Η συμμετοχή του Πρωθυπουργού Κυριάκου Μητσοτάκη στη Νίκαια, στο πλαίσιο της 3ης Διάσκεψης του ΟΗΕ για τους Ωκεανούς, αποκτά ιδιαίτερο γεωπολιτικό βάρος, καθώς συνοδεύτηκε από ανακοινώσεις που εγείρουν αντιδράσεις στην Άγκυρα.
Στο περιθώριο της διάσκεψης, ο Πρωθυπουργός προχώρησε στην ανακοίνωση της δημιουργίας δύο νέων θαλάσσιων πάρκων – ένα στο Ιόνιο και ένα στο νότιο Αιγαίο – εξέλιξη που ενδέχεται να πυροδοτήσει νέα ένταση στις ελληνοτουρκικές σχέσεις. Παράλληλα, επανέφερε το ζήτημα της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου μέσω υποθαλάσσιου καλωδίου, με την εγκατάσταση του οποίου είχε εκδηλωθεί στο παρελθόν τουρκική αντίδραση.
Ο κ. Μητσοτάκης υπογράμμισε ότι η ελευθερία στην τοποθέτηση καλωδίων μεταφοράς ενέργειας και δεδομένων μέσω θαλάσσης είναι αδιαπραγμάτευτη, στέλνοντας σαφές μήνυμα προς την τουρκική πλευρά.
Την ίδια στιγμή, ο Πρόεδρος της Γαλλίας, Εμανουέλ Μακρόν, εξέφρασε την αμέριστη στήριξή του στην Ελλάδα και την Κύπρο, δηλώνοντας πως «η Ευρώπη οφείλει να επιδεικνύει αυστηρότητα όταν η κυριαρχία των εταίρων της τίθεται υπό αμφισβήτηση», κατονομάζοντας ρητά τις δύο χώρες.
Περιβαλλοντική πρωτοβουλία με γεωπολιτικές διαστάσεις
Η βασική είδηση που ανέκυψε από τη διάσκεψη αφορά την έναρξη της διαδικασίας θεσμοθέτησης δύο θαλάσσιων πάρκων μέχρι το τέλος Ιουνίου, με πρόθεση να ακολουθήσουν και άλλες παρόμοιες πρωτοβουλίες. Πρόκειται για σχέδιο που είχε αναγγελθεί τον Απρίλιο του 2024 και τώρα εισέρχεται στο τελικό στάδιο υλοποίησης.
Τα θαλάσσια πάρκα θα περιλαμβάνουν περιοχές υψηλής βιολογικής αξίας, ενταγμένες στο Δίκτυο NATURA 2000 ή αναγνωρισμένες για την οικολογική τους σημασία από τον ΟΦΥΠΕΚΑ. Η λειτουργία τους θα προβλέπει αυστηρούς περιβαλλοντικούς περιορισμούς, όπως η απαγόρευση αλιείας με μηχανότρατες.
Η Ελλάδα φιλοδοξεί να καλύψει περίπου το 30% των χωρικών της υδάτων με προστατευόμενες θαλάσσιες ζώνες έως το 2030, στηρίζοντας την παγκόσμια προσπάθεια για την ανάσχεση της κλιματικής κρίσης.
Πιθανή αντίδραση της Άγκυρας
Η Άγκυρα, ωστόσο, εμφανίζεται εξαιρετικά ευαίσθητη σε τέτοιες ενέργειες στο Αιγαίο. Ήδη από τον Απρίλιο του 2024, είχε αντιδράσει έντονα σε αντίστοιχη ελληνική ανακοίνωση περί θαλάσσιου πάρκου που περιελάμβανε βραχονησίδες στις Κυκλάδες και τα Δωδεκάνησα, καταγγέλλοντας μονομερείς ενέργειες και δημιουργία τετελεσμένων.
Η τουρκική κυβέρνηση θεωρεί πως τέτοιες κινήσεις αγγίζουν περιοχές όπου αμφισβητεί την ελληνική κυριαρχία, χαρακτηρίζοντάς τες αυθαίρετα ως «γκρίζες ζώνες».
Η Αθήνα, από την πλευρά της, ξεκαθαρίζει πως η οριοθέτηση των πάρκων περιορίζεται αυστηρά εντός των ελληνικών χωρικών υδάτων, όπου η κυριαρχία είναι απολύτως κατοχυρωμένη. Υπογραμμίζει επίσης ότι το περιβαλλοντικό πρόσημο της πρωτοβουλίας δεν επιδέχεται παρερμηνείες γεωπολιτικής πρόκλησης.
Πηγές της ελληνικής διπλωματίας δεν αποκλείουν τουρκικές αντιδράσεις, αλλά τονίζουν πως η προσέγγιση της ελληνικής πλευράς βασίζεται αποκλειστικά σε επιστημονικά και οικολογικά κριτήρια.
Ο ρόλος της Γαλλίας και η συνέχεια του διαλόγου
Ιδιαίτερο ενδιαφέρον προκαλεί και η συμμετοχή της γαλλικής εταιρείας NEXANS στο έργο της ηλεκτρικής διασύνδεσης Ελλάδας-Κύπρου, που έχει προκαλέσει έντονη τουρκική δυσαρέσκεια. Η ΝΕΧΑΝS είναι υπεύθυνη για την κατασκευή και πόντιση του καλωδίου, εντείνοντας την ευρωπαϊκή παρουσία στην περιοχή.
Τέλος, οι διμερείς ελληνοτουρκικές συνομιλίες που έχουν προγραμματιστεί στην Άγκυρα για τις 12 και 13 Ιουνίου (πολιτικός διάλογος και θετική ατζέντα), εκτιμάται πως θα πραγματοποιηθούν κανονικά, καθώς το επίκεντρο της τουρκικής αντίδρασης ενδέχεται να μετατοπιστεί ανάλογα με τον τελικό χάρτη των πάρκων – ειδικά εάν αυτός επεκταθεί προς περιοχές των Δωδεκανήσων.