Ποιες χώρες χρησιμοποιούν πυρηνική ενέργεια – Γιατί η Ελλάδα συζητά απόκτηση πυρηνικής τεχνολογίας

Η παραγωγή ενέργειας από πυρηνικά εργοστάσια εξακολουθεί να είναι ταμπού για σημαντικό μέρος της ελληνικής κοινωνίας, με τα στοιχεία του ευρωβαρόμετρου που διεξήχθη το 2024 να υπολογίζουν στο 47% τις αρνητικές απόψεις για τον αντίκτυπό της. Σημαντικό μέρος του πληθυσμού όμως, το 43%, θεωρεί ότι η παραγωγή ηλεκτρικής ενέργειας με την σχάση του ατόμου μπορεί να έχει θετικο αντίκτυπο.

Η συζήτηση για την πυρηνική ενέργεια στην Ελλάδα είχε ατονίσει εδώ και χρόνια, καθώς λίγοι έχουν την επιθυμία να ανοίξουν ένα ζήτημα στο οποίο οι απόψεις φαίνεται να είναι καθορισμένες και σταθερές εδώ και δεκαετίες. Η δήλωση του πρωθυπουργού, Κυριάκου Μητσοτάκη, για την ανάγκη η Ελλάδα να εκμεταλλευτεί την πυρηνική ενέργεια ώστε να υλοποιήσει με επιτυχία την ενεργειακή της μετάβαση, ενίσχυσε τις δημόσιες συζητήσεις για την «προσχώρηση» της Ελλάδας στο πυρηνικό «κλαμπ».

«Πιστεύω ότι πρέπει να είμαστε έτοιμοι να ενταχθούμε στην πυρηνική συμμαχία», ανέφερε χαρακτηριστικά ο πρωθυπουργός. «Μπορεί αυτό να σοκάρει κάποιους που το ακούν, δεδομένου ότι η Ελλάδα είναι μία χώρα χωρίς ιστορικό ή εμπειρία στην πυρηνική ενέργεια, αλλά όταν κοιτάζω τις γενικές ενεργειακές εξελίξεις, δεν βλέπω πώς ο κόσμος μπορεί να φτάσει στην ουδετερότητα άνθρακα χωρίς την πυρηνική ενέργεια», συμπλήρωσε.

Ουσιαστικά, με την τοποθέτησή του αυτή ο πρωθυπουργός κάνει σαφή την πρόθεση της Ελλάδας να προχωρήσει στο κλαμπ των πυρηνικών χωρών της Ευρώπης που διευρύνεται συνεχώς, καθώς έχει γίνει πλήρως αντιληπτό ότι δεν μπορεί να υπάρξει πλήρης απανθρακοποίηση και ασφαλές ενεργειακό σύστημα που να στηρίζεται μόνο σε Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας.

416 πυρηνικοί αντιδραστήρες λειτουργούν αυτή τη στιγμή σε 31 χώρες

Η παραγωγή ενέργειας με την χρήση πυρηνικών αντιδραστήρων κάθε άλλο παρά σπάνια μπορεί να θεωρηθεί. Σε σύγκριση με τα πυρηνικά όπλα, τα οποία μόνο εννέα χώρες τα διαθέτουν, η πυρηνική ενέργεια είναι εξαιρετικά διαδεδομένη, με 31 χώρες να λειτουργούν αυτή τη στιγμή 416 πυρηνικούς αντιδραστήρες, ενώ, σύμφωνα με τα στοιχεία της Διεθνούς Υπηρεσίας Ατομικής Ενέργειας, 16 βρίσκονται σε αναστολή λειτουργίας. Και το «κλαμπ» αυτό συνεχίζει να μεγαλώνει, καθώς αρκετές χώρες ανά την υφήλιο κατασκευάζουν εργοστάσια, ή τουλάχιστον σχεδιάζουν να τα κατασκευάσουν.

Η Αίγυπτος και η γειτονική Τουρκία είναι δύο παραδείγματα της χωρών της ανατολικής Μεσογείου που σχεδιάζουν να θέσουν σε λειτουργία πυρηνικούς αντιδραστήρες στο προσεχές διάστημα, κάνοντας έτσι το πυρηνικό τους «ντεμπούτο». Και άλλες χώρες κοντά στην Ελλάδα έχουν εντάξει την πυρηνική επιστήμη στην παραγωγή ηλεκτρισμού, όπως συμβαίνει εδώ και δεκαετίες με τη Ρουμανία και τη Βουλγαρία.

Κοιτώντας πέρα από τα Βαλκάνια, οι περισσότερες χώρες της Κεντρικής και Δυτικής Ευρώπης αποτελούν μέρη του «κλαμπ», με εξαίρεση την Αυστρία και τη Μολδαβία, ενώ η Πολωνία βρίσκεται στο στάδιο σχεδιασμού για να αναπτύξει τις πυρηνικές δυνατότητές της. Σε άλλο μήκος κύματος η Γερμανία, η οποία παρήγαγε σημαντικό μερίδιο της ενέργειάς της από πυρηνικούς αντιδραστήρες, αποφάσισε να τους παροπλίσει, μετά από εγχώρια πολιτική πίεση που κορυφώθηκε μετά το πυρηνικό ατύχημα στη Φουκουσίμα της Ιαπωνίας. Μετά την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, η γερμανική κοινή γνώμη θεώρησε εσφαλμένη την επιλογή της αποπυρηνικοποίησης, αφού η εγκατάλειψη της πυρηνικής ενέργειας κατέστησε το Βερολίνο απολύτως εξαρτημένο από το φυσικό αέριο που παρείχε η Μόσχα.

Στην περιοχή της Ασίας οι μεγάλες δυνάμεις της ηπείρου εκμεταλλεύονται την πυρηνική σχάση, από το Ιράν -παρά το γεγονός ότι η Τεχεράνη διαθέτει τεράστια αποθέματα πετρελαίου- έως την Ιαπωνία. Και η μικρή Αρμενία όμως είναι μέρος του «κλαμπ», έχοντας πυρηνικές εγκαταστάσεις από τις ημέρες της Σοβιετικής Ένωσης.

Χώρες που «ζουν» από την πυρηνική ενεργεια

Αρκετές χώρες διαθέτουν ένα μικρό εργοστάσιο ή ένα μικρό ερευνητικό project που μπορεί να παράξει κάποια μικρά μεγέθη ηλεκτρισμού. Όμως κάποιες άλλες χώρες έχουν έναν σαφώς πιο σφιχτό «εναγκαλισμό» με την πυρηνική φυσική.

Πρωταθλήτριες στον τομέα αυτό, με άνω του 50% του ηλεκτρισμού τους να προέρχεται από τους πυρηνικούς αντιδραστήρες, είναι η Γαλλία και η Σλοβακία. Σύμφωνα με επίσημα στοιχεία από την Διεθνή Υπηρεσία Ατομικής Ενέργειας, το 64,8% της ηλεκτρικής ενέργειας της Γαλλίας και το 61,3% του ηλεκτρισμού στη Σλοβακία παράγεται από εργοστάσια πυρηνικής ενέργειας.

Εξαιρετικά υψηλό μερίδιο εντοπίζεται και στην Αρμενία και τη Νότια Κορέα, ενώ χώρες με γιγαντιαίες απαιτήσεις ηλεκτρικών πόρων όπως η Κίνα και οι ΗΠΑ, παρότι διαθέτουν μεγάλο αριθμο αντιδραστήρων, δεν λαμβάνουν μεγάλο μερίδιο του μίγματος από αυτούς.

Θετική η πυρηνική ενέργεια για το κλίμα, αλλά δεν είναι η μοναδική οδός

Η μείωση των εκπομπών ρύπων που συνεισφέρουν στην υπερθέρμανση του πλανήτη και την κλιματική αλλαγή αποτελεί ένα από τα βασικά επιχειρήματα υπέρ της πυρηνικής ενέργειας. Η παραγωγή ενέργειας με αυτή τη μέθοδο είναι σαφώς καλύτερη για το κλίμα από την καύση ορυκτών υλικών όπως ο λιγνίτης, το φυσικό αέριο ή το πετρέλαιο.

Το επιχείρημα αυτό φαίνεται να είναι ορθό, με τις χώρες που έχουν την πιο «βρώμικη» και επιβλαβή για το περιβάλλον παραγωγή ενέργειας να μην διαθέτουν πυρηνικά στο ενεργειακό μίγμα τους. Αρκετές χώρες όμως έχουν εξίσου πολύ καθαρή παραγωγή χωρίς να έχουν ενεργούς πυρηνικούς αντιδραστήρες, χρησιμοποιώντας άλλες μεθόδους, όπως τον υδροηλεκτρισμό, τη γεωθερμία, την αιολική και την ηλιακή ενέργεια.

Η Ελλάδα εντοπίζεται αρκετά ψηλά, πιο πάνω από την Λευκορωσία και τη Βουλγαρία, ενώ η Κύπρος είναι πιο πάνω και από την Τουρκία, με 512 γραμμάρια ισοδύναμου CO2 για κάθε κιλοβατώρα.

Η παραγωγή ενέργειας από ορυκτά καύσιμα προκαλεί, πέρα από σημαντικές εκπομπές αερίων επιβλαβών για το κλίμα, σημαντική ατμοσφαιρική ρύπανση.

Η Πολωνία, η οποία εκπέμπει πάνω από 600 γραμμάρια ισοδύναμου CO2, εντάσσεται στις πιο μολυσμένες από ατμοσφαιρική ρύπανση περιοχές της Ευρώπης, μαζί και με τη Σερβία και το Κόσοβο, που βρίσκονται πρώτες στην κατάταξη έντασης άνθρακα.