Πώς θα μπορούσε να εξελιχθεί μια ισραηλινή επίθεση σε πυρηνικές εγκαταστάσεις του Ιράν Ιρανικός βαλλιστικός πύραυλος
Καθώς οι ΗΠΑ αποσύρουν προσωπικό από στρατηγικά σημεία στη Μέση Ανατολή που απειλούνται από ιρανικές επιθέσεις, αμερικανικά μέσα ενημέρωσης αναφέρουν ότι το Ισραήλ επιταχύνει τα σχέδιά του για επίθεση κατά των πυρηνικών εγκαταστάσεων της Ισλαμικής Δημοκρατίας.
Ο πρόεδρος των ΗΠΑ Ντόναλντ Τραμπ προειδοποίησε τον βασικό σύμμαχό του Ισραήλ να μην προχωρήσει σε μια τέτοια κίνηση, αλλά ταυτόχρονα απείλησε με στρατιωτική δράση αν το Ιράν αρνηθεί να εγκαταλείψει τον εμπλουτισμό ουρανίου και να διαλύσει το πυρηνικό του πρόγραμμα.
Ετοιμάζεται λοιπόν το Ισραήλ να επιτεθεί στο Ιράν;
Η απλή απάντηση είναι ναι, όπως κάνει εδώ και σχεδόν τρεις δεκαετίες, από τότε που η Ισλαμική Δημοκρατία κήρυξε το εβραϊκό κράτος παράνομο και άρχισε να οπλίζει και να εκπαιδεύει περιφερειακές αντι-ισραηλινές πολιτοφυλακές, συμπεριλαμβανομένων της Χαμάς, της Χεζμπολάχ και των Χούθι, όλες οργανώσεις που έχουν χαρακτηριστεί τρομοκρατικές από τις ΗΠΑ, αναφέρει δημοσίευμα του Bloomberg.
Η διαφορά τώρα είναι ότι οι ΗΠΑ και το Ιράν έχουν πραγματοποιήσει πέντε γύρους συνομιλιών για τον περιορισμό του πυρηνικού προγράμματος της Τεχεράνης σε αντάλλαγμα για την άρση των κυρώσεων, χωρίς να καταλήξουν σε συμφωνία. Αυτό έχει θέσει το Ισραήλ — το οποίο δεν εμπιστεύεται το Ιράν ότι θα τηρήσει οποιαδήποτε συμφωνία με τις ΗΠΑ — σε κατάσταση υψηλής επιφυλακής. «Αυτό που θέλει το Ισραήλ είναι να διασφαλίσει ότι το Ιράν δεν θα διαθέτει πυρηνικά όπλα», δήλωσε τον περασμένο μήνα σε τηλεφωνική συνέντευξη η Caroline Glick, σύμβουλος διεθνών υποθέσεων του Ισραηλινού πρωθυπουργού Benjamin Netanyahu. Μια συμφωνία θα ήταν αποδεκτή μόνο αν το Ιράν συμφωνήσει να σταματήσει εντελώς τον εμπλουτισμό ουρανίου, πρόσθεσε.
Αυτό είναι μακριά από το να είναι εγγυημένο, καθώς το Ιράν επιμένει ότι πρέπει να του επιτραπεί να συνεχίσει τουλάχιστον την επεξεργασία σε χαμηλό επίπεδο. Εάν υπάρξει ισραηλινή επιχείρηση, θα είναι πιθανότατα «περιορισμένη», δήλωσε η Γκλικ.
Οι περιορισμένες επιχειρήσεις μπορούν φυσικά να ξεφύγουν από τον έλεγχο, και αυτό είναι που θέτει τις κυβερνήσεις και τις αγορές σε εγρήγορση. Οι βοηθοί και οι εκπρόσωποι του Νετανιάχου αρνήθηκαν να σχολιάσουν την Πέμπτη.
Όσο οι ΗΠΑ και το Ιράν συνεχίζουν τις διαπραγματεύσεις, μια επίθεση είναι αδιανόητη, δήλωσε ο Tamir Hayman, πρώην διευθυντής της ισραηλινής στρατιωτικής υπηρεσίας πληροφοριών. Ο απεσταλμένος του Τραμπ, Steve Witkoff, αναμένεται να συναντήσει Ιρανούς αξιωματούχους στο Ομάν την Κυριακή για τον έκτο γύρο των συνομιλιών.
Ωστόσο, αν οι διαπραγματεύσεις καταρρεύσουν, όλα είναι πιθανά. Η πιθανότητα ισραηλινής επίθεσης κατά του Ιράν δεν ήταν ποτέ υψηλότερη, αλλά είναι αρκετά χαμηλότερη απ’ ό,τι πιστεύει η πλειοψηφία», δήλωσε ο Κένεθ Πόλακ, πρώην αξιωματούχος της CIA και υψηλόβαθμος Αμερικανός αξιωματούχος που έχει μελετήσει αυτά τα σενάρια για χρόνια.
Η Eurasia Group αύξησε την Πέμπτη τις πιθανότητες κλιμάκωσης σε 30%, ενώ δήλωσε ότι μια μεμονωμένη ισραηλινή επίθεση είναι «εξαιρετικά απίθανη».
Μια ισραηλινή επίθεση είναι πιο πιθανή από ό,τι τα προηγούμενα χρόνια, εν μέρει επειδή οι πρόσφατες στρατιωτικές ενέργειες του Ισραήλ έχουν καταστήσει το Ιράν εκ νέου ευάλωτο.
Το Ισραήλ και το Ιράν αντάλλαξαν πυρά δύο φορές πέρυσι, με το Ισραήλ να δηλώνει ότι τα αεροσκάφη του κατέστρεψαν μεγάλο μέρος του συστήματος αεροπορικής άμυνας και της παραγωγής πυραύλων του Ιράν. Η Ισλαμική Δημοκρατία πιθανότατα ανασυγκροτείται, αλλά δεν είναι σαφές πόσο γρήγορα. Όπως λέει ο Οντέντ Αϊλάμ, πρώην αξιωματούχος της Μοσάντ που ισχυρίζεται ότι βοήθησε στο σχεδιασμό μιας αποτυχημένης ισραηλινής επίθεσης κατά του Ιράν το 2010: «Μετά τις τεκτονικές αλλαγές στη Μέση Ανατολή πέρυσι, ο Νετανιάχου πιστεύει ακράδαντα ότι αυτή είναι σχεδόν η τελευταία του ευκαιρία να εμποδίσει το Ιράν να κατασκευάσει πυρηνικά όπλα».
Παράλληλα, ο Νετανιάχου θα πρέπει να λάβει υπόψη τις οικονομικές επιπτώσεις. Το Ινστιτούτο Αχαρόν του Πανεπιστημίου Ράιχμαν εκτιμά ότι μια σειρά συγκρούσεων με το Ιράν θα εξουδετερώσει την ετήσια αύξηση του ΑΕΠ του Ισραήλ.
Ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας ψήφισε την Πέμπτη να καταδικάσει το Ιράν για τις πυρηνικές του δραστηριότητες
Το Ιράν αρνείται συστηματικά ότι το πυρηνικό του πρόγραμμα έχει στρατιωτικό σκοπό, ωστόσο ο Διεθνής Οργανισμός Ατομικής Ενέργειας ψήφισε την Πέμπτη να καταδικάσει το Ιράν για τις πυρηνικές του δραστηριότητες, δηλώνοντας ότι δεν είναι σε θέση να προσδιορίσει εάν το πρόγραμμα «είναι αποκλειστικά ειρηνικό».
Σε απάντηση, το Ιράν δήλωσε ότι θα ιδρύσει ένα νέο κέντρο εμπλουτισμού ουρανίου, ενδεχομένως παραβιάζοντας περαιτέρω τις υποχρεώσεις του έναντι του ΔΟΑΕ.
Η κίνηση του ΔΟΑΕ «αυξάνει την πολυπλοκότητα των συζητήσεων» μεταξύ Τεχεράνης και Ουάσιγκτον, δήλωσε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Αμπάς Αραγκί.
Το Ιράν απέχει 1.700 χιλιόμετρα (1.000 μίλια) από το Ισραήλ, ενώ οι πυρηνικές του εγκαταστάσεις είναι διασκορπισμένες σε πολλές τοποθεσίες κρυμμένες βαθιά κάτω από βράχους και σκυρόδεμα. Η ικανότητα του Ισραήλ να τις καταστρέψει, χωρίς τη βοήθεια όπλων και αεροσκαφών των ΗΠΑ, είναι περιορισμένη.
Δεκάδες πυρηνικές εγκαταστάσεις είναι διάσπαρτες σε ολόκληρο το Ιράν. Το Ιράν λειτουργεί μια σειρά εγκαταστάσεων που εκτελούν τα διάφορα στάδια του κύκλου του πυρηνικού καυσίμου: εμπλουτισμό ουρανίου, έρευνα, στρατιωτικές δοκιμές, διάθεση αποβλήτων, αντιδραστήρας ισχύος, ερευνητικός αντιδραστήρας, εξόρυξη ουρανίου.
Εκτιμήσεις για μια επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν
Σύμφωνα με τις περισσότερες εκτιμήσεις, το Ισραήλ έχει τη στρατιωτική ικανότητα να καθυστερήσει το πυρηνικό πρόγραμμα κατά μήνες, ίσως και κατά ένα έτος. Ωστόσο, το Ιράν θα μπορούσε τότε να ανακοινώσει ότι δεν δεσμεύεται πλέον από τη διεθνή Συνθήκη για τη Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων και να κατασκευάσει ανοιχτά μια ατομική βόμβα — το αντίθετο του αποτελέσματος που επιθυμούν το Ισραήλ και οι ΗΠΑ — καθώς και τα αραβικά κράτη.
Ως εκ τούτου, το Ισραήλ μπορεί να επιλέξει να επιτεθεί σε μη πυρηνικές εγκαταστάσεις, ιδίως στις εγκαταστάσεις παραγωγής πετρελαίου του Ιράν, οι οποίες είναι πολύ πιο ευάλωτες.
Εάν οι ΗΠΑ συμμετάσχουν στην επίθεση του Ισραήλ, τα αποτελέσματα θα είναι πολύ πιο καταστροφικά. Μετά από πολυάριθμες προετοιμασίες για κυβερνοπόλεμο, βομβαρδιστικά αεροσκάφη B-2 των ΗΠΑ, φορτωμένα με 30.000 λίβρες Massive Ordnance Penetrators, ή «bunker busters», θα μπορούσαν να φτάσουν σε μεγάλο μέρος του ιρανικού προγράμματος και να προκαλέσουν τεράστιες ζημιές, έγραψε ο James Stavridis, εν αποστρατεία ναύαρχος του αμερικανικού ναυτικού, στο Bloomberg Opinion αυτό το μήνα.
Η αντίδραση του Ιράν
Το Ιράν έχει ορκιστεί να ανταποκριθεί σε οποιαδήποτε επίθεση χτυπώντας αμερικανικές εγκαταστάσεις σε ολόκληρη την περιοχή — εξ ου και η τρέχουσα εκκένωση του αμερικανικού προσωπικού. Η ραδιενεργός μόλυνση θα είναι πιθανώς έντονη και θα εξαπλωθεί πέρα από τα σύνορα του Ιράν.
Το Ιράν θα μπορούσε επίσης να προσπαθήσει να κλείσει το Στενό του Ορμούζ ή να επιτεθεί σε πετρελαιοφόρα και δεξαμενόπλοια που διέρχονται από αυτό, διαταράσσοντας τις παγκόσμιες ροές ενέργειας και αυξάνοντας τις τιμές της βενζίνης για τους οδηγούς, ακριβώς αυτό που δεν θέλει ο Τραμπ.
Οι τιμές του πετρελαίου θα μπορούσαν να εκτοξευθούν στα 130 δολάρια το βαρέλι σε περίπτωση «σοβαρού εκτυλισμού» με αποκλεισμό της ροής μέσω του Στενού του Ορμούζ ή ευρύτερης σύρραξης στη Μέση Ανατολή, σύμφωνα με την JPMorgan.
Μπορεί το Ισραήλ να εξαπολύσει επίθεση χωρίς τις ΗΠΑ;
Αν το Ισραήλ ενεργήσει μόνο του, ακόμη και με την σιωπηρή έγκριση του Τραμπ, διαθέτει έναν πιο περιορισμένο στόλο από μαχητικά F-35 εξοπλισμένα με βόμβες 2000 λιβρών και F-15 με βόμβες 4000 λιβρών. Θα χρειαστούν επαναλαμβανόμενα χτυπήματα για να διαπεράσουν την ιρανική άμυνα.
Εν τω μεταξύ, θα δέχονται επιθέσεις από drones και αντιαεροπορικά. Και η τεράστια απόσταση από το Ισραήλ θα απαιτούσε επικίνδυνο ανεφοδιασμό εν πτήσει. Το Ιράν διαθέτει εκατοντάδες βαλλιστικούς πυραύλους και σίγουρα θα εκτοξεύσει πολλούς προς το Ισραήλ. Ωστόσο, ο Πόλακ, πρώην αξιωματούχος των ΗΠΑ, δήλωσε ότι η πιθανή ζημιά θα είναι περιορισμένη.
Οι Ισραηλινοί θα βρίσκονται σε καταφύγια, είπε, και η Χεζμπολάχ στο γειτονικό Λίβανο δεν διαθέτει την πυραυλική ικανότητα που είχε κάποτε.