Από την Ουκρανία και τη Γάζα στο Πακιστάν: Πώς «ομαλοποιείται» ο πόλεμος

Οι επιθέσεις της Ινδίας στο Πακιστάν δείχνουν πώς ο πόλεμος δεν είναι πλέον «ταμπού». Ο ολοκληρωτικός πόλεμος ανάμεσά στους δύο πυρηνικούς γείτονες είναι απίθανο σενάριο, αλλά με τα μέτωπα σε Ουκρανία και Γάζα ανοιχτά και τους λεγόμενους πολέμους δι’αντιπροσώπων να συνεχίζονται.

Η σειρά επιθέσεων της Ινδίας στο Πακιστάν κατά τη διάρκεια της χθεσινής νύχτας απάντηση, όπως λέει το Δελχί, στη δολοφονία 26 ατόμων σε τρομοκρατική επίθεση στο Κασμίρ τον περασμένο μήνα – έρχεται σε μια εποχή που ο πόλεμος έχει ομαλοποιηθεί ολοένα και περισσότερο σε διεθνές επίπεδο και οι περιορισμοί του παγκόσμιου διπλωματικού συστήματος έχουν αποδυναμωθεί.

Αν και οι αναζωπυρώσεις μεταξύ των δύο νοτιοασιατικών δυνάμεων δεν είναι κάτι καινούργιο, η «επιχείρηση Sindoor» της Ινδίας είναι ήδη σημαντικά πιο επιθετική από τις πρόσφατες στρατιωτικές ενέργειες που ξεκίνησε το Δελχί εναντίον του γείτονά του το 2016 και το 2019, αυξάνοντας τα διακυβεύματα για την υποσχεθείσα απάντηση του Πακιστάν σε αυτό που αποκαλεί «πράξη πολέμου».

Εννέα τοποθεσίες έγιναν στόχος της επιχείρησης, δήλωσε η Ινδία, και ο στρατός της δημοσίευσε βίντεο από αυτό που χαρακτήρισε ως «στρατόπεδα τρομοκρατών» που βομβαρδίζονται στο Πακιστάν. Τέσσερις από τους στόχους βρίσκονταν στην πυκνοκατοικημένη περιοχή Παντζάμπ του Πακιστάν, η οποία δεν είχε δεχθεί επίθεση από την Ινδία από την εποχή που οι δύο χώρες πολέμησαν έναν ολοκληρωτικό πόλεμο το 1971.

Το Πακιστάν δήλωσε ότι τουλάχιστον 26 άμαχοι σκοτώθηκαν. Αν και ο στόχος της Ινδίας ήταν, σύμφωνα με τον υπουργό Εξωτερικών της, Βίκραμ Μίσρι, να «αποτρέψει» περαιτέρω τρομοκρατικές επιθέσεις, το Ισλαμαμπάντ δεσμεύτηκε να απαντήσει, εγείροντας το ερώτημα για το πόσο καιρό θα μπορούσε να διαρκέσει μια αντιπαράθεση μεταξύ των χωρών.

Το ενδεχόμενο κλιμάκωσης προκαλεί τρόμο, κυρίως επειδή η Ινδία και το Πακιστάν διαθέτουν σημαντικά αποθέματα πυρηνικών όπλων, η κάθε χώρα με περίπου 170 κεφαλές. Οι στρατοί και οι αεροπορίες τους είναι αξιοσημείωτες: η Ινδία έχει 1,23 εκατομμύρια στρατιώτες και περισσότερα από 500 μαχητικά αεροσκάφη, έναντι 560.000 του Πακιστάν και περισσότερα από 400 μαχητικά αεροσκάφη.

Αν και κανείς δεν αναμένει ολοκληρωτικές μάχες, οι αλλαγές στο παγκόσμιο πλαίσιο υποδηλώνουν ότι η βία μεταξύ των δύο πυρηνικών δυνάμεων θα μπορούσε να κλιμακωθεί. Βομβαρδισμοί έχουν ήδη λάβει χώρα και στις δύο πλευρές της γραμμής ελέγχου στο Κασμίρ, με τις δύο χώρες να αναφέρουν δεκάδες νεκρούς.

«Τα τελευταία τρία χρόνια, η ιδέα ότι οι χώρες δεν πηγαίνουν σε πόλεμο έχει εξαφανιστεί. Είναι μια καθημερινή πραγματικότητα και μια πραγματικότητα που έχει διευρύνει τα πεδία της φαντασίας για τα γεράκια της άμυνας σε hotspots σε όλο τον κόσμο», εξηγεί ο Σαμίρ Πούρι, από το thinktank Chatham House.

Η πλήρης εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία ξεκίνησε το 2022 και συνεχίζεται με καθημερινές επιθέσεις με πυραύλους και μη επανδρωμένα αεροσκάφη εν μέσω μη πειστικών προσπαθειών διαμεσολάβησης των ΗΠΑ. Το Ισραήλ σχεδιάζει τώρα να καταλάβει τη Γάζα στην νέα επίθεσή του εναντίον της Χαμάς, καθώς ο Ντόναλντ Τραμπ φαίνεται να έχει χάσει το ενδιαφέρον του να προσπαθήσει να τερματίσει έναν πόλεμο στον οποίο έχουν σκοτωθεί περισσότεροι από 50.000 Παλαιστίνιοι.

Συνεχίζονται οι πόλεμοι μέσω αντιπροσώπων (proxy wars)

Χώρες που απέχουν χιλιάδες μίλια μεταξύ τους έχουν επιτεθεί η μία στην άλλη. Το Ιράν εξαπέλυσε δύο φορές πολύπλοκες επιθέσεις μεγάλης εμβέλειας στο Ισραήλ το 2024 – «βρισκόμαστε σε έναν κόσμο όπου αντίπαλοι και εχθροί είναι όλο και πιο πρόθυμοι να εκτοξεύσουν πυραύλους ο ένας στον άλλον», δήλωσε ο Πούρι. Η Βόρεια Κορέα έχει στείλει στρατεύματα για να πολεμήσουν στο πλευρό της Ρωσίας στην Ουκρανία, αν και οι δυτικές δυνάμεις δεν θα στείλουν στρατεύματα για να βοηθήσουν το Κίεβο.

Οι στρατιωτικές αντιδράσεις είναι λιγότερο προσεκτικά βαθμονομημένες. Ένας πύραυλος που εκτόξευσαν οι αντάρτες Χούτι της Υεμένης και τραυμάτισε τέσσερις όταν προσγειώθηκε κοντά στο αεροδρόμιο Μπεν Γκουριόν του Τελ Αβίβ την Κυριακή το πρωί οδήγησε σε μια ισραηλινή αντεπίθεση που προκάλεσε ζημιές 500 εκατομμυρίων δολαρίων στο αεροδρόμιο της Σαναά, ισοπέδωσε κτήρια τερματικών σταθμών και κατέστρεψε έξι αεροπλάνα. Οι Χούτι ορκίστηκαν να συνεχίσουν τις επιθέσεις στο Ισραήλ.

Η αρχή της αναλογικότητας, σύμφωνα με την οποία η στρατιωτική επίθεση θα πρέπει να έχει το ανάλογο βάρος με τον στρατιωτικό στόχο, προκειμένου να περιοριστούν οι απώλειες μεταξύ των αμάχων, έχουν απαξιωθεί- δίνοντας κάλυψη σε άλλες χώρες στην επίθεση. Κατά τη διάρκεια της νύχτας, ισραηλινές επιθέσεις στη Γάζα σκότωσαν 59 ανθρώπους, συμπεριλαμβανομένης μιας επίθεσης σε ένα σχολείο που φιλοξενούσε εκατοντάδες εκτοπισμένους Παλαιστίνιους, από την οποία, σύμφωνα με νοσοκομειακούς υπαλλήλους, σκοτώθηκαν 27 άνθρωποι, ανάμεσά τους εννέα γυναίκες και τρία παιδιά.

Όπου υπάρχουν καλά νέα, όπως η εκεχειρία που συμφωνήθηκε την Τρίτη μεταξύ των ΗΠΑ και των Χούτι, βλέπουν το φως μετά από μια επταήμερη εκστρατεία βομβαρδισμών στην οποία η κυβέρνηση Τραμπ δήλωσε ότι είχε χτυπήσει «πάνω από 1.000 στόχους» στην Υεμένη. Ανάμεσά τους ένα κέντρο κράτησης Αφρικανών μεταναστών στη Σάντα που σκότωσε 68 ανθρώπους και μια επιδρομή στο λιμάνι Ρας Ίσα που σκότωσε άλλους 80, σύμφωνα με αναφορές και παρατηρητές συγκρούσεων.

Καθώς οι συγκρούσεις έχουν αναζωπυρωθεί οι ΗΠΑ, η κυρίαρχη δύναμη στον κόσμο, φαίνονται απρόθυμες ή ανίκανες να τις περιορίσουν αποτελεσματικά. Ο Τραμπ φάνηκε να θεωρεί τις στρατιωτικές ανταλλαγές μεταξύ Ινδίας και Πακιστάν ως κάποιο βαθμό αναπόφευκτες όταν έγινε γνωστό το γεγονός εν μία νυκτί, λέγοντας: «Πολεμούν εδώ και πολύ καιρό».

Το Πακιστάν, που κάποτε θεωρούνταν σύμμαχος των ΗΠΑ στον «πόλεμο κατά της τρομοκρατίας», έχει σε μεγάλο βαθμό εγκαταλειφθεί από την Ουάσινγκτον μετά την αποχώρησή του από το Αφγανιστάν. Η Ινδία, λέει ο Πούρι, μπορεί να πιστεύει ότι «η κριτική για τις πράξεις της από τον πρόεδρο των ΗΠΑ δεν έρχεται, ή αν έρχεται, δεν είναι ιδιαίτερα ειλικρινής», δίνοντάς της την άδεια να είναι πιο επιθετική από ό,τι θα ήταν διαφορετικά.

Την Πέμπτη θα πραγματοποιηθούν εορτασμοί για την επέτειο του τέλους του Δευτέρου παγκόσμιου πολέμου στην Ευρώπη. Ογδόντα χρόνια αργότερα, ωστόσο, η κατάρρευση των κανόνων στη συμπεριφορά των κρατών είναι τέτοια που όχι μόνο ο πόλεμος δεν θεωρείται πλέον ταμπού, αλλά θα μπορούσε να υποστηριχθεί ότι έχει ξεκινήσει μια νέα εποχή παγκόσμιων συγκρούσεων.