Σημαντική ώθηση στον δημοσιονομικό χώρο της Ελλάδας για την περίοδο 2025-2028 προσφέρει η εθνική ρήτρα εξαίρεσης για τις αμυντικές δαπάνες, σύμφωνα με την πρόσφατη έγκριση της Ευρωπαϊκής Επιτροπής. Η ρήτρα αυτή επιτρέπει τη μη προσμέτρηση ορισμένων στρατιωτικών δαπανών στο δημοσιονομικό έλλειμμα, δημιουργώντας έτσι έναν επιπλέον ετήσιο δημοσιονομικό χώρο της τάξης των 734 εκατ. ευρώ κατά μέσο όρο.
Μαζί με την προσδοκώμενη αύξηση εσόδων από τη μείωση της φοροδιαφυγής —η οποία για το 2025 εκτιμάται ότι θα αποδώσει 1 έως 1,2 δισ. ευρώ περισσότερα σε σύγκριση με το 2024— καθώς και με το υπερπλεόνασμα του έτους, διαμορφώνεται ένα συνολικό «πακέτο» δημοσιονομικής ευχέρειας που ξεπερνά τα 3 δισ. ευρώ. Τα στοιχεία αυτά ανοίγουν τον δρόμο για νέα μέτρα ελάφρυνσης, που αναμένεται να ανακοινωθούν στη φετινή Διεθνή Έκθεση Θεσσαλονίκης (ΔΕΘ).
Σύμφωνα με τις εαρινές εκτιμήσεις της Κομισιόν, το πρωτογενές πλεόνασμα για το 2025 αναμένεται στο 3,8% του ΑΕΠ (χωρίς να υπολογίζονται τα επιπλέον φορολογικά έσοδα). Αντίστοιχα, το Υπουργείο Οικονομικών έχει προσαρμόσει την πρόβλεψή του στο 3,2% του ΑΕΠ, από 2,4% προηγουμένως. Η υπεραπόδοση που παρατηρήθηκε το 2024 —όπου το τελικό πρωτογενές πλεόνασμα ανήλθε στο 4,8% έναντι εκτιμήσεων 2,9%-2,5%— ενισχύει την προσδοκία για ισχυρό αποτέλεσμα και φέτος. Η διαφορά των 0,6% του ΑΕΠ μεταφράζεται σε 1,49 δισ. ευρώ πρόσθετο περιθώριο.
Αναφορικά με τις αμυντικές δαπάνες, η Επιτροπή εκτιμά ότι θα προσθέσουν στο συνολικό έλλειμμα 1,2% του ΑΕΠ (περίπου 2,93 δισ. ευρώ) την περίοδο 2025-2028 και θα αυξήσουν το χρέος κατά 1,8% του ΑΕΠ (περίπου 4,04 δισ. ευρώ). Το ποσό αυτό κρίνεται διαχειρίσιμο από τις ευρωπαϊκές αρχές, ενώ εντάσσεται στο μέγιστο επιτρεπόμενο όριο αύξησης δαπανών που έχει θέσει η Κομισιόν (1,5% του ΑΕΠ) στο πλαίσιο της «Λευκής Βίβλου» για την ενίσχυση της άμυνας στην Ε.Ε.
Η βάση υπολογισμού των νέων εξοπλιστικών δαπανών θα είναι οι δαπάνες του 2024 (2,2% του ΑΕΠ). Για το 2025, εκτιμάται ότι θα φτάσουν το 2,3% του ΑΕΠ, αύξηση της τάξης των 0,1% ή περίπου 250 εκατ. ευρώ. Ωστόσο, η Ελλάδα έχει ήδη προγραμματίσει ένα σημαντικό εξοπλιστικό πρόγραμμα ύψους 28 δισ. ευρώ έως το 2036, το οποίο θα επιφέρει περαιτέρω αύξηση των σχετικών δαπανών σε μελλοντικά έτη. Η Κομισιόν, για λόγους απλοποίησης, υιοθέτησε μια μέση ετήσια αύξηση, υπολογίζοντας τη διαφορά δαπανών μεταξύ 2025 και 2028 και διαιρώντας την διά 4.
Παρά τη θετική αποδοχή, η Επιτροπή σημειώνει την ανάγκη συγκράτησης. Τονίζει ότι μελλοντικές αυξήσεις στις στρατιωτικές δαπάνες ίσως απαιτήσουν πρόσθετη δημοσιονομική προσαρμογή, προκειμένου να διασφαλιστεί η βιωσιμότητα του χρέους και να διατηρηθεί το έλλειμμα κάτω από το όριο του 3% του ΑΕΠ. Η Ελλάδα έχει αναγνωρίσει ότι η συνεχιζόμενη αύξηση των εξοπλιστικών δαπανών ενδέχεται να επιβάλει την υιοθέτηση μέτρων δημοσιονομικής σταθερότητας ώστε να τηρούνται οι ευρωπαϊκοί κανόνες.