Κάτω από τον πάγο της Ανταρκτικής κρύβεται μια ιστορία που δείχνει πόσο καθοριστικό ρόλο παίζουν οι μικροσκοπικοί οργανισμοί στο παγκόσμιο κλίμα.
Σύμφωνα με νέα μελέτη που δημοσιεύτηκε στο Nature Geoscience, τα φύκη του είδους Phaeocystis είχαν συμβάλει πριν από 14.000 χρόνια σε μια απρόσμενη ψύχρανση της Γης, την περίοδο που είναι γνωστή ως Ανταρκτική Ψυχρή Αντιστροφή. Σήμερα, όμως, αυτά τα φύκη συρρικνώνονται δραματικά, και η απουσία τους ενδέχεται να επιταχύνει την υπερθέρμανση του πλανήτη.
Όταν οι άλγες «πάγωσαν» τον πλανήτη
Την εποχή που η Γη έβγαινε από την τελευταία Εποχή των Παγετώνων, το Νότιο Ημισφαίριο βίωσε μια κλιματική ανατροπή: μεγάλοι χειμώνες με εκτεταμένα στρώματα πάγου και απότομα λιώσιματα την άνοιξη. Αυτές οι συνθήκες αποδείχθηκαν ιδανικές για την ανάπτυξη των Phaeocystis, που σχημάτισαν τεράστιες ανθίσεις στους ωκεανούς της Ανταρκτικής.
Αποτέλεσμα; Τεράστιες ποσότητες διοξειδίου του άνθρακα απορροφήθηκαν από την ατμόσφαιρα και «κλειδώθηκαν» στον βυθό για αιώνες. Παρά τη σημασία τους, οι ανθίσεις αυτές δεν είχαν αφήσει απολιθώματα και η επίδρασή τους παρέμενε κρυφή μέχρι πρόσφατα.
Το DNA αποκάλυψε το μυστικό
Ερευνητές του Ινστιτούτου Alfred Wegener χρησιμοποίησαν αρχαία ανάλυση DNA σε ιζήματα από βάθος περίπου 600 μέτρων στη Θάλασσα Μπρανσφιλντ. Εκεί εντόπισαν γενετικά ίχνη Phaeocystis, επιβεβαιώνοντας ότι αυτά τα φύκη είχαν παίξει καθοριστικό ρόλο στο παγκόσμιο κλίμα. Παράλληλα, βρέθηκαν υψηλά επίπεδα βαρίου, ένδειξη ότι τεράστιες ποσότητες οργανικής ύλης βυθίστηκαν στον ωκεανό τις ίδιες περιόδους ανθίσεων.
Ζωτικής σημασίας για τα οικοσυστήματα
Τα συγκεκριμένα φύκη δεν λειτουργούν μόνο ως «φίλτρα άνθρακα». Αποτελούν τροφή για το ζωοπλαγκτόν, που με τη σειρά του στηρίζει ψάρια, θαλασσοπούλια, φώκιες και φάλαινες. Επιπλέον, απελευθερώνουν μια ουσία, τη διμεθυλοσουλφίδη, που συμβάλλει στον σχηματισμό νεφών. Περισσότερα σύννεφα σημαίνουν περισσότερη ηλιακή ακτινοβολία που αντανακλάται πίσω στο διάστημα, άρα και φυσική «ασπίδα» δροσιάς για τον πλανήτη.
Η κατάρρευση του κύκλου των ανθίσεων
Σήμερα, οι επιστήμονες παρατηρούν ανησυχητική μείωση του πάγου στην Ανταρκτική. Με λιγότερο πάγο τον χειμώνα, λιγοστεύει και το θρεπτικό λιώσιμο της άνοιξης, με αποτέλεσμα οι ανθίσεις να περιορίζονται. Όπως εξηγεί η επικεφαλής της έρευνας, Γιοζεφίνε Φρίντερικε Βάις, «οι ανθίσεις αυτών των φυκών συνέβαλαν στη μείωση του παγκόσμιου CO₂ σε μια περίοδο με εκτεταμένη θαλάσσια παγοκάλυψη. Η σημερινή τους εξαφάνιση δείχνει πόσο ευάλωτο είναι το κλιματικό μας σύστημα».
Το μέλλον γράφεται στο μικροσκόπιο
Η μελέτη αυτή σηματοδοτεί στροφή στην κλιματική έρευνα. Εκτός από πάγους και γεωλογικά ίχνη, πλέον το αρχαίο DNA προσφέρει απαντήσεις για το πώς η ζωή επηρεάζει το κλίμα. Τα ίχνη μικροοργανισμών που διατηρούνται στον βυθό δεν δείχνουν μόνο ποιοι οργανισμοί υπήρχαν, αλλά και πώς ολόκληρα οικοσυστήματα αντιδρούσαν στις κλιματικές μεταβολές. Μια γνώση κρίσιμη, καθώς η Γη μπαίνει ξανά σε μια περίοδο ταχύτατης υπερθέρμανσης.