Οι ειδήσεις δεν ήταν ποτέ πιο εύκολα διαθέσιμες – και για αρκετούς, αυτό ακριβώς είναι το πρόβλημα.
Βομβαρδισμένοι από πληροφορίες και συνεχείς ενημερώσεις, όλο και περισσότεροι άνθρωποι διεθνώς επιλέγουν να απομακρυνθούν.
Οι αιτίες είναι διαφορετικές: για κάποιους ο τεράστιος όγκος της ειδησεογραφίας, για άλλους το συναισθηματικό βάρος των αρνητικών τίτλων ή η αυξανόμενη δυσπιστία προς τα μέσα ενημέρωσης.
Σε διαδικτυακές κοινότητες που ασχολούνται με την ενσυνειδητότητα και την ψυχική υγεία, οι άνθρωποι ανταλλάσσουν συμβουλές για το πώς να προστατευτούν – είτε με το να βάζουν όρια, είτε με το να κόβουν εντελώς την ενημέρωση.
«Από τότε που έπαψα να παρακολουθώ τις ειδήσεις, δεν κουβαλώ πια αυτό το άγχος. Δεν ζω με φόβο», αναφέρει μια συνταξιούχος από την Αριζόνα, η οποία σταμάτησε να ενημερώνεται πριν από περίπου οκτώ χρόνια.
«Υπήρχαν βράδια που ξυπνούσα στις δύο ή τρεις το πρωί ανήσυχη για γεγονότα παγκόσμια, στα οποία δεν είχα απολύτως κανέναν έλεγχο».
Ρεκόρ αποστασιοποίησης από τις ειδήσεις
Δεν είναι μόνη. Σε παγκόσμιο επίπεδο, η αποχή από την ενημέρωση έχει αγγίξει πρωτόγνωρα επίπεδα, σύμφωνα με την ετήσια έκθεση του Reuters Institute for the Study of Journalism, που δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο.
Φέτος, το 40% των συμμετεχόντων σε σχεδόν 50 χώρες απάντησε ότι «μερικές φορές» ή «συχνά» αποφεύγει τις ειδήσεις, από 29% το 2017 – το υψηλότερο ποσοστό που έχει καταγραφεί ποτέ.
Το ποσοστό ήταν ακόμη μεγαλύτερο στις ΗΠΑ (42%) και στο Ηνωμένο Βασίλειο (46%).
Σε όλες τις αγορές, ο κύριος λόγος που αναφέρθηκε ήταν η αρνητική επίδραση των ειδήσεων στη διάθεση των ανθρώπων.
Οι ερωτηθέντες ανέφεραν επίσης ότι νιώθουν εξαντλημένοι από τον όγκο των ειδήσεων, ότι υπάρχει υπερβολική κάλυψη πολέμων και συγκρούσεων και ότι αισθάνονται ανίκανοι να πράξουν κάτι με τις πληροφορίες που λαμβάνουν.
Ένας Βρετανός επαγγελματίας στο μάρκετινγκ παραδέχτηκε ότι από την πανδημία έχει αποσυνδεθεί σκόπιμα, αφού ένιωσε σχεδόν εθισμένος στη συνεχή ροή αρνητικών ενημερώσεων.
Έχει διαγράψει σχεδόν όλες τις εφαρμογές ειδησεογραφίας από το κινητό του και αποφεύγει τα δελτία ειδήσεων.
Πέρυσι δημιούργησε ακόμη και μια μικρή κοινότητα στο Reddit, το r/newsavoidance, όπου συζητά τα πλεονεκτήματα και μειονεκτήματα της αποχής, αλλά και πρακτικά εργαλεία για την αποφυγή ειδήσεων.
Άλλοι περιέγραψαν διαφορετικές στρατηγικές: κάποιος επιλέγει να παρακολουθεί τις ειδήσεις μία φορά την εβδομάδα, ενώ άλλος σταμάτησε εδώ και χρόνια, επικαλούμενος την ψυχική του ισορροπία και τη γενικευμένη δυσπιστία προς τον Τύπο.
Ένας άνδρας από το Μέριλαντ ανέφερε ότι συχνά νιώθει οργή από τις πολιτικές εξελίξεις και προσπαθεί να θέτει όρια διαβάζοντας μόνο τους τίτλους.
Οι συνέπειες στην ψυχική υγεία
Έρευνες δείχνουν ότι η υπερβολική έκθεση στις ειδήσεις – ιδίως μέσω τηλεόρασης και κοινωνικών δικτύων, ειδικά όταν αφορούν τραγωδίες ή βίαια γεγονότα – μπορεί να βλάψει σοβαρά την ψυχική υγεία.
Η Roxane Cohen Silver μελετά εδώ και δεκαετίες τον αντίκτυπο της κατανάλωσης μέσων σε περιόδους κρίσεων, από την 11η Σεπτεμβρίου και την πανδημία Covid-19, μέχρι τις φυσικές καταστροφές και τις μαζικές δολοφονίες.
«Όσο μεγαλύτερη η έκθεση, τόσο εντονότερη η δυσφορία: περισσότερη κατάθλιψη, αυξημένα συμπτώματα άγχους και μετατραυματικού στρες», σημειώνει η Silver, καθηγήτρια ψυχολογίας, ιατρικής και δημόσιας υγείας στο Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνια, Irvine.
Πολιτική, στρες και παραπληροφόρηση
Τα τελευταία χρόνια, η έρευνά της δείχνει ότι η πολιτική πόλωση είναι σημαντικός παράγοντας στρες στις ΗΠΑ.
Αντίστοιχα, στην έρευνα «Stress in America» της Αμερικανικής Ψυχολογικής Εταιρείας, τα πολιτικά ζητήματα κατατάχθηκαν ως η κορυφαία πηγή άγχους, ενώ η οικονομία και η παραπληροφόρηση βρέθηκαν επίσης ψηλά.
Με την εξάπλωση των smartphone και των social media, οι ευκαιρίες για συνεχή έκθεση σε ενοχλητικό περιεχόμενο έχουν πολλαπλασιαστεί.
Η προβολή γραφικών εικόνων συνδέεται ιδιαίτερα με ψυχολογική δυσφορία, ειδικά σε μια εποχή όπου σκληρές εικόνες κυκλοφορούν ελεύθερα εκτός ελέγχου των παραδοσιακών μέσων.
Υγιέστερη σχέση με την ενημέρωση
Πολλές συμβουλές στο διαδίκτυο ενθαρρύνουν έναν πιο ισορροπημένο τρόπο κατανάλωσης ειδήσεων.
Αυτό σημαίνει να υπάρχουν φραγμοί προστασίας ώστε ο καθένας να αναζητά πληροφόρηση όταν είναι έτοιμος – όχι μέσω αδιάκοπης ροής.
Προτείνονται: ενημερωτικά δελτία από αξιόπιστες πηγές, απενεργοποίηση ειδοποιήσεων, περιορισμός χρόνου στα social media.
«Οι άνθρωποι μπορούν να ενημερώνονται χωρίς να κάνουν doomscrolling», λέει η Silver.
Η ίδια επιλέγει να διαβάζει ειδήσεις online, αλλά αποφεύγει βίντεο, τηλεόραση και μέσα κοινωνικής δικτύωσης.
«Δεν βλέπω κανένα ψυχολογικό ή σωματικό όφελος από την κατανάλωση τέτοιων εικόνων», προσθέτει.
Συνιστά να ορίζονται συγκεκριμένες ώρες ενημέρωσης, ώστε οι άνθρωποι να νιώθουν ότι έχουν έλεγχο στην έκθεσή τους.
Ο κίνδυνος της πλήρους αποχής
Ο Benjamin Toff, διευθυντής του Κέντρου Δημοσιογραφίας της Μινεσότα, μελετά το φαινόμενο στο βιβλίο του Avoiding the News.
Ξεχωρίζει ανάμεσα σε εκείνους που περιορίζουν την ενημέρωσή τους – κάτι που θεωρεί «υγιές» – και σε όσους την απορρίπτουν πλήρως.
«Ζούμε σε μια εποχή όπου υπάρχει 24ωρη πρόσβαση στις ειδήσεις, αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι πρέπει να καταναλώνουμε συνεχώς», λέει.
Ωστόσο, προειδοποιεί ότι η απόλυτη αποχή μπορεί να ενισχύσει τις κοινωνικές ανισότητες και να μειώσει τη συμμετοχή στην πολιτική ζωή.
Οι μελέτες δείχνουν ότι η συνεχής απομάκρυνση από την ενημέρωση είναι πιο συχνή μεταξύ των νεότερων, των γυναικών και των οικονομικά ασθενέστερων ομάδων.
«Αν πιστεύουμε ότι όλοι πρέπει να έχουν ίσες ευκαιρίες συμμετοχής, να ψηφίζουν και να διαμορφώνουν άποψη για τα μεγάλα πολιτικά ζητήματα, τότε είναι ανησυχητικό που όλο και περισσότεροι απομακρύνονται από τις ειδήσεις», καταλήγει ο Toff.