόσµος δεν σταµατά να δείχνει ενδιαφέρον για την επίσκεψη στο σηµείο όπου συνέβη. Εκεί τώρα υπάρχει το δίδυµο κενοτάφιο µε τις τετράγωνες βάσεις και τα γιγαντιαία πλαίσια από µελανόχρωµη πέτρα πάνω στην οποία αναγράφονται τα ονόµατα των νεκρών. Τα υλικά υπολείµµατα της τραγωδίας διασώζονται στο µουσείο που κατασκευάστηκε επιτόπου για τους 2.296 ανθρώπους που έχασαν τη ζωή τους. Τον χώρο συµπληρώνει ο νέος και ψηλότερος ουρανοξύστης που ανεγέρθηκε στο σηµείο, και βαφτίστηκε «One World Trade Center».