Καθώς το κύμα των μαζικών απολύσεων σαρώνει τις μεγάλες πολυεθνικές, ένα νέο φαινόμενο κάνει την εμφάνισή του: απολυμένοι από διαφορετικές γωνιές του κόσμου ενώνουν τις φωνές τους σε διαδικτυακές κοινότητες, ανταλλάσσοντας εμπειρίες, συμβουλές και… πικρό χιούμορ. Είναι αυτό απλώς μια ψυχολογική εκτόνωση ή κάτι που μοιάζει με ένα νέο, άτυπο κίνημα;
Από την Google και τη Microsoft έως τη Meta και τη Siemens, εταιρείες με χιλιάδες υπαλλήλους μειώνουν το ανθρώπινο δυναμικό τους, επικαλούμενες κόστη, αναδιαρθρώσεις και τεχνολογικές αλλαγές. Όμως, αντί για σιωπηλή αποχώρηση, οι απολυμένοι μιλούν — και μάλιστα δυνατά, στα social media.
Ψηφιακή ενότητα στην εποχή της απόλυσης
Η τάση ξεκίνησε κυρίως στις Ηνωμένες Πολιτείες, με απολυμένους να μετατρέπουν το τραύμα της απόλυσης σε διαδικτυακή δράση. Στο Substack, το ενημερωτικό δίκτυο «Laid Off» συγκεντρώνει χιλιάδες συνδρομητές που μοιράζονται ιστορίες, εμπειρίες και πληροφορίες για εταιρείες και τοπίο της αγοράς εργασίας. Το hashtag #OpenToWork στο LinkedIn έχει μετατραπεί σε δημόσιο σήμα “είμαι διαθέσιμος”, ενώ στο Reddit η κοινότητα r/Layoffs μετρά πάνω από 120.000 μέλη. Ακόμα και στο TikTok, κάποιοι «μεταδίδουν» τις απολύσεις τους σε πραγματικό χρόνο.
Πέρα από την αλληλοστήριξη, το διαδίκτυο έχει γίνει και χώρος… χιούμορ και δημιουργικότητας: κούπες, μπλουζάκια και άλλα «layoff merch» με σαρκαστικά μηνύματα πωλούνται στα διαδικτυακά καταστήματα. Η φράση «είμαι περήφανος που δεν έχω δουλειά» παύει να ακούγεται παράδοξη — γίνεται μια πράξη αποδοχής και αντίστασης μαζί.
Και στην Ελλάδα;
Στη χώρα μας, η πραγματικότητα δείχνει πιο αργή, αλλά εξίσου ανησυχητική. Παρότι το ισοζύγιο προσλήψεων-απολύσεων στο πρώτο τετράμηνο του 2025 παραμένει θετικό (κυρίως λόγω του τουρισμού), η ανεργία επιστρέφει σε διψήφια ποσοστά, φτάνοντας το 10,4%. Το ίδιο διάστημα, περισσότεροι από 480.000 άνθρωποι απολύθηκαν, με τις συνολικές αποχωρήσεις από την εργασία να ξεπερνούν τις 824.000.
Πολλές από τις «οικειοθελείς» παραιτήσεις, στην πραγματικότητα, κρύβουν πίσω τους την πίεση κακών συνθηκών, χαμηλών αμοιβών ή και έμμεσων εξαναγκασμών. Σε αυτούς τους εργαζόμενους δεν αντιστοιχεί ούτε αποζημίωση ούτε επίδομα ανεργίας.
Το αύριο: ευελιξία ή ανασφάλεια;
Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο φέρνει καινοτομίες όπως η δυνατότητα απόλυσης ή πρόσληψης μέσω κινητού, προωθώντας την «ευελιξία». Όμως για πολλούς εργαζόμενους αυτή η «ευκολία» ισοδυναμεί με διαρκή επισφάλεια. Το φαινόμενο «φύγε εσύ, έλα εσύ» θα ενταθεί, θολώνοντας περαιτέρω τη γραμμή μεταξύ απασχόλησης και ανεργίας.
Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, στην Ελλάδα δεν έχει δημιουργηθεί ένα συνεκτικό κίνημα απολυμένων ή ανέργων. Η έλλειψη τέτοιων συλλογικοτήτων δεν είναι καινούργιο φαινόμενο — ακόμη και στα χρόνια της οικονομικής κρίσης, τα σωματεία συχνά περιορίζονταν σε μεμονωμένες αντιδράσεις και δεν συγκρότησαν ευρύτερες συμμαχίες.
Η κουλτούρα της δημόσιας παραίτησης
Σε αντίθεση με τα προηγούμενα χρόνια, η απόλυση δεν βιώνεται πια σαν ντροπή. Οι απολυμένοι δεν φοβούνται να μιλήσουν, να στηλιτεύσουν τις εταιρείες-κολοσσούς ή να διεκδικήσουν ξανά χώρο στον επαγγελματικό χάρτη, ακόμη και αν αυτό γίνεται αρχικά μέσω memes και TikTok βίντεο.
Βέβαια, όπως σημειώνουν ειδικοί, η δημόσια έκθεση έχει και παγίδες. Οι εργοδότες δεν βλέπουν με καλό μάτι τις επικριτικές αναρτήσεις, ακόμα και αν αυτές απευθύνονται σε άλλες εταιρείες. Παρ’ όλα αυτά, το ότι οι απολυμένοι νιώθουν μεγαλύτερη ασφάλεια να εκφραστούν σε αγνώστους στο ίντερνετ παρά στους συναδέλφους ή το σωματείο τους, φανερώνει τα όρια της διαδικτυακής αλληλεγγύης.
Τελικά, τι σημαίνει «απολύομαι» σήμερα;
Η απόλυση παύει να είναι το τέλος ενός δρόμου. Μπορεί να είναι η αρχή μιας νέας αφήγησης, όχι μόνο για τον κάθε εργαζόμενο ξεχωριστά, αλλά και για την κοινωνία συνολικά. Η ψηφιακή ορατότητα των απολυμένων ενώνει ανθρώπους, ενισχύει την ψυχολογική ανθεκτικότητα και —ποιος ξέρει— ίσως στο μέλλον να αποτελέσει τη βάση για νέες μορφές διεκδίκησης και εργασιακής δημοκρατίας.