Ισραηλινός αναλυτής: Με το «τουρκο-λιβυκό» η Άγκυρα θέλει σε ομηρία την ανατολική Μεσόγειο

«Η Μεσόγειος δεν είναι περιφέρεια, είναι η καρδιά της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης»

Με αφορμή τη νέα ανάλυση του ισραηλινού στρατιωτικού σχολιαστή Shay Gal, για το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο, το Newsbomb επικοινώνησε μαζί του για μια αναλυτική συνέντευξη σχετικά με το ζήτημα αλλά και τις στοχεύσεις της Τουρκίας στην περιοχή.

Όπως ανέδειξε πρόσφατα το Newsbomb, ο Gal επισημαίνει πως το μνημόνιο Τουρκίας–Λιβύης λειτουργεί ως στρατηγικό εργαλείο ελέγχου: μια «φανταστική γραμμή» που διαγράφει την Ελλάδα, πιέζει την Αίγυπτο και παγιδεύει τις ζωτικές αρτηρίες του Ισραήλ. Ταυτόχρονα, τονίζει ότι η συμφωνία αυτή, αν και απορρίπτεται νομικά από τη Δύση, αξιοποιείται στην πράξη ως εργαλείο επιβολής.

Ο Shay Gal προειδοποιεί ότι η Τουρκία έχει μετατρέψει τη Μεσόγειο σε πεδίο χαρτογραφικού πολέμου, με το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο να λειτουργεί ως μια «φανταστική γραμμή» που σβήνει ελληνικά νησιά, πιέζει την Αίγυπτο και απειλεί τις ζωτικές αρτηρίες του Ισραήλ. Όπως η Κίνα στη Νότια Σινική Θάλασσα με τη «γραμμή των εννέα σημείων», έτσι και η Άγκυρα μετατρέπει τη μυθοπλασία σε πραγματικότητα, αξιοποιώντας τη δύναμη του χάρτη ως όπλο. Ο κατευνασμός, υπογραμμίζει, δεν θα σταματήσει την επιθετικότητα· αντίθετα, θα την επιταχύνει.

Στο πλαίσιο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας», η Τουρκία δεν ενδιαφέρεται να πλέει ελεύθερα στις θάλασσες αλλά να ελέγχει τους διαδρόμους. Από τη Μεσόγειο ως το Μπαμπ αλ-Μαντέμπ, επιδιώκει να επιβάλει πολιτικό, οικονομικό και στρατηγικό «διόδιο» σε ενεργειακές ροές, καλώδια και εμπόριο, χρησιμοποιώντας ακόμη και τους Χούθι ως εργαλείο πίεσης. «Οι Χούθι έχουν δύο αφέντες: την Τεχεράνη και την Άγκυρα», σημειώνει χαρακτηριστικά, αναφερόμενος σε αποδεδειγμένα δίκτυα χρηματοδότησης μέσω τουρκικού εδάφους.

Αναφορικά με την Αίγυπτο, τονίζει ότι δεν υπάρχει ανταγωνισμός αλλά στρατηγική συμμαχία με το Ισραήλ. Η ειρήνη με το Κάιρο παραμένει πυξίδα ασφαλείας, ενώ η κοινή απειλή της Χαμάς, των Αδελφών Μουσουλμάνων, του Κατάρ και της Τουρκίας καθιστά τη συνεργασία ζωτική και διαρκή.

Η Λιβύη, κατά τον ίδιο, είναι «ο καθρέφτης των σχέσεων Καΐρου–Άγκυρας» και ταυτόχρονα το πεδίο όπου ο Ερντογάν επιχειρεί να συνδέσει την κατοχή της Βόρειας Κύπρου με το μνημόνιο του 2019. Η τουρκική εμπλοκή εκεί δεν είναι «αποστολή», αλλά «κατοχή»: Drones, βάσεις, μισθοφόροι και μια Τρίπολη διαρκώς εξαρτημένη από την Άγκυρα. Η Λιβύη εξελίχθηκε σε «Κύπρο στα δυτικά» του Ερντογάν, μια μόνιμη φρουρά στην πόρτα της Ευρώπης.

Η λύση, σύμφωνα με τον συνομιλητή μας, περνάει μέσα από μια δομημένη συμμαχία Ελλάδας, Αιγύπτου και Ισραήλ: κοινή θαλάσσια ασπίδα, ενιαία νομική και διπλωματική φωνή, ενεργειακή ασφάλεια κατοχυρωμένη με το δίκαιο. «Η Μεσόγειος δεν είναι περιφέρεια· είναι η καρδιά της ενεργειακής ασφάλειας της Ευρώπης», επισημαίνει.

Τέλος, ο Shay Gal τοποθετεί την Ανατολική Μεσόγειο μέσα στη συζήτηση για τον νέο Παγκόσμιο Νότο. Αντίθετα με την Ινδία, που επιδιώκει στρατηγική αυτονομία, η Τουρκία εκμεταλλεύεται το αφήγημα για να καλύψει την αποσταθεροποιητική της δράση. «Η Ανατολική Μεσόγειος είναι το πρίσμα όπου τα συνθήματα συναντούν την πραγματικότητα. Οι χάρτες της Άγκυρας δεν θα καθορίσουν αυτή τη θάλασσα· θα το κάνουν οι συμμαχίες που χτίζονται στο δίκαιο και την υπευθυνότητα».

Το φανταστικό σύνορο Τουρκίας–Λιβύης: ένα θαλάσσιο Μολότοφ–Ρίμπεντροπ

Γράψατε πρόσφατα ένα άρθρο γαι το τουρκολιβυκό μνημόνιο το οποίο χαρακτηρίσατε ως ένα «φανταστικό σύνορο» ανάμεσα στην Τουρκία και τη Λιβύη. Πώς λειτουργεί αυτό πολιτικά και στρατηγικά στην Ανατολική Μεσόγειο;

-Αυτό δεν είναι σύνορο. Είναι μια οπλοποιημένη γραμμή, μια μυθοπλασία σχεδιασμένη σε χάρτη, κατατεθειμένη στον ΟΗΕ και χρησιμοποιούμενη ως στρατηγικό εργαλείο. Η Τουρκία τράβηξε μια γραμμή χιλίων χιλιομέτρων στη θάλασσα, διασχίζοντας ελληνικά νησιά και αιγυπτιακά ύδατα, και την κήρυξε «σύνορο». Δικαστήρια στη Λιβύη το ακύρωσαν, η Ευρωπαϊκή Ένωση το χαρακτήρισε άκυρο, το διεθνές δίκαιο το απορρίπτει – όμως η Άγκυρα το χρησιμοποιεί σαν να είναι πραγματικό. Γιατί; Επειδή οι χάρτες δεν είναι ουδέτεροι, είναι όπλα. Όταν ένας χάρτης κατατίθεται, ξεκινά η διστακτικότητα: Διστάζουν οι επενδυτές, διστάζουν οι ασφαλιστές, διστάζουν ακόμη και οι κυβερνήσεις. Και μόνο αυτός ο δισταγμός είναι νίκη.

Στρατηγικά, το φανταστικό αυτό σύνορο λειτουργεί σαν θηλιά. Για την Ελλάδα και την Κύπρο, εξαφανίζει νησιά από τον χάρτη. Για την Αίγυπτο, στραγγαλίζει τις θαλάσσιες οδούς και τις εξαγωγές φυσικού αερίου. Για το Ισραήλ, απειλεί την ίδια την αρτηρία της επιβίωσής μας: το 98% του εξωτερικού μας εμπορίου, τα υποθαλάσσια καλώδια που μας συνδέουν με την Ευρώπη, τον EuroAsia Interconnector που εξασφαλίζει το ενεργειακό μας μέλλον – όλα περνούν από τον διάδρομο που τώρα ο Ερντογάν διεκδικεί ως δικό του.

Ας μιλήσουμε χωρίς ευφημισμούς: Αυτό είναι το θαλάσσιο Σύμφωνο Μολότοφ–Ρίμπεντροπ. Το 1939 ήταν η Πολωνία που μοιράστηκε ανάμεσα σε δύο δυνάμεις. Σήμερα είναι τα συμφέροντα Ελλάδας, Κύπρου, Αιγύπτου και Ισραήλ που η Τουρκία επιδιώκει να μοιράσει στα χαρτιά. Η μόνη διαφορά είναι πως τότε ο κόσμος το συνειδητοποίησε πολύ αργά. Σήμερα έχουμε ακόμη την ευκαιρία να σημάνουμε συναγερμό πριν τα τανκς – ή στην περίπτωσή μας, τα drones και τα σεισμογραφικά σκάφη – ξαναχαράξουν τη Μεσόγειο.

Και αυτό δεν είναι αποκλειστικά τουρκική εφεύρεση. Αντικατοπτρίζει το χαρτογραφικό όπλο του Πεκίνου: τη «γραμμή των εννέα σημείων» στη Νότια Σινική Θάλασσα. Η Κίνα χάραξε παύλες σε έναν χάρτη και με αυτές εξαφάνισε τις ακτές του Βιετνάμ, έκοψε ύδατα των Φιλιππίνων και διεκδίκησε νησιά που ποτέ δεν της ανήκαν. Αυτές οι παύλες ήταν φαντασία – αλλά με την επανάληψή τους σε κάθε χάρτη, κάθε συμβόλαιο, κάθε περιπολία, το Πεκίνο μετέτρεψε τη φαντασία σε πραγματικότητα. Η Τουρκία αντέγραψε τη μέθοδο: Η Κρήτη και η Ρόδος εξαφανίζονται, η ΑΟΖ της Αιγύπτου συρρικνώνεται, οι αρτηρίες του Ισραήλ κρατούνται όμηροι – όλα μόνο με τη χρήση ενός στυλό.

Η ιστορία μας διδάσκει ένα μάθημα: Ο κατευνασμός ποτέ δεν αποτρέπει την επιθετικότητα – την επιταχύνει. Αν αντιμετωπίσουμε τις φανταστικές γραμμές ως νόμιμες, θα γίνουν πραγματικά σύνορα. Και όταν το συνειδητοποιήσουμε, θα είναι πολύ αργά. Η Ανατολική Μεσόγειος δεν πωλείται, δεν ανταλλάσσεται και δεν διαγράφεται με χάρτες. Η Ελλάδα, η Κύπρος, η Αίγυπτος και το Ισραήλ είναι η πρώτη γραμμή. Είμαστε οι φύλακες των ελεύθερων θαλασσών, του ανοιχτού εμπορίου και της κυριαρχίας που δεν σβήνεται με μελάνι.

Η «Γαλάζια Πατρίδα» ως δόγμα διαδρόμων: Από το Σουέζ στο Μπαμπ αλ-Μαντέμπ

Ποιοι είναι οι κύριοι στόχοι της Τουρκίας – στο πλαίσιο του δόγματος της «Γαλάζιας Πατρίδας» – στην επιδίωξή της, όπως είπατε να ελέγξει τις θαλάσσιες οδούς όπως είπατε από τη Μεσόγειο έως το Μπαμπ αλ-Μαντέμπ (τα στενά της Ε;

– Η Γαλάζια Πατρίδα δεν είναι σύνθημα, είναι δόγμα διαδρόμων. Ο βασικός της στόχος είναι να μετατρέψει τις θάλασσες που περιβάλλουν την Τουρκία σε προεκτάσεις κυριαρχίας – όχι με κατάκτηση ακτών, αλλά με την κατοχή των κρίσιμων διαδρομών, από την Ανατολική Μεσόγειο μέσω του Σουέζ και της Ερυθράς Θάλασσας μέχρι το Μπαμπ αλ-Μαντέμπ. Να ελέγξει τα σημεία συμφόρησης ή, όταν δεν μπορεί, να κατασκευάσει μοχλούς πίεσης.

Συγκεκριμένα, η Άγκυρα επιδιώκει τέσσερα πράγματα:

1. Καθεστώς «θυρωρού» στο εμπόριο Ευρώπης–Ασίας. Με την προβολή ισχύος από τη Μεσόγειο μέχρι την Ερυθρά Θάλασσα, η Άγκυρα θέλει να καθορίζει το τίμημα – πολιτικό, οικονομικό, στρατηγικό – στη ροή ενέργειας, καλωδίων και εμπορευματοκιβωτίων. Αυτό το πλεονέκτημα αξίζει περισσότερο από οποιονδήποτε αγωγό. Η Τουρκία έχει τοποθετήσει τις σημαίες της στις πύλες της Ερυθράς Θάλασσας – το Σουακίν στο Σουδάν, μια τεράστια βάση στη Σομαλία – ερείσματα στο Μπαμπ αλ-Μαντέμπ.

2. Πίεση στην Αίγυπτο. Κάθε επίθεση των Χούθι αυξάνει τα ασφάλιστρα, αποδυναμώνει το Σουέζ και διαφημίζει τον «Μεσαίο Διάδρομο» της Τουρκίας. Η θαλάσσια αστάθεια γίνεται διαφήμιση στη στεριά.

3. Βέτο στις αρτηρίες του Ισραήλ. Από την Κύπρο μέχρι το Σουέζ, η Γαλάζια Πατρίδα δίνει στην Άγκυρα χέρι πάνω στις αρτηρίες μας, βόρεια και νότια.

4. Καθεστώς «εύλογης άρνησης» εντός ΝΑΤΟ. Δραστηριότητα κάτω από το κατώφλι, προστατευμένη από τη Συμμαχία.

Εδώ μπαίνουν στο παιχνίδι οι Χούθι. Το αμερικανικό υπουργείο Οικονομικών έχει επιβάλει κυρώσεις στην τουρκική εταιρεία Al Aman Kargo επειδή διοχέτευε χρήματα της Δύναμης Κουντς των Φρουρών της Επανάστασης σε δίκτυα των Χούθι. Τον Απρίλιο 2025, το Υπουργείο Οικονομικών κατονόμασε τον Χασάν Τζαφαρί, που εδρεύει στην Τουρκία, ως υπεύθυνο για ξέπλυμα εκατομμυρίων από κλεμμένο ουκρανικό σιτάρι και όπλα προς την Υεμένη. Αυτά είναι γεγονότα. Έδαφος κράτους-μέλους του ΝΑΤΟ χρησιμοποιείται ως δίαυλος για το ναυτικό ενός ιρανικού πληρεξουσίου.

Και το κόστος δεν είναι κάτι αφηρημένο. Τον Ιούλιο, δύο πλοία που διαχειρίζονταν Έλληνες – τα Magic Seas και Eternity C – βυθίστηκαν. Ναυτικοί σκοτώθηκαν και απήχθησαν. Η Lloyd’s αύξησε τα ασφάλιστρα κινδύνου πολέμου. Αυτή είναι η ευρωπαϊκή αρτηρία που βρίσκεται υπό πυρά, που συντηρούνται από δίκτυα που περνούν μέσα από την Τουρκία.
Το λέω καθαρά: οι Χούθι έχουν δύο αφέντες. Ο ένας κάθεται στην Τεχεράνη. Ο άλλος στην Άγκυρα. Και εδώ πολλοί αποστρέφουν το βλέμμα. Αυτή είναι η Γαλάζια Πατρίδα σε μεγάλη κλίμακα: Χάρτες ως όπλα στη Μεσόγειο· Πληρεξούσιοι ως ναυτικό στην Ερυθρά Θάλασσα· Λιμάνια ως μοχλοί πίεσης· Όλα κάτω από τη στέγη του ΝΑΤΟ.

Περισσότερα από 100 εμπορικά πλοία έχουν στοχοποιηθεί από τα τέλη του 2023. Πολλαπλές βυθίσεις, κατασχέσεις, αλλαγές πορείας. Πέντε από τους δέκα μεγαλύτερους εισαγωγείς μέσω της Ερυθράς Θάλασσας είναι κράτη-μέλη της ΕΕ. Αυτό δεν είναι περιφερειακή διαμάχη – είναι φόρος στην οικονομία της Ευρώπης, που επιβάλλεται από μια πολιτοφυλακή εξοπλισμένη και χρηματοδοτημένη μέσω διαύλων που περνούν από κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ.
Το δόγμα της Γαλάζιας Πατρίδας σε μία φράση: Στόχος της Άγκυρας δεν είναι να πλέει στις θάλασσες, αλλά να κατέχει τους διαδρόμους.

Ισραήλ και Αίγυπτος: όχι ανταγωνιστές, αλλά στρατηγικοί σύμμαχοι

-Πώς αξιολογείτε την αντίδραση της Αιγύπτου και του Ισραήλ – ως συμμάχων απέναντι σε κοινή απειλή ή ως ανταγωνιστών;

Δεν είμαστε ανταγωνιστές. Είμαστε σύμμαχοι. Η ειρήνη με την Αίγυπτο δεν είναι απολίθωμα του παρελθόντος, είναι η ζωντανή άγκυρα της ασφάλειας του Ισραήλ, μαζί στην ειρήνη μας με την Ιορδανία. Η ευημερία και η σταθερότητα της Αιγύπτου είναι δικό μας συμφέρον. Κάθε ισραηλινή κυβέρνηση το γνωρίζει, κάθε αιγυπτιακή κυβέρνηση ξέρει ότι βλέπουμε τη σταθερότητα του Καΐρου ως θεμέλιο ισορροπίας.
Αυτό δοκιμάζεται καθημερινά. Όταν η Χαμάς απαγάγει Ισραηλινούς, η Αίγυπτος δρα: Μεσολαβεί, πιέζει, διευκολύνει την απελευθέρωση. Πραγματική βοήθεια, όχι θέατρο. Συγκρίνετε με το Κατάρ: το ένα χέρι μεσολαβεί, το άλλο χρηματοδοτεί τη Χαμάς και φιλοξενεί τους ηγέτες της. Αυτό δεν είναι μεσολάβηση, είναι συνενοχή. Το διεθνές δίκαιο είναι σαφές: Κράτη που εν γνώσει τους φιλοξενούν ή χρηματοδοτούν την τρομοκρατία είναι συνένοχα. Το Κατάρ και η Τουρκία εμπίπτουν πλήρως σε αυτή την κατηγορία.
Η Αίγυπτος πολεμά τη Χαμάς. Τη γνωρίζει όχι ως αφηρημένη έννοια αλλά ως υπαρξιακή απειλή. Το Ισραήλ αντιμετωπίζει τους ίδιους εχθρούς. Η Χαμάς είναι το παλαιστινιακό παρακλάδι των Αδελφών Μουσουλμάνων, η γραμμή ζωής της είναι το Κατάρ, ο προστάτης της η Τουρκία. Είτε πρόκειται για πυραύλους από τη Γάζα είτε για πληρεξούσιους στη Λιβύη, ο άξονας είναι ο ίδιος. Άρα και η πρώτη γραμμή είναι κοινή.
Γι’ αυτό η συνεργασία μας είναι στρατηγική. Είναι δομική, όχι περιστασιακή. Το Ισραήλ και η Αίγυπτος αποτελούν δύο πυλώνες μιας περιφερειακής τάξης που αρνείται να υποκύψει στον εξτρεμισμό – είτε ιρανικό είτε τουρκικό, σιιτικό είτε σουνιτικό.

Μαζί με την Ελλάδα, την Κύπρο, την Ιορδανία, τα ΗΑΕ, οικοδομούμε μια ασπίδα. Στο θεμέλιό της: Η ειρήνη ανάμεσα στην Ιερουσαλήμ και το Κάιρο.
Επομένως, όταν ρωτάτε: σύμμαχοι ή ανταγωνιστές; Η απάντηση είναι απλή. Είμαστε σύμμαχοι. Είμαστε φύλακες του ίδιου ορίζοντα.

Η Λιβύη ως καθρέφτης των σχέσεων Καΐρου–Άγκυρας

-Σε ποιον βαθμό η προσέγγιση ή η ψύχρανση στις σχέσεις Τουρκίας–Αιγύπτου θα μπορούσε να επηρεάσει την ισορροπία στη Λιβύη;

Η Λιβύη δεν είναι απλώς Λιβύη. Είναι ο καθρέφτης Καΐρου–Άγκυρας. Κάθε τρέμουλο μετακινεί το σκάκι.
Το 2019, ο Ερντογάν υπέγραψε το θαλάσσιο μνημόνιο με την Τρίπολη: Drones και εκπαιδευτές με αντάλλαγμα ένα «σύνορο». Για την Τρίπολη, ήταν ζήτημα επιβίωσης· για την Άγκυρα, ανταμοιβή ανυπολόγιστη: Ένα «φανταστικό σύνορο» στη Μεσόγειο. Αυτή η συμφωνία δεν αφορούσε ποτέ μόνο τη Λιβύη, αφορούσε τη σύνδεση της κατοχής της βόρειας Κύπρου με μια νομική μυθοπλασία στην Τρίπολη – ράβοντας δύο προγεφυρώματα σε ένα τόξο. Τανκς στην Κύπρο το 1974 -Bayraktar στη Λιβύη το 2019.

Η Αίγυπτος είδε τον κίνδυνο. Η Τουρκία είναι ο πάτρωνας των Αδελφών Μουσουλμάνων, ο εχθρός της. Η επιχείρηση του Ερντογάν δεν αφορούσε το πετρέλαιο ή το αέριο. Αφορούσε την εξαγωγή των Αδελφών και τη εμφύτευση της σημαίας τους στα δυτικά σύνορα της Αιγύπτου. Γι’ αυτό ο Χάφταρ στηρίχθηκε από την Αίγυπτο, τη Ρωσία, τα ΗΑΕ: Όχι από αγάπη, αλλά από την ανάγκη για επιβίωση.
Τώρα το παράδοξο. Στο Ελ Αλαμέιν, ο Φιντάν συναντήθηκε με τον Σούκρι. Μια τουρκική κορβέτα έδεσε τόσο στην Τρίπολη όσο και στη Βεγγάζη. Ο αρχηγός της ΜΙΤ, Καλίν, συνάντησε τον Χάφταρ – για πρώτη φορά εδώ και χρόνια. Το κοινοβούλιο του Τομπρούκ μπορεί ακόμη και να εγκρίνει το μνημόνιο. Το στοίχημα της Άγκυρας είναι να νομιμοποιήσει τη μυθοπλασία και από τις δύο πλευρές.
Όμως καμία χειραψία δεν σβήνει την αντίφαση. Η Λιβύη θέτει το ερώτημα: θα κυβερνηθεί η Μεσόγειος από την Κυριαρχία των κρατών ή από συμφωνίες αγορασμένες με drones; Η προσέγγιση πηροχωρά μόνο όσο η Αίγυπτος ανέχεται τους δεσμούς της Άγκυρας με τους Αδελφούς. Η ψύχρανση αυξάνεται όσο ο Ερντογάν κλιμακώνει στρατιωτικά στα σύνορα της Αιγύπτου.

Η αλήθεια είναι ότι το στοίχημα του Ερντογάν στη Λιβύη δεν αφορούσε ποτέ τη Λιβύη. Αφορούσε την αναχάραξη της Μεσογείου. Η Λιβύη είναι το σκαλοπάτι: Το ένστικτο επιβίωσης της Αιγύπτου από τη μία, η αυτοκρατορική φιλοδοξία του Ερντογάν από την άλλη.

Από «στήριξη» σε κατοχή: η τουρκική στρατιωτική παρουσία στη Λιβύη

Πώς βλέπετε τη στρατιωτική εμπλοκή της Τουρκίας στη Λιβύη από το 2020;

-Η τουρκική εμπλοκή στη Λιβύη από το 2020 δεν είναι απλά εμπλοκή – είναι κατοχή εκ σχεδίου. Αυτό που ξεκίνησε ως «υποστήριξη» έγινε μόνιμο: Bayraktar στους ουρανούς, η Αλ-Ουατίγια τουρκική βάση, η Μισράτα ναυτικό φυλάκιο, χιλιάδες Σύροι μαχητές μεταφερμένοι αεροπορικώς. Η προσωρινή βοήθεια έγινε μόνιμη.
Οι στόχοι είναι σαφείς. Να κρατήσουν την Τρίπολη υποχρεωμένη, να αγκυρώσουν το μνημόνιο του 2019 με στρατό, όχι απλά με υπογραφές, να πιέσουν την Αίγυπτο από τα δυτικά. Και να εποδείξουν ένα δόγμα drones, μισθοφόρων, ηλεκτρονικού πολέμου ως ένος μοντέλου προς πώληση. Η Λιβύη έγινε η Κύπρος στα δυτικά του Ερντογάν: Ένα προωθημένο φυλάκιο για την αναχάραξη της Μεσογείου.

Οι αντιδράσεις; Η Αίγυπτος διπλασίασε τις δυνάμεις της στη Δυτική Έρημο, δήλωσε κόκκινες γραμμές στη Σύρτη–Τζούφρα. Τα ΗΑΕ και η Σαουδική Αραβία εξόπλισαν τον Χάφταρ για να μπλοκάρουν την Άγκυρα. Η Ρωσία εδραιώθηκε στην Κυρηναϊκή. Η Ελλάδα και η Κύπρος είδαν τη Λιβύη ως δυτικό άγκυρο της Άγκυρας και αντέδρασαν με νομικές κινήσεις, τριμερείς, σχέσεις με Ισραήλ και Αίγυπτο.
Η Ευρώπη ομως διχάστηκε: η Ρώμη αγκάλιασε την Τρίπολη για το μεταναστευτικό, το Παρίσι έγειρε ανατολικά. Η ΕΕ εκδίδει ανακοινωθέντα αλλά αποτυγχάνει στη θάλασσα, καθώς οι κυρώσεις δεν αποτρέπουν την Τουρκία. Οι ΗΠΑ μιλούν για διπλωματία αλλά ανέχονται την εδραίωση για να αποφύγουν τη σύγκρουση, καθώς μια de facto διχοτόμηση αναδύεται.
Η αλήθεια: τα drones και οι μισθοφόροι που έσπασαν την πολιορκία του Χάφταρ είναι τώρα μια μόνιμη φρουρά στην πόρτα της Ευρώπης. Αν δεν αντιμετωπιστεί, το ερώτημα δεν είναι αν η Τουρκία θα μείνει στη Λιβύη, αλλά πόσο πέρα από τη Λιβύη θα φτάσει.

Η απάντηση Ελλάδας–Ισραήλ–Αιγύπτου: ένας δομημένος άξονας στη Μεσόγειο

Πώς θα πρέπει η Ευρώπη – και ιδιαίτερα η Ελλάδα – να συντονιστεί με το Ισραήλ και την Αίγυπτο ώστε να αποτρέψει το τουρκο-λιβυκό μνημόνιο από το να υπονομεύσει τη σταθερότητα;

– Το μνημόνιο δεν είναι απλά μια νομική διαφορά, είναι επίθεση στην Τάξη. Η Ευρώπη πρέπει να κατανοήσει πως η Μεσόγειος δεν είναι περιφέρεια. Είναι η καρδιά της ενεργειακής ασφάλειας.
Η Ελλάδα, η Αίγυπτος και το Ισραήλ πρέπει να σχηματίσουν μια δομημένη συμμαχία. Όχι φόρουμ, αλλά έναν άξονα άμυνας, διπλωματίας, δικαίου και ενέργειας.
Ασφάλεια: Μια κοινή θαλάσσια ασπίδα, συντονισμένες περιπολίες, επιτήρηση αέρα–θάλασσας, άμεση προστασία για εξέδρες, τερματικούς LNG, καλώδια, τον EuroAsia Interconnector. Η δολιοφθορά στον Nord Stream ήταν προειδοποίηση – η Μεσόγειος δεν μπορεί να το αντέξει.
Δίκαιο και Διπλωματία: Μία φωνή. Τα λιβυκά δικαστήρια το ακύρωσαν, η ΕΕ το έκρινε άκυρο. Αλλά η σιωπή είναι συνενοχή. Οι δημοκρατίες πρέπει να απαιτήσουν εφαρμογή – κυρώσεις, όχι γενικόλογες δηλώσεις.
Ενέργεια: Η Ευρώπη δεν μπορεί να διαφοροποιηθεί από τη Ρωσία ενώ παραδίδει τη Μεσόγειο στο βέτο της Άγκυρας. Το φυσικό αέριο του Ισραήλ και της Αιγύπτου, οι διασυνδέσεις με την Ελλάδα/Κύπρο – είναι στρατηγικές άγκυρες. Η ενέργεια πρέπει να ρέει με βάση τον νόμο, όχι με βαση την ισχύ των drones.
Εδώ ας θυμηθούμε την «Οργή του Ποσειδώνα»: όχι πόλεμο, αλλά συλλογική ετοιμότητα – αποτροπή ορατή και αξιόπιστη.
Και με σαφήνεια: το Ισραήλ δεν είναι στο ΝΑΤΟ ή στην ΕΕ. Ακριβώς γι’ αυτό είμαστε μοναδικοί. Προμηθευτής ενέργειας, πάροχος άμυνας, εταίρος σε αξίες. Δημοκρατία απροστάτευτη από συμμαχίες αλλά δεσμευμένη από πεποίθηση. Και όταν η αποτροπή καταρρέει, όπως φάνηκε πρόσφατα με το Ιράν, το Ισραήλ δρα.
Η Ευρώπη πρέπει να σταθεί στο πλευρό μας. Ο χαρακτήρας της Μεσογείου στον 21ο αιώνα αποφασίζεται τώρα.

Ο νέος Παγκόσμιος Νότος και το πρίσμα της Ανατολικής Μεσογείου

Τι σημαίνει η άνοδος ενός νέου Παγκόσμιου Νότου (Global South), όπως αυτή κάποιοι υποστηρίζουν ότι εγκαινιάσθηκε πρόσφατα στο Πεκίνο, για την Ανατολική Μεσόγειο;

-Η σύνοδος του Πεκίνου παρουσιάστηκε ως η άνοδος ενός νέου Παγκόσμιου Νότου. Αλλά ας είμαστε ειλικρινείς: δεν υπάρχει ένας ενιαίος Νότος. Πολλές φωνές, πολλές αντιφάσεις.
Η Ινδία, για παράδειγμα, ήταν εκεί με τους δικούς της όρους. Δεν υπογράφει σε ένα αντι-Δυτικό μπλοκ. Χτίζει στρατηγική αυτονομία με ανοιχτές πόρτες: ισορροπεί Ουάσιγκτον και Βρυξέλλες διατηρώντας κανάλια με Μόσχα και Πεκίνο. Επενδύει στη Χάιφα, εξετάζει το IMEC, οικοδομεί δεσμούς στον Κόλπο. Η Ινδία αξίζει σεβασμό: ανεξαρτησία, όχι υποταγή.
Η Τουρκία είναι διαφορετική. Η Άγκυρα ισχυρίζεται ότι μιλά για τους καταπιεσμένους, αλλά στην πραγματικότητα μετατρέπει την Κύπρο σε βάση, ανταλλάσσει Bayraktar με «σύνορο», διοχετεύει κεφάλαια των Φρουρών της Επανάστασης στους Χούθι – γεγονός αποδεδειγμένο από κυρώσεις του αμερικανικού Υπουργείου Οικονομικών – και χτίζει ερείσματα στο Σουακίν και στο Μογκαντίσου. Αυτή δεν είναι αλληλεγγύη· είναι εκμετάλλευση. Η αστάθεια στο Μπαμπ αλ-Μαντέμπ γίνεται διαφήμιση για τον «Μεσαίο Διάδρομο». Ένα κράτος-μέλος του ΝΑΤΟ που υποστηρίζει ένα ιρανικό ναυτικό πληρεξούσιο και μετά εμπορευματοποιεί το χάος.
Οι αριθμοί λένε την αλήθεια: Τα έσοδα του Σουέζ μειώθηκαν κατά 40%, απώλειες 7 δισ. δολαρίων το 2024, ελληνικά πλοία βυθισμένα, ασφάλιστρα στο 0,7–1%. Πάνω από 100 εμπορικά πλοία έχουν δεχθεί επιθέσεις από τα τέλη του 2023· πέντε από τους δέκα κορυφαίους εισαγωγείς μέσω της Ερυθράς Θάλασσας είναι κράτη της ΕΕ. Ο «Μεσαίος Διάδρομος» διαχειρίζεται μετά βίας το 5% της βόρειας κίνησης – περισσότερη πολιτική παρά λογιστική.

Άρα τι σημαίνει ο Παγκόσμιος Νότος για τη Μεσόγειο; Είναι αναλόγως το πρίσμα. Η Κίνα επιδεικνύει ισχύ, το Ιράν εξαπολύει πληρεξούσιους, η Τουρκία σβήνει σύνορα. Η Ευρώπη εξαρτάται από αυτή τη θάλασσα για ενέργεια όσο και για εμπόριο. Η Ινδία δείχνει έναν δρόμο: ελευθερία, αυτονομία. Η Τουρκία άλλον: διπροσωπία, αποσταθεροποίηση.

Γι’ αυτό εμείς δρούμε ως θετικός άξονας: Προστατεύουμε το Σουέζ με περιπολίες και ασφάλιση, θωρακίζουμε τις ενεργειακές διασυνδέσεις, επιβάλλουμε απόδοση ευθυνών ακόμη και σε κράτη του ΝΑΤΟ, και δίνουμε στην Ινδία και σε άλλους έναν νόμιμο δρόμο εισόδου στη Μεσόγειο.
Ο Παγκόσμιος Νότος δεν έχει μία φωνή και είναι η Ανατολική Μεσόγειος που θα αποφασίσει ποια φωνή θα επικρατήσει. Χάρτες σχεδιασμένοι στο Πεκίνο ή στην Άγκυρα δεν ορίζουν αυτή τη θάλασσα. Συμμαχίες που χτίζονται στο δίκαιο και την υπευθυνότητα θα το κάνουν

Πηγή