Guardian: Ευρωπαϊκός κολοσσός όπλων «θησαυρίζει» από βόμβες που σκοτώνουν παιδιά στη Γάζα

Ευρωπαϊκή εταιρεία κατασκευής πυραύλων πουλάει εξαρτήματα για βόμβες που σκοτώνουν αμάχους στη Γάζα αποκαλύπτει έρευνα της εφημερίδας Guardian.

Ο μεγαλύτερος κατασκευαστής πυραύλων της Ευρώπης, η MBDA, πουλάει εξαρτήματα για βόμβες που έχουν αποσταλεί κατά χιλιάδες στο Ισραήλ και έχουν χρησιμοποιηθεί σε αεροπορικές επιδρομές που σύμφωνα με έρευνες έχουν σκοτώσει παιδιά και άλλους αμάχους στη Γάζα.

Με τις ανησυχίες να αυξάνονται σχετικά με το βαθμό στον οποίο οι ευρωπαϊκές εταιρείες μπορεί να επωφελούνται από την καταστροφή της Γάζας, μια κοινή έρευνα της Guardian με τις ανεξάρτητες ειδησεογραφικές εταιρείες Disclose και Follow the Money εξέτασε την αλυσίδα εφοδιασμού πίσω από τη βόμβα GBU-39 και τους τρόπους με τους οποίους αναπτύχθηκε κατά τη διάρκεια της σύγκρουσης.

Η έρευνα επαλήθευσε τουλάχιστον 24 περιπτώσεις κατά τις οποίες χρησιμοποιήθηκε σε επιθέσεις στη Λωρίδα της Γάζας, στις οποίες σκοτώθηκαν παιδιά. Πολλές από αυτές πραγματοποιήθηκαν νύχτα, χωρίς προειδοποίηση, σε σχολικά κτήρια και καταυλισμούς όπου βρίσκουν καταφύγιο οικογένειες εκτοπισμένων. Ορισμένες από αυτές εξετάστηκαν από τα Ηνωμένα Έθνη και την ανθρωπιστική οργάνωση Διεθνής Αμνηστία, η οποία τις χαρακτήρισε ως πιθανά εγκλήματα πολέμου.

Η MBDA διαθέτει ένα εργοστάσιο στην Αλαμπάμα των ΗΠΑ, το οποίο παράγει «φτερά» τοποθετημένα στην GBU-39, η οποία κατασκευάζεται από την Boeing. Ξεδιπλώνονται μετά την εκτόξευση, επιτρέποντας στη βόμβα να βρει τον στόχο της.

Τα έσοδα από την αμερικανική εταιρεία MBDA Incorporated ρέουν μέσω της MBDA UK, με έδρα το Χερτφορντσάιρ της Αγγλίας, η οποία στη συνέχεια μεταβιβάζει τυχόν κέρδη στον όμιλο MBDA, με έδρα τη Γαλλία. Η MBDA διένειμε σχεδόν 470 εκατομμύρια δολάρια σε μερίσματα πέρυσι στους τρεις μετόχους της – τη μεγαλύτερη αμυντική εταιρεία της Βρετανίας BAE Systems, την Airbus της Γαλλίας και την Leonardo της Ιταλίας

Η GBU-39 φτάνει στο Ισραήλ στο πλαίσιο του προγράμματος στρατιωτικής βοήθειας των ΗΠΑ, το οποίο παρέχει επιχορηγήσεις και δάνεια που θα δαπανηθούν για όπλα. Αγοράζεται απευθείας από την Boeing και εκτιμάται οτι περίπου 4.800 έχουν αποσταλεί από τη σφαγή Ισραηλινών πολιτών από τη Χαμάς στις 7 Οκτωβρίου 2023, στην οποία το Ισραήλ απάντησε εξαπολύοντας πόλεμο στη Γάζα. Η πιο πρόσφατη αποστολή 2.166 βομβών ανακοινώθηκε τον Φεβρουάριο του τρέχοντος έτους, ακριβώς τη στιγμή που ο ΟΗΕ ανέφερε ότι σχεδόν το 70% της Γάζας είχε μετατραπεί σε ερείπια.

Η GBU-39 εκτοξεύεται από αέρος από μαχητικά αεροσκάφη. Με ένα σχετικά ελαφρύ ωφέλιμο φορτίο κάτω των 110 κιλών, μπορεί να καταστρέψει έναν ή δύο ορόφους ενός κτηρίου, αφήνοντας το υπόλοιπο άθικτο. Η χρήση του έχει ενθαρρυνθεί από το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ, συμπεριλαμβανομένου του πρώην προέδρου Τζο Μπάιντεν, επειδή θεωρήθηκε προτιμότερο από τις πολύ βαρύτερες βόμβες που χρησιμοποιήθηκαν για την ισοπέδωση της Γάζας κατά τους πρώτους μήνες του πολέμου.

24 επιθέσεις με πάνω από 500 νεκρούς

Σε έναν κλειστό χώρο ωστόσο, δημιουργεί μια θανατηφόρα πύρινη σφαίρα. Στις 24 περιπτώσεις που επαληθεύτηκαν για αυτό το άρθρο, οι οποίες χρονολογούνται από τον Νοέμβριο του 2023 έως τον Μάιο του τρέχοντος έτους, ο αναφερόμενος αριθμός νεκρών ήταν πάνω από 500, συμπεριλαμβανομένων τουλάχιστον 100 παιδιών.

Το πρώτο επαληθευμένο κρούσμα από την έναρξη του πολέμου ήταν στις 2 Νοεμβρίου, στο πυκνοκατοικημένο στρατόπεδο Bureij, όταν κατέρρευσαν αρκετά κτήρια. Ο ΟΗΕ εκτίμησε ότι τα ισραηλινά αεροσκάφη είχαν εκτοξεύσει τουλάχιστον τέσσερις από τις βόμβες. Οι αρχές της Γάζας ανέφεραν αρχικά 15 νεκρούς, συμπεριλαμβανομένων εννέα παιδιών, αν και ο αριθμός των νεκρών αυξανόταν καθώς περνούσαν οι μέρες. Θρηνώντας την απώλεια 19 μελών της οικογένειάς του, ο Yasser Hassan Washah δημοσίευσε στο Facebook: «Τα εναπομείναντα ξαδέρφια μου ψάχνουν την οικογένειά τους και τα υπόλοιπα ξαδέρφια μου βρίσκονται κάτω από τα ερείπια».

Τον Σεπτέμβριο, ο υπουργός Εξωτερικών του Ηνωμένου Βασιλείου, Ντέιβιντ Λάμι, ανέστειλε ορισμένες άδειες εξαγωγής όπλων προς το Ισραήλ, επικαλούμενος κίνδυνο «σοβαρών παραβιάσεων» του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Ο Λάμι δήλωσε ότι η κίνηση αυτή είχε ως στόχο «αντικείμενα που θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν στην τρέχουσα σύγκρουση στη Γάζα». Χρησιμοποιώντας πληροφορίες ανοιχτού κώδικα και ανάλυση από ειδικούς σε θέματα όπλων, η έρευνα επαλήθευσε 24 περιπτώσεις όπου η GBU-39 χρησιμοποιήθηκε σε επιθέσεις που άφησαν πίσω τους νεκρούς αμάχους. Σε κάθε μία από αυτές περιλαμβάνονταν παιδιά μεταξύ των θυμάτων.

Η MBDA επιβεβαίωσε ότι είχε συμβόλαιο με την Boeing για τα φτερά και δήλωσε ότι «συμμορφώνεται με όλους τους σχετικούς εθνικούς και διεθνείς νόμους που ισχύουν για το εμπόριο όπλων στις χώρες στις οποίες δραστηριοποιείται… οι οποίες όλες έχουν πολιτικές εξαγωγών και εφαρμόζουν ισχυρά καθεστώτα ελέγχου των εξαγωγών».

Η «Οδύσσεια της 5χρονης Χανίν»

Περίπου στις 2 π.μ. στις 26 Μαΐου φέτος, μια βόμβα κατέστρεψε την οροφή του σχολείου Fahmi al-Jarjawi στην ιστορική συνοικία της πόλης της Γάζας, ενώ δεκάδες οικογένειες που βρίσκονταν εκεί κοιμόντουσαν. Οι τοπικές υπηρεσίες έκτακτης ανάγκης ανέφεραν ότι 36 άνθρωποι, οι μισοί από αυτούς παιδιά, σκοτώθηκαν εκείνο το βράδυ καθώς το κτήριο τυλίχτηκε στις φλόγες. Σε ένα βίντεο που κατέγραψε ένας θεατής, ένα μικροσκοπικό κορίτσι, που εμφανίστηκε δίπλα στη φωτιά, σκόνταψε καθώς έψαχνε για διέξοδο. Το παιδί ήταν η πεντάχρονη Hanin al-Wadie, και επέζησε.

Εβδομάδες αργότερα, βρισκόταν ακόμα στο νοσοκομείο, υποφέροντας από εγκαύματα δευτέρου και τρίτου βαθμού και βαθύ ψυχολογικό τραύμα. Οι γονείς της και η μοναδική της αδερφή, σκοτώθηκαν στην επίθεση. Καθισμένος δίπλα της, καθώς έτρωγε ένα κομμάτι ψωμί και τράβηξε τους επιδέσμους της, ο θείος της Ahmed al-Wadie μίλησε για όσα θυμόταν. «Το πρώτο πράγμα είναι ότι ούρλιαξε στον ήχο των πυραύλων και της φωτιάς γύρω της», είπε.

«Όταν περπατάει, λέει ότι φοβάται μήπως πατήσει πάνω στα πτώματα. Φανταστείτε ένα παιδί σε αυτή την κατάσταση να βλέπει τους γονείς του μπροστά του μέσα σε μια φωτιά, να τους βλέπει με τα μάτια του». Χρειάζεται θεραπείες που κανένα νοσοκομείο στη Γάζα δεν μπορεί να της προσφέρει – πλαστική χειρουργική στο πρόσωπο και τα χέρια της, και ψυχολογική υποστήριξη. Τις τελευταίες ημέρες, κατάφερε να εξασφαλίσει τη μεταφορά της στην Ιορδανία.

Το διεθνές ανθρωπιστικό δίκαιο απαγορεύει τις επιθέσεις σε πολιτικές υποδομές, όπως σχολεία, και απαιτεί μέτρα για την ελαχιστοποίηση της βλάβης. Η μη τήρηση των κανόνων μπορεί να οδηγήσει σε εγκλήματα πολέμου. «Όσοι εξαπολύουν επιθέσεις έχουν νομική υποχρέωση να λαμβάνουν προφυλάξεις ώστε να αποφεύγουν να βλάπτουν τους πολίτες – ακόμη και σε περιπτώσεις όπου μπορεί να υπάρχει στρατιωτικός στόχος στην τοποθεσία – συμπεριλαμβανομένου του να μην χτυπούν τοποθεσίες γεμάτες πολίτες», λέει η Ντονατέλα Ροβέρα, ανώτερη ερευνήτρια της Διεθνούς Αμνηστίας.

Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε τότε ότι είχε στοχεύσει ένα κέντρο διοίκησης και ελέγχου μέσα στο σχολείο, το οποίο η Χαμάς και η Παλαιστινιακή Ισλαμική Τζιχάντ χρησιμοποιούσαν για τη συλλογή πληροφοριών για επιθέσεις, προσθέτοντας ότι είχε λάβει «πολυάριθμα μέτρα» για να μετριάσει τον κίνδυνο βλάβης των αμάχων, συμπεριλαμβανομένης της χρήσης «ακριβών πυρομαχικών». Ο εντοπισμός στρατιωτικών στόχων σε πυκνοκατοικημένες περιοχές πολιτών απαγορεύεται επίσης, δήλωσε ο Ροβέρα.

Ειδικοί σε όπλα αργότερα εντόπισαν θραύσματα μιας βόμβας GBU-39 στα συντρίμμια. Πλάνα που τραβήχτηκαν από το σημείο έδειχναν ξεκάθαρα τα φτερά, τα οποία συχνά αποκόπτονται καθώς η βόμβα χτυπά τον στόχο της.

Από λίγες μόνο περιπτώσεις που επαληθεύτηκαν το 2023, τα δεδομένα υποδηλώνουν ότι ο ισραηλινός στρατός αύξησε δραματικά τη χρήση των GBU-39 το 2024. Μία από τις πιο καταστροφικές επιθέσεις ήταν τη νύχτα της 26ης Μαΐου 2024, όταν αεροσκάφη βομβάρδισαν το Κουβεϊτιανό Στρατόπεδο Ειρήνης 1 στη Ράφα, πυροδοτώντας μια τεράστια πυρκαγιά που έβαλε φωτιά σε σειρές σκηνών. Ένα νήπιο και μια γυναίκα αποκεφαλίστηκαν από θραύσματα από τα εκρηκτικά, ανέφερε η Διεθνής Αμνηστία. Το υπουργείο Υγείας της Γάζας κατέγραψε 45 νεκρούς και 249 τραυματίες.

Ο ισραηλινός στρατός δήλωσε ότι είχε στοχεύσει ένα συγκρότημα της Χαμάς και ότι υποψιαζόταν ότι πυρομαχικά ή κάποια άλλη εύφλεκτη ουσία για την οποία δεν γνώριζε προκάλεσε δευτερογενή έκρηξη και πυρκαγιά. Η Διεθνής Αμνηστία κατηγόρησε τον στρατό ότι δεν κατάφερε να διακρίνει μεταξύ αμάχων και στρατιωτικών στόχων και ζήτησε να διερευνηθεί το περιστατικό ως έγκλημα πολέμου. Οι βόμβες GBU-39 έχουν χρησιμοποιηθεί πολύ για να στοχεύσουν σχολεία και περιοχές όπου φιλοξενούνται άνθρωποι.

Από τις επαληθευμένες επιθέσεις, 16 ήταν εναντίον σχολείων. Ενώ τα κτήρια δεν λειτουργούν πλέον ως εκπαιδευτικές εγκαταστάσεις, έχουν γίνει χώροι καταφυγίου για τον εκτοπισμένο πληθυσμό της Γάζας. Οι άλλες επιθέσεις έγιναν σε καταυλισμούς σκηνών, οικογενειακές κατοικίες και σε ένα τζαμί κατά τη διάρκεια της πρωινής προσευχής.

Η Guardian έγραψε στις IDF με λεπτομερείς αναφορές για εννέα επιθέσεις. Ένας εκπρόσωπος αρνήθηκε να σχολιάσει τις μεμονωμένες περιπτώσεις, λέγοντας ότι δεν είχε τον χρόνο ή τις πληροφορίες που χρειάζονταν για να εξετάσει τους ισχυρισμούς. Επέπέμειναν ότι οι IDF δεν στόχευαν αμάχους ή πολιτικές δομές. «Οι Ισραηλινές Αμυντικές Δυνάμεις (IDF) επιτίθενται αποκλειστικά για λόγους στρατιωτικής ανάγκης και σε αυστηρή συμφωνία με το διεθνές δίκαιο. Οι IDF λαμβάνουν όλα τα εφικτά μέτρα προφύλαξης προκειμένου να μετριάσουν τη ζημιά τόσο στους πολίτες όσο και στις πολιτικές δομές».

Εμπόριο όπλων

Στο διαφημιστικό υλικό της για το κατοχυρωμένο με δίπλωμα ευρεσιτεχνίας σύστημα πτερύγων Diamond Back, η MBDA το περιγράφει ως «βασικό συστατικό» της βόμβας της Boeing. Οι ειδικοί στα όπλα λένε ότι η GBU-39 πωλείται πάντα με τα φτερά της και η MBDA είναι ο μοναδικός γνωστός προμηθευτής.

Δεν υπάρχουν δημόσιοι οικονομικοί λογαριασμοί για την MBDA, επομένως τα κέρδη και τα έσοδα που παράγει δεν είναι ορατά. Ωστόσο, τα έσοδά της ενοποιούνται εντός του βρετανικού τμήματος, σύμφωνα με δήλωση στους λογαριασμούς. Τα κέρδη στη συνέχεια μεταφέρονται στον όμιλο MBDA. Οι πιο πρόσφατοι λογαριασμοί για την MBDA UK, οι οποίοι χρονολογούνται από το 2023, δείχνουν ότι αποτελεί μεγάλο μέρος της επιχείρησης, συνεισφέροντας περισσότερο από το 40% των εσόδων. Συνολικά, η ευρύτερη επιχείρηση MBDA αναπτύσσεται ραγδαία, αποκομίζοντας έσοδα 4,2 δισεκατομμυρίων λιρών το 2024.

Τον περασμένο Σεπτέμβριο, καθώς ο αριθμός των ανθρώπων που σκοτώθηκαν στη Γάζα αυξήθηκε σε περισσότερους από 40.000, ο υπουργός Εξωτερικών της Βρετανίας, Ντέιβιντ Λάμι, ανέστειλε 29 άδειες εξαγωγής όπλων στο Ισραήλ, λέγοντας ότι υπήρχε «σαφής κίνδυνος» ο εξοπλισμός χρησιμοποιηθεί για τη διάπραξη «σοβαρών παραβιάσεων» του διεθνούς ανθρωπιστικού δικαίου. Ωστόσο, η απαγόρευση έχει περιορισμένο πεδίο εφαρμογής. Οι ειδικοί λένε ότι η κυβέρνηση δεν έχει εξουσία να εμποδίσει τις πωλήσεις από εταιρείες με έδρα το εξωτερικό, ακόμη και αν ανήκουν στον ίδιο όμιλο με μια βρετανική εταιρεία.

Η αμερικανική θυγατρική MBDA Inc δεν επηρεάζεται από την απαγόρευση και έχει ξεχωριστό διοικητικό συμβούλιο. Λειτουργεί σύμφωνα με τους τοπικούς νόμους και υπόκειται στους ελέγχους όπλων των ΗΠΑ. «Η MBDA επωφελείται από τον εξοπλισμό του Ισραήλ», δήλωσε ο Σαμ Πέρλο-Φρίμαν, συντονιστής έρευνας στην Εκστρατεία κατά του Εμπορίου Όπλων. «Αυτό που θα μπορούσε να κάνει η MBDA αν ήθελε να μην είναι συνένοχη στον εξοπλισμό του Ισραήλ είναι να μπορεί να πουλήσει στην MBDA Inc.

Θα υποστηρίζαμε την κυβέρνηση του Ηνωμένου Βασιλείου να λάβει όλα τα μέτρα που εμπίπτουν στις αρμοδιότητές της για να σταματήσει τη γενοκτονία. Πέρα από ένα εμπάργκο όπλων, αυτό περιλαμβάνει κυρώσεις σε εταιρείες που εξοπλίζουν το Ισραήλ, απαγορεύοντας τις επενδύσεις του Ηνωμένου Βασιλείου σε τέτοιες εταιρείες».

Παρά τα έντονα λόγια και τις απειλές για περισσότερες κυρώσεις μετά την παραβίαση της εκεχειρίας από το Ισραήλ τον Μάρτιο, και τα ευρήματα του ΟΗΕ ότι οι μέθοδοι πολέμου στη Γάζα είναι συμβατές με τη γενοκτονία, οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν έχουν λάβει περαιτέρω μέτρα για να αποτρέψουν τις εγχώριες εταιρείες εξοπλισμών από το να επωφεληθούν.

Σε μια έκθεση του περασμένου μήνα, η ειδική εισηγήτρια του ΟΗΕ για τα ανθρώπινα δικαιώματα στα κατεχόμενα παλαιστινιακά εδάφη, Φρανσέσκα Αλμπανέζε, εξέτασε τα εταιρικά κέρδη από τη σύγκρουση. Κατέληξε στο συμπέρασμα: «Η παρούσα έκθεση δείχνει γιατί η γενοκτονία που διαπράττει το Ισραήλ συνεχίζεται: επειδή είναι επικερδής για πολλούς».

Ούτε η MBDA ούτε η Boeing αναφέρονται μεταξύ των 40 εταιρειών που κατονομάζονται στην έκθεση, αλλά η Αλμπανέζε είπε ότι η έρευνά της ήταν «απλώς η κορυφή του παγόβουνου». «Ο τερματισμός της δεν θα συμβεί χωρίς να λογοδοτήσει ο ιδιωτικός τομέας», είπε.

Ο κώδικας δεοντολογίας της MBDA αναφέρει ότι η εταιρεία «δεσμεύεται να λαμβάνει τη μέγιστη δυνατή προσοχή στον εντοπισμό και την πρόληψη των αρνητικών άμεσων και έμμεσων επιπτώσεων που μπορεί να έχουν οι δραστηριότητές μας στα ανθρώπινα δικαιώματα, τις θεμελιώδεις ελευθερίες και την υγεία και ασφάλεια των ανθρώπων».

Στην απάντησή της στον Guardian, η εταιρεία αρνήθηκε να πει εάν είχε εξετάσει το ενδεχόμενο εκποίησης των δραστηριοτήτων της στις ΗΠΑ ή διακοπής της προμήθειας εξαρτημάτων για εξοπλισμό που πωλείται στο Ισραήλ. Πρόσθεσε: «Απαγορεύονται οι δραστηριότητες που θα μπορούσαν να εμπλέξουν την εταιρεία σε παράνομες πρακτικές».

Η BAE Systems και η Airbus δήλωσαν ότι δεν έχουν τίποτα να προσθέσουν στην απάντηση της MBDA. Η Leonardo δήλωσε ότι «ενεργούσε πάντα σε πλήρη συμμόρφωση με τους εθνικούς και διεθνείς κανονισμούς σχετικά με την εξαγωγή στρατιωτικού εξοπλισμού». Η Boeing παρέπεμψε τα ερωτήματα στην κυβέρνηση των ΗΠΑ. Ένας εκπρόσωπος του Στέιτ Ντιπάρτμεντ δήλωσε ότι οι ΗΠΑ υποστήριζαν το δικαίωμα του Ισραήλ να αμυνθεί και ότι ο Ντόναλντ Τραμπ και ο υπουργός Εξωτερικών του επικεντρώνονται στην ειρήνη στην περιοχή.

Πηγή