Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο που εγκρίθηκε από το υπουργικό συμβούλιο ανατρέπει τις καθιερωμένες εργασιακές ισορροπίες, φέρνοντας στην επιφάνεια έντονες αντιδράσεις από τα εργατικά συνδικάτα.
Της: Έπης Τρίμη
Οι εκπρόσωποι των εργαζομένων κάνουν λόγο για περαιτέρω επιδείνωση των συνθηκών εργασίας, ενώ το Υπουργείο Εργασίας υπερασπίζεται τις μεταρρυθμίσεις ως μια προσπάθεια «ευελιξίας» με γνώμονα τις ανάγκες της αγοράς και την επιθυμία, υποτίθεται, του ίδιου του εργαζομένου.
Εργασία έως 13 ώρες την ημέρα – με «αντάλλαγμα» αυξημένες αποδοχές
Στο επίκεντρο της μεταρρύθμισης βρίσκεται η δυνατότητα απασχόλησης έως και 13 ώρες ημερησίως, υπό την προϋπόθεση ότι ο εργαζόμενος θα δώσει τη συγκατάθεσή του. Το νέο πλαίσιο επιτρέπει στους εργοδότες να αξιοποιούν τους ήδη υπάρχοντες υπαλλήλους τους, καλώντας τους να εργαστούν πέραν του τυπικού 8ώρου, προσφέροντας ως «κίνητρο» οικονομικές προσαυξήσεις. Συγκεκριμένα, για την 9η ώρα προβλέπεται προσαύξηση 20%, ενώ για κάθε ώρα από τη 10η έως τη 13η, προβλέπεται αύξηση 40%.
Παρότι το ανώτατο εβδομαδιαίο όριο παραμένει στις 48 ώρες, αυτό μεταφράζεται σε δυνατότητα εξαντλητικών ημερών (π.χ. δύο 13ωρα), που αναγκαστικά ισοσκελίζονται με συντομότερες ημέρες τις υπόλοιπες της εβδομάδας – χωρίς όμως να χάνεται ο βασικός μισθός.
Η Ελλάδα στην κορυφή των ωρών εργασίας, αλλά στον πάτο των αποδοχών
Σύμφωνα με τα στοιχεία της Eurostat, οι Έλληνες εργαζόμενοι καταγράφουν τον υψηλότερο μέσο όρο εβδομαδιαίας απασχόλησης στην Ευρώπη με 39,8 ώρες. Την ίδια στιγμή όμως, η αγοραστική δύναμη παραμένει η χαμηλότερη στην ΕΕ. Οι επίσημες στατιστικές δεν καταγράφουν τις «αόρατες» ώρες εργασίας όσων απασχολούνται σε δεύτερες ή άτυπες (μαύρες) δουλειές, γεγονός που σημαίνει πως η πραγματική επιβάρυνση είναι πολύ μεγαλύτερη.
Σε ένα περιβάλλον με ήδη υψηλή εργασιακή επιβάρυνση και περιορισμένα οικονομικά οφέλη, οι νέες ρυθμίσεις φαίνεται να εντείνουν το φαινόμενο της υπερεργασίας, με αντάλλαγμα λίγα ευρώ παραπάνω – τη στιγμή που το κόστος ζωής αυξάνεται και η ποιότητα ζωής υποβαθμίζεται.
Εργασιακή ευελιξία ή εξάντληση;
Το νέο εργασιακό καθεστώς προσαρμόζεται σε ένα μοντέλο που δίνει βάρος στην «απόδοση» με κάθε κόστος: αυστηρές προθεσμίες, έντονο στρες, ελάχιστοι χρόνοι ξεκούρασης και αόρατη πίεση για αποδοχή των «προαιρετικών» υπερωριών. Η πραγματικότητα είναι πως το «αν το θέλει ο εργαζόμενος» μεταφράζεται συχνά σε «αν δεν θέλει, υπάρχει άλλος που θα το κάνει».
Οι εργαζόμενοι αναζητούν διέξοδο
Το νέο πλαίσιο φαίνεται να εντείνει την εργασιακή ανασφάλεια, με σχεδόν το 50% των εργαζομένων να εξετάζει το ενδεχόμενο αλλαγής δουλειάς. Ιδιαίτερα κινητικές είναι οι γυναίκες και οι νεότερες ηλικιακές ομάδες, που αναζητούν συνθήκες εργασίας με περισσότερο σεβασμό στην προσωπική ζωή και την ψυχική υγεία.
Το νέο εργασιακό νομοσχέδιο ενδέχεται να φέρει βαθιές αλλαγές στον τρόπο που αντιλαμβανόμαστε την εργασία. Οι υποστηρικτές το παρουσιάζουν ως ένα βήμα προς μεγαλύτερη ευελιξία, όμως για πολλούς εργαζομένους μοιάζει περισσότερο με έναν δρόμο χωρίς επιστροφή προς την εξουθένωση και την ανασφάλεια. Το κρίσιμο ερώτημα όμως παραμένει. Θα έχουν πραγματικά λόγο οι εργαζόμενοι σε αυτές τις νέες συνθήκες ή απλώς θα κληθούν να τις αποδεχθούν;