Μεταναστευτικό: «Ναι μεν αλλά» από την Λιβύη – Οι επιλογές της Ελλάδας

Η αποτίμηση των συναντήσεων του Γιώργου Γεραπετρίτη και τα ερωτήματα για τη στάση Τρίπολης και Βεγγάζης

Την ώρα που η πίεση από τις μεταναστευτικές ροές συνεχίζει να υφίσταται παρά την μείωση των διαμενόντων στην Κρήτη, στην κυβέρνηση επιχειρούν να δουν την μεγάλη εικόνα αναφορικά με τις μεταναστευτικές ροές και την στάση της Λιβύης, δυτικής και ανατολικής. Παρά τη θεσμική κινητικότητα των τελευταίων ημερών, με τις συναντήσεις του Έλληνα Υπουργού Εξωτερικών, Γιώργου Γεραπετρίτη, παραμένουν σοβαρά ερωτήματα ως προς το κατά πόσο η λιβυκή πλευρά διαθέτει βούληση και δυνατότητα να συγκρατήσει την αυξανόμενη μεταναστευτική πίεση.

Πολιτική διάθεση χωρίς μηχανισμό ελέγχου

Σύμφωνα με διπλωματικές πηγές, οι συνομιλίες του Γιώργου Γεραπετρίτη με την πολιτική ηγεσία της Τρίπολης διεξήχθησαν σε θετικό κλίμα, χωρίς ωστόσο να υπάρξει κάποια ουσιαστική συμφωνία για την αντιμετώπιση των ροών. Οι Λίβυοι αξιωματούχοι αναγνώρισαν τα προβλήματα που αντιμετωπίζουν στον έλεγχο των ακτών, ζήτησαν τεχνική και οικονομική συνδρομή από την Ευρωπαϊκή Ένωση και εξέφρασαν πρόθεση για συνεργασία με την Ελλάδα σε επιχειρησιακό επίπεδο.

Ωστόσο, δεν τέθηκε στο τραπέζι συγκεκριμένο σχέδιο εφαρμογής, δεν προτάθηκε κοινός μηχανισμός παρακολούθησης, ούτε συμφωνήθηκε κάποια μορφή επιχειρησιακής εμπλοκής ή ανταλλαγής πληροφοριών. Ο διάλογος περιορίστηκε σε επίπεδο γενικών δηλώσεων πολιτικής διάθεσης.

Η Τρίπολη αποδίδει ευθύνη στην Ανατολική Λιβύη

Η κυβέρνηση Ντμπεϊμπά απέδωσε τις περισσότερες αναχωρήσεις μεταναστών προς την Κρήτη σε περιοχές που βρίσκονται υπό τον έλεγχο της Ανατολικής Λιβύης, επικαλούμενη τη γεωγραφική κατανομή των δικτύων διακίνησης. Όπως μεταφέρθηκε από συμμετέχοντες στις συνομιλίες, η Τρίπολη χαρακτήρισε τις ακτές της Τομπρούκ, της Αλ Μαργκ και της Ατζνταμπίγια ως τις βασικές εστίες αναχωρήσεων. Η επιχειρηματολογία αυτή προσφέρει βολική αποστασιοποίηση, χωρίς ταυτόχρονη αποδοχή πολιτικής ή επιχειρησιακής ευθύνης.

Παρά τη μετάθεση της ευθύνης, η λιβυκή πλευρά δεν κατέθεσε πρόταση για συντονισμό μεταξύ των δύο κέντρων εξουσίας, ούτε προώθησε κάποια πρωτοβουλία για ενιαίο σύστημα επιτήρησης. Το πλαίσιο παραμένει αποσπασματικό, με την ελληνική πλευρά να καλείται να αντιμετωπίσει τις συνέπειες μιας κατάστασης στην οποία η κεντρική διοίκηση της Λιβύης παραμένει διαιρεμένη και θεσμικά αδύναμη.

Η απουσία ελέγχου και το ενδεχόμενο παγίωσης νέας διαδρομής

Τα τελευταία διαθέσιμα επιχειρησιακά στοιχεία δείχνουν ότι οι αφίξεις στην Κρήτη από τη Λιβύη παρουσιάζουν αυξητική τάση το πρώτο εξάμηνο του 2025. Αξιωματούχοι του ελληνικού Λιμενικού και της Frontex έχουν ήδη επισημάνει την πιθανότητα παγίωσης μιας νέας μεταναστευτικής οδού, η οποία παρακάμπτει τις διαδρομές της Ιταλίας και των δυτικών ακτών της Μεσογείου.

Σε αυτή τη συγκυρία, η απουσία συντονισμένης δράσης με τη Λιβύη προκαλεί πίεση στην ελληνική διπλωματία να αναζητήσει λύσεις εκτός του παραδοσιακού διπλωματικού καναλιού με την Τρίπολη.

Οι επιλογές της Αθήνας υπό το βάρος της ευθύνης

Η Ελλάδα καλείται να επιλέξει μεταξύ της αποκλειστικής συνεργασίας με τη θεσμικά αναγνωρισμένη κυβέρνηση της Τρίπολης Πάντα υπό την αίρεση ότι η κυβέρνηση της Τρίπολης είναι σε πλήρη στοίχιση με την Τουρκία και της παράλληλης ενεργοποίησης δίαυλων επικοινωνίας με τις αρχές της Ανατολικής Λιβύης. Σύμφωνα με κυβερνητικές πηγές, η Αθήνα εξετάζει ήδη τη δημιουργία τεχνικών ομάδων συντονισμού και την πρόταση προς την Ευρωπαϊκή Επιτροπή για ενίσχυση της παρουσίας της Frontex στην Ανατολική Μεσόγειο.

Παράλληλα, εκκρεμεί η διαμόρφωση ενός σταθερού διαύλου παρακολούθησης των ροών και η ενεργοποίηση ελέγχων στα λιβυκά λιμάνια, με την υποστήριξη διεθνών οργανισμών. Η Ελλάδα επιδιώκει να μεταφέρει το θέμα στο ευρωπαϊκό Συμβούλιο Εξωτερικών Υποθέσεων, ζητώντας τη δημιουργία ειδικού μηχανισμού για τις μεταναστευτικές ροές από τη Λιβύη προς το ελληνικό έδαφος.

Προτεραιότητα η παραγωγή δεσμεύσεων

Όπως επισημαίνουν πηγές με γνώση της υπόθεσης, οι επαφές της Αθήνας με τη Λιβύη αναγνωρίζονται ως απαραίτητες, ωστόσο η αξιολόγηση των αποτελεσμάτων εξαρτάται από τη δυνατότητα της άλλης πλευράς να περάσει από τις προθέσεις σε συγκεκριμένες δεσμεύσεις. Η απουσία χρονοδιαγράμματος και μηχανισμού επιτήρησης συντηρεί το πρόβλημα χωρίς προοπτική σταθερής αποκλιμάκωσης.

Πηγή