Η οργάνωση κατέθεσε υπόμνημα στην Υπουργό Παιδείας «σχετικά με την παραπληροφόρηση που άφησε 11 παιδιά εκτός σχολείου στη Μαγνησία»
Η Α.Μ.Κ.Ε «Ενεργοί Μπαμπάδες για τα Δικαιώματα του Παιδιού» από κοινού με το Αγωνιστικό Κίνημα Κοινής Ανατροφής, κατέθεσαν υπόμνημα στην Υπουργό Παιδείας σχετικά με την παραπληροφόρηση που άφησε 11 παιδιά εκτός σχολείου στη Μαγνησία.
Όπως τονίζουν «το δικαίωμα στη μόρφωση είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο και δεν μπορεί να εξαρτάται από τυπικά εμπόδια, αμέλειες γονέων ή αδράνεια θεσμών.
Ζητούμε άμεση εγκύκλιο, που να επικαιροποιεί την προηγούμενη και να αποσαφηνίζει τις διαδικασίες εγγραφών και μετεγγραφών, με ειδική μέριμνα για τις μεμονωμένες και ειδικές εξαιρέσεις, ώστε κανένα παιδί να μη μένει έξω από την τάξη του. Η Πολιτεία, οι γονείς και τα ΜΜΕ οφείλουν να αναλάβουν τις ευθύνες τους».
Αναλυτικά το υπόμνημα αναφέρει:
«Κυρία Υπουργέ,
με την έναρξη της σχολικής χρονιάς 2025 – 2026 έντεκα μαθητές στη Μαγνησία έμειναν εκτός σχολικών αιθουσών. Το δικαίωμα στη μόρφωση είναι συνταγματικά κατοχυρωμένο και προστατεύεται από τη Διεθνή Σύμβαση για τα Δικαιώματα του Παιδιού. Στην πράξη παραβιάστηκε.
Η κοινωνία ενημερώθηκε με μισές αλήθειες και διαστρεβλωμένες δηλώσεις. Φερόμενη δικηγόρος ισχυρίστηκε ότι υπάρχει εγκύκλιος που απαγορεύει την εγγραφή παιδιών χωρίς συναίνεση και των δύο γονέων. Ο προϊστάμενος της Διεύθυνσης Δευτεροβάθμιας Εκπαίδευσης Μαγνησίας δήλωσε ότι ζητά συγγνώμη αλλά εφαρμόζει απλώς τον νόμο.
Η αλήθεια είναι διαφορετική.
Τι ισχύει πραγματικά:
Ο Αστικός Κώδικας ορίζει ότι οι αποφάσεις για κρίσιμα ζητήματα όπως η εκπαίδευση λαμβάνονται από κοινού από τους δύο γονείς και σε περίπτωση διαφωνίας αποφασίζει το δικαστήριο.
Αυτό προβλέπεται από τον νόμο και δεν ξεκινά από κάποια εγκύκλιο.
Ο Νόμος 4800 του 2021 εισήγαγε την κοινή άσκηση γονικής μέριμνας ως βασικό κανόνα μετά τον χωρισμό. Δεν αναγνωρίζει όρο εναλλασσόμενη κατοικία. Οι ορθοί όροι είναι κοινή γονική μέριμνα και εναλλασσόμενη διαμονή.
Η εγκύκλιος του 2021 απλώς επανέλαβε τον νόμο. Προβλέπει ότι για εγγραφές και μετεγγραφές χρειάζεται συναίνεση και των δύο γονέων ή δικαστική απόφαση σε περίπτωση διαφωνίας. Δεν γράφει πουθενά ότι παιδιά αποκλείονται από το σχολείο. Το πρόβλημα είναι ότι δεν προέβλεψε κάποιες ελάχιστες εξαιρέσεις. Έτσι οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης ζητούν πάντοτε δύο υπογραφές ακόμη και όταν ο ένας γονέας έχει αποκλειστική επιμέλεια ή είναι άγνωστης διαμονής.
Η μετεγγραφή παιδιού συνδέεται με ουσιώδη μεταβολή του τόπου κατοικίας αφού η φοίτηση καθορίζει τον τόπο όπου το παιδί ζει καθημερινά. Η απόφαση αυτή επηρεάζει την καθημερινότητα και το δικαίωμα επικοινωνίας με τον άλλο γονέα. Γι’ αυτό με βάση τον Αστικό Κώδικα και τον Νόμο 4800 του 2021 απαιτείται συναπόφαση των δύο γονέων ή δικαστική απόφαση. Η εγκύκλιος του 2021 το επιβεβαιώνει. Η εκπαίδευση όμως δεν μπορεί να μπαίνει σε αναστολή λόγω προσωπικών διαφορών των γονέων.
Η παραπληροφόρηση
Στην παραπληροφόρηση συνέβαλε και η δημόσια ανάρτηση της ΕΡΤ3, στις 12 Σεπτεμβρίου 2025, με ρεπορτάζ της δημοσιογράφου Σμαρώς Παυλού με τίτλο «Βόλος: Προβλήματα με την εγγραφή στο σχολείο για τα παιδιά διαζευγμένων γονέων». Το ρεπορτάζ αυτό, αντί να αποδώσει με σαφήνεια το ισχύον νομικό πλαίσιο, ενίσχυσε την εσφαλμένη εντύπωση ότι υπάρχει εγκύκλιος που απαγορεύει τις εγγραφές χωρίς συναίνεση και των δύο γονέων.
Στο ίδιο ρεπορτάζ μίλησε σε δημοσιογράφο πρόσωπο που παρουσιάστηκε ως δικηγόρος, ίσως και ως εκπαιδευτικός, το οποίο διέδωσε όρους που δεν υπάρχουν στη νομική γλώσσα, όπως «εναλλασσόμενη κατοικία», «συνεπιμέλεια» και «αποκλειστική επιμέλεια». Αυτοί οι όροι χρησιμοποιούνται στον δημόσιο λόγο ή στη δημοσιογραφία, αλλά δεν υπάρχουν στον Αστικό Κώδικα ούτε στον Νόμο 4800 του 2021.
Στην πραγματικότητα οι ακριβείς νομικοί όροι είναι οι εξής:
Κοινή γονική μέριμνα, που σημαίνει ότι και οι δύο γονείς συναποφασίζουν για κρίσιμα ζητήματα του παιδιού.
Επιμέλεια, η οποία μπορεί σε ορισμένες περιπτώσεις να ανατεθεί στον έναν γονέα με δικαστική απόφαση, αλλά ο όρος που χρησιμοποιεί ο νόμος είναι «ανάθεση της επιμέλειας», όχι «αποκλειστική επιμέλεια».
Τόπος διαμονής του παιδιού, που μπορεί να ρυθμιστεί έτσι ώστε το παιδί να διαμένει εναλλάξ και με τους δύο γονείς. Ορθός είναι ο όρος «εναλλασσόμενη διαμονή» και όχι «εναλλασσόμενη κατοικία», γιατί κάθε παιδί έχει μόνο μία νομική κατοικία.
Η χρήση ανακριβών όρων δημιουργεί την ψευδή εντύπωση ότι ο νόμος επιτρέπει ή απαγορεύει πράγματα που στην πραγματικότητα ρυθμίζονται διαφορετικά. Έτσι καλλιεργείται σύγχυση στους γονείς και ανασφάλεια στα ίδια τα παιδιά.
Η εκπαίδευση δεν αναστέλλεται λόγω προσωπικών διαφορών ενηλίκων.
Σημείωση για τη διαφορά «κατοικίας» και «διαμονής»
Κατοικία, σύμφωνα με το άρθρο 51 του Αστικού Κώδικα, είναι ο τόπος όπου το πρόσωπο συνήθως διαμένει. Κάθε παιδί έχει μία μόνο κατοικία. Η διαμονή αφορά την προσωρινή ή χρονικά περιορισμένη παραμονή. Έτσι, το παιδί μπορεί να έχει εναλλασσόμενη διαμονή σε δύο σπίτια αλλά δεν μπορεί να έχει εναλλασσόμενη κατοικία. Ο όρος εναλλασσόμενη κατοικία είναι αδόκιμος και νομικά ανακριβής, ενώ ο όρος εναλλασσόμενη διαμονή περιγράφει σωστά την πρακτική εφαρμογή του νόμου.
Η εκπαίδευση δεν αναστέλλεται λόγω προσωπικών διαφορών ενηλίκων.
Τεκμηρίωση: Γιατί η μετεγγραφή ταυτίζεται με αλλαγή κατοικίας και απαιτεί συναίνεση ή δικαστική απόφαση
Το άρθρο 1519 προβλέπει ότι «για ζητήματα που αφορούν την εκπαίδευση του παιδιού, καθώς και για οποιοδήποτε άλλο ζήτημα που επιδρά αποφασιστικά στο μέλλον του, απαιτείται συναπόφαση των δύο γονέων». Σε περίπτωση διαφωνίας αποφασίζει το δικαστήριο.
Η επιλογή ή αλλαγή σχολείου θεωρείται τέτοιο «κρίσιμο ζήτημα» γιατί επηρεάζει άμεσα την καθημερινότητα του παιδιού και τη δυνατότητα επικοινωνίας με τον άλλο γονέα.
Έννοια της «κατοικίας» στον Αστικό Κώδικα (άρθρο 51 ΑΚ)
Κατοικία είναι ο τόπος όπου το παιδί «συνήθως διαμένει». Η μετεγγραφή συνεπάγεται μεταβολή του σχολείου και, συνεπώς, αλλαγή της πρακτικής βάσης της καθημερινής ζωής του παιδιού. Αυτό θεωρείται μεταβολή «κατοικίας» με νομικούς όρους.
Ν. 4800/2021 (ΦΕΚ Α 81/21-5-2021)
Με τον νόμο αυτό θεσμοθετήθηκε η κοινή άσκηση γονικής μέριμνας. Ειδικά για ζητήματα που σχετίζονται με την εκπαίδευση, η απόφαση πρέπει να είναι κοινή. Ο νόμος δεν επιτρέπει μονομερή επιλογή ή αλλαγή σχολείου από τον έναν γονέα.
Υπουργική Απόφαση – Εγκύκλιος Φ1/117162/ΓΔ4/20-9-2021
Εξειδίκευσε την εφαρμογή του Ν. 4800/2021 στην εκπαίδευση. Ορίζει ότι:
Για εγγραφή ή μετεγγραφή απαιτείται συναίνεση και των δύο γονέων (υπεύθυνες δηλώσεις μέσω gov.gr).
Σε περίπτωση διαφωνίας γίνονται δεκτές προσωρινές διαταγές, αποφάσεις ασφαλιστικών μέτρων ή οριστικές αποφάσεις.
Δηλαδή, εάν δεν υπάρχει συναίνεση και των δύο, χρειάζεται δικαστική κρίση.
Κατά συνέπεια η μετεγγραφή παιδιού ταυτίζεται με αλλαγή κατοικίας επειδή ορίζει τον τόπο της σχολικής φοίτησης, που επηρεάζει τη ζωή και την καθημερινότητα του παιδιού. Γι’ αυτό, με βάση τον Αστικό Κώδικα, τον Ν. 4800/2021 και την εγκύκλιο του 2021, απαιτείται είτε συναίνεση και των δύο γονέων είτε δικαστική απόφαση.
Η ευθύνη των θεσμών
Δεν μπορεί οι Διευθύνσεις Εκπαίδευσης να αποποιούνται την ευθύνη τους με τη φράση εμείς απλώς εφαρμόζουμε τον νόμο. Ούτε μπορεί οι δικηγόροι να εργαλειοποιούν νομικούς όρους παραπλανώντας γονείς και κοινωνία. Το σχολείο δεν είναι γραφείο καταγραφής δηλώσεων, είναι θεμέλιο της κοινωνίας.
Η εκπαίδευση είναι δικαίωμα αδιαπραγμάτευτο. Η αποποίηση ευθυνών αφήνει τα παιδιά εκτεθειμένα και απροστάτευτα.
Ταυτόχρονα όμως και οι ίδιοι οι γονείς έχουν ευθύνη. Όταν γνωρίζουν ότι υπάρχει διαφωνία ή άρνηση του άλλου γονέα, οφείλουν να κινηθούν έγκαιρα, πολύ πριν την έναρξη της σχολικής χρονιάς. Ο νόμος προβλέπει ρητά ότι σε περίπτωση διαφωνίας απαιτείται δικαστική κρίση, με προσωρινή διαταγή ή απόφαση ασφαλιστικών μέτρων. Το να εμφανίζονται την πρώτη μέρα των μαθημάτων χωρίς συναίνεση ή δικαστική απόφαση δεν συνιστά αδυναμία του νόμου, αλλά αμέλεια και μετακύλιση ευθύνης. Έτσι δημιουργείται τεχνητή κρίση εις βάρος των ίδιων των παιδιών.
Η αδιαπραγμάτευτη θέση μας είναι η εξής: Υπερασπιζόμαστε την κοινή ανατροφή, όπως προβλέπει ο Νόμος 4800 του 2021.
Ζητούμε άμεση εγκύκλιο που ρητά θα εφαρμόζει και θα αποτυπώνει τα εκ του νόμου οριζόμενα, με ειδική μέριμνα για τις περιπτώσεις όπου είναι αντικειμενικά αδύνατη η συναίνεση του άλλου γονέα.
Κυρία Υπουργέ,
Η Πολιτεία έχει χρέος να ανοίγει την πόρτα του σχολείου σε κάθε παιδί. Η στάση των θεσμών που κρύβονται πίσω από την τυπική εφαρμογή και αρνούνται να αναλάβουν παιδοκεντρικές πρωτοβουλίες, είναι στάση αποποίησης ευθύνης. Η στάση των γονέων που γνωρίζουν τις νομικές υποχρεώσεις τους και επιλέγουν να φτάνουν στο «και πέντε» για να δημιουργούν τεχνητές κρίσεις, είναι στάση αδιαφορίας απέναντι στο ίδιο τους το παιδί. Η στάση των μέσων ενημέρωσης που διογκώνουν ένα πρόβλημα το οποίο δεν θα υπήρχε αν όλοι εφάρμοζαν πιστά τον νόμο, είναι στάση παραπληροφόρησης και κοινωνικής υπονόμευσης.
Το σχολείο δεν μπορεί να περιμένει. Το παιδί δεν μπορεί να περιμένει. Η εφαρμογή των νόμων είναι υποχρέωση όλων και δεν επιδέχεται εκπτώσεις. Η εκπαίδευση είναι δικαίωμα αδιαπραγμάτευτο και κάθε καθυστέρηση στην άσκησή του αποτελεί ντροπή για μια κοινωνία που θέλει να λέγεται δημοκρατική».