Τις τελευταίες δέκα ημέρες, έγινε πιο ξεκάθαρο από ποτέ, ο Βλαντίμιρ Πούτιν δεν χρειάζεται τον Ντόναλντ Τραμπ. Ούτε τη στήριξή του. Ούτε τη μεσολάβησή του. Ούτε καν την προσοχή του.
Αυτό φάνηκε και στο τελευταίο δημόσιο μήνυμα του Ρώσου προέδρου. Ενώ η διεθνής πίεση για άμεση και άνευ όρων εκεχειρία αυξάνεται, ο Πούτιν επανήλθε στις γνωστές του θέσεις περί «βαθύτερων αιτίων» της σύγκρουσης και επέκτασης του ΝΑΤΟ. Η ομιλία του έγινε από το ασφαλές περιβάλλον μιας μουσικής σχολής στο Σότσι, μακριά από το μέτωπο, μακριά από κάθε ανάγκη για διπλωματική ευελιξία.
Λίγο νωρίτερα, ο Αμερικανός αντιπρόεδρος Τζέι Ντι Βανς είχε δηλώσει πως «αυτός δεν είναι δικός μας πόλεμος», αφήνοντας ξεκάθαρα να εννοηθεί πως οι ΗΠΑ μπορεί να αποσυρθούν – όχι μόνο από τη στρατιωτική βοήθεια- αλλά και από τον ρόλο του διαμεσολαβητή. Κι αυτό είναι, φυσικά, ακριβώς αυτό που θέλει το Κρεμλίνο. Μόνο που δεν χρειάζεται να κάνει κάτι για να το πετύχει. Αρκεί να συνεχίσει τον πόλεμο.
Ο Ντόναλντ Τραμπ, πέντε μέρες πριν, έμοιαζε έτοιμος να παίξει τον ρόλο του ειρηνοποιού. Ήθελε να φέρει τον Ζελένσκι και τον Πούτιν στο τραπέζι, πιθανόν στην Τουρκία. Μετά το τηλεφώνημα όμως με τον Ρώσο πρόεδρο, η στάση του άλλαξε δραματικά: πρότεινε οι δύο πλευρές να τα βρουν μόνες τους – και πρότεινε το Βατικανό ως πιθανό τόπο συνάντησης. Ο ίδιος φαινόταν πλέον έτοιμος να κάνει πίσω.
Αυτή η μεταβολή υπογραμμίζει την πραγματικότητα: ο Πούτιν δεν επιζητά την έγκριση του Τραμπ, ούτε καν τη διαμεσολάβησή του. Για σχεδόν τρία χρόνια, η Ρωσία επιμένει πως δεν πολεμά μόνο την Ουκρανία αλλά και ολόκληρο το ΝΑΤΟ. Η προεδρία Τραμπ είχε προσφέρει ένα πρόσκαιρο παράθυρο ανακούφισης, αλλά όχι αρκετό για να αλλάξει τη γενική κατεύθυνση της Μόσχας: αυτός είναι για εκείνους ένας πόλεμος ύπαρξης και ισχύος.
Οι Ηνωμένες Πολιτείες, την ίδια στιγμή, βρίσκονται σε αδιέξοδο. Μπορούν να σκληρύνουν τις κυρώσεις – κάτι που εξετάζει και ο Τραμπ – επιβάλλοντας τιμωρητικά μέτρα σε χώρες όπως η Ινδία και η Κίνα. Αλλά αυτό εγκυμονεί το ρίσκο ρήξης με εταίρους που μόλις πρόσφατα επανέφεραν τις σχέσεις με την Ουάσινγκτον. Από την άλλη, η χαλάρωση των κυρώσεων θα αποξένωνε τους Ευρωπαίους συμμάχους και ίσως δεν απέφερε καμία πραγματική παραχώρηση από τη Ρωσία.
Το MAGA αφήγημα του Τραμπ δεν έχει χώρο για νέες συγκρούσεις. Για να ηγηθεί ο ίδιος μιας πιο σκληρής γραμμής απέναντι στη Ρωσία, θα έπρεπε να πάει πιο μακριά από τον Μπάιντεν – κάτι που δεν συνάδει με τη φιλοσοφία του.
Και έτσι, η Ουκρανία παραμένει παγιδευμένη. Η Ευρώπη έχει ελάχιστες επιλογές. Η Ρωσία δεν έχει περιθώρια να εμφανιστεί ηττημένη. Κι όμως, ο μόνος τρόπος να αναγκαστεί η Μόσχα να περιορίσει τους στόχους της είναι να βρει μπροστά της ένα σταθερά ενωμένο ΝΑΤΟ και μια αμείλικτη πίεση. Η οικονομική εξάντληση ή η κατάρρευση των ρωσικών δυνάμεων ίσως είναι οι μόνες πιθανές εξελίξεις που θα μπορούσαν να αλλάξουν τα δεδομένα.
Ο Τραμπ, από την πλευρά του, λειτουργεί με εμπορικά κριτήρια. Δεν βλέπει κανένα όφελος σε μια μακροχρόνια, αμφίβολη επένδυση όπως αυτή. Ο Πούτιν δεν διαπραγματεύεται – επιδιώκει να κυριαρχήσει. Και ο Τραμπ δεν έχει τίποτα να του προσφέρει, πέρα από την απομάκρυνση των ΗΠΑ από τη σύγκρουση.
Για τον Ρώσο ηγέτη, ο Τραμπ είναι απλώς χρήσιμος – όταν επιλέγει να μείνει εκτός. Και τίποτα παραπάνω.
Ο ρόλος των ΗΠΑ στο παγκόσμιο σκηνικό χτίστηκε μέσα από συμμαχίες, ισχύ και δέσμευση. Ο Τραμπ όμως φαίνεται να μην πιστεύει πια σε αυτόν τον ρόλο. Και ο Πούτιν το ξέρει.