Τα μπλακ άουτ μπορεί να είναι σπάνια, αλλά δεν θεωρούνται αδύνατο να συμβούν, ακόμη και στα πιο εξελιγμένα ηλεκτρικά συστήματα. Αυτό ήταν το βασικό μήνυμα που προέκυψε από το συνέδριο του ΤΕΕ με θέμα «Blackout στην Ισπανία – Έχουμε σχέδιο στην Ελλάδα;», όπου συμμετείχαν κορυφαία στελέχη της αγοράς ενέργειας.
Όπως επισήμανε ο αντιπρόεδρος της ΡΑΑΕΥ Δημήτρης Φούρλαρης, «δεν υπάρχει ηλεκτρικό σύστημα στον κόσμο που να θεωρείται αντι-blackout», υπογραμμίζοντας ότι η ασφάλεια του δικτύου δεν είναι ποτέ δεδομένη. Αντίστοιχα, ο Γενικός Διευθυντής Λειτουργίας του ΑΔΜΗΕ Δημήτρης Μίχος ανέφερε ότι τα μπλακ άουτ προκύπτουν συνήθως από συνδυασμό τεχνικών βλαβών και αντίξοων συγκυριών.
Σύμφωνα με τον κ. Μίχο, το Ελληνικό Σύστημα Ηλεκτρικής Ενέργειας αντιμετωπίζει τρεις βασικούς κινδύνους:
- Μη ελεγχόμενη υπερπαραγωγή ενέργειας – Ιδιαίτερα από Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας (ΑΠΕ).
- Απώλεια διεσπαρμένης παραγωγής – Όταν φωτιά ή κεραυνός προκαλούν βύθιση τάσης, με αποτέλεσμα η παραγωγή ΑΠΕ να «βγαίνει εκτός».
- Υψηλές τάσεις σε περιόδους χαμηλής κατανάλωσης, όπως την άνοιξη και το φθινόπωρο.
Για την αντιμετώπιση αυτών των απειλών, ο ΑΔΜΗΕ έχει θέσει σε εφαρμογή μια σειρά μέτρων, όπως:
-
Νέες γραμμές και διασυνδέσεις.
-
Ειδικά συστήματα ελέγχου παραγωγής ΑΠΕ.
-
Εγκατάσταση πηνίων αντιστάθμισης και συσκευών τύπου FACTS για καλύτερη διαχείριση της τάσης.
Παράλληλα, οι ηλεκτροπαραγωγοί υποχρεούνται πλέον να ρυθμίζουν τον εξοπλισμό τους ώστε να αντέχουν σε αποκλίσεις τάσης και συχνότητας.
Ο κ. Φούρλαρης εξήγησε ότι το παράδειγμα της Ισπανίας, όπου πρόσφατα σημειώθηκε μπλακ άουτ, αναδεικνύει τη σημασία ενός ολοκληρωμένου πλαισίου προστασίας και άμεσης απόκρισης. Όπως είπε χαρακτηριστικά:
«Το μπλακ άουτ στην Ισπανία δεν ήταν ένα μεμονωμένο τεχνικό σφάλμα αλλά μια πολυπαραγοντική κρίση που οδήγησε στην κατάρρευση της ευστάθειας του συστήματος.»
Σύμφωνα με τη ΡΑΑΕΥ, τα κρίσιμα μέτρα για την αποτροπή μπλακ άουτ περιλαμβάνουν:
- Αναπροσαρμογή ορίων προστασίας γραμμών από υπέρταση.
- Συνεχή ρύθμιση τάσης, ειδικά σε περιόδους χαμηλής ζήτησης.
- Έλεγχο ισχύος-συχνότητας στις HVDC διασυνδέσεις.
- Ανάπτυξη αποθηκευτικών λύσεων, όπως μπαταρίες.
- Ενίσχυση της ικανότητας απόσβεσης ταλαντώσεων, που συχνά αποτελούν την αρχή της κατάρρευσης.
Η πράσινη μετάβαση και οι νέες προκλήσεις
Η μετάβαση στις ΑΠΕ θεωρείται αδιαπραγμάτευτη, αλλά –όπως τόνισε ο κ. Φούρλαρης– προϋποθέτει σοβαρό σχεδιασμό για να μην διακινδυνεύεται η σταθερότητα του συστήματος. «Δεν μπορούμε να μιλάμε για πράσινη μετάβαση χωρίς έξυπνη ευστάθεια. Αυτό που συνέβη στην Ισπανία δεν πρέπει να επαναληφθεί στην Ελλάδα», υπογράμμισε.
Τα πέντε ιστορικά μπλακ άουτ στην Ελλάδα
Ο κ. Φούρλαρης υπενθύμισε ότι και η χώρα μας έχει βιώσει μεγάλες διακοπές ρεύματος:
- Το 1983 (ολικό μπλακ άουτ από λανθασμένη εκτίμηση στο ΚΥΤ Αγίου Στεφάνου).
- Το 1988 (μερική διακοπή στη Νότια Ελλάδα λόγω βραχυκυκλώματος).
- Το 1989 (ολικό μπλακ άουτ μετά από απώλεια 1.200 MW στον ΑΗΣ Καρδιάς).
- Το 1993 (διακοπή λόγω υπερπήδησης μονωτήρων από υγρασία).
- Το 2004 (κατάρρευση τάσης ένα μήνα πριν τους Ολυμπιακούς Αγώνες).
Η ασφάλεια του ηλεκτρικού συστήματος, όπως επισήμαναν οι ειδικοί, παραμένει ένα ζήτημα που απαιτεί συνεχείς επενδύσεις και συντονισμένη δράση όλων των φορέων, ώστε η Ελλάδα να διατηρήσει την ανθεκτικότητά της σε ακραίες προκλήσεις