Κατά τη διάρκεια του ύπνου, ο οργανισμός εκκρίνει αυξητική ορμόνη (GH) ή σωματοτροπίνη, η οποία συμβάλλει στην αναδόμηση των ιστών, στην ανάπτυξη της μυϊκής μάζας και στη σωστή λειτουργία του ανοσοποιητικού. Παρ’ όλα αυτά, οι λεπτομέρειες για το πώς ακριβώς επιτυγχάνεται αυτή η διαδικασία παρέμεναν μέχρι σήμερα σχετικά ασαφείς. Ερευνητές από το Πανεπιστήμιο της Καλιφόρνιας στο Μπέρκλεϊ, μελετώντας λεπτομερώς τα νευρικά κυκλώματα σε ποντίκια, εντόπισαν ειδικούς μηχανισμούς και κυκλώματα ανατροφοδότησης που ρυθμίζουν την απελευθέρωση της συγκεκριμένης ορμόνης στη διάρκεια του ύπνου.
Τα νέα δεδομένα θα μπορούσαν να βοηθήσουν στην αντιμετώπιση παθήσεων που σχετίζονται με διαταραχές ύπνου, όπως ο διαβήτης τύπου 2 και η νόσος Αλτσχάιμερ.
«Γνωρίζαμε ήδη ότι η απελευθέρωση της αυξητικής ορμόνης συνδέεται στενά με τον ύπνο, αλλά μέχρι τώρα μπορούσαμε να το επιβεβαιώσουμε μόνο με αιματολογικές εξετάσεις, μετρώντας τα επίπεδά της κατά τη διάρκεια του ύπνου», εξηγεί ο νευροεπιστήμονας Σίνλου Ντινγκ από το Μπέρκλεϊ.
Η άμεση καταγραφή της νευρικής δραστηριότητας σε πολλαπλούς κύκλους ύπνου-αφύπνισης στα ποντίκια, αποκάλυψε ότι η αυξητική ορμόνη εκκρίνεται με διαφορετικό τρόπο ανάμεσα στον REM ύπνο (ύπνος ταχέων κινήσεων των ματιών) και στον μη-REM ύπνο. Παρόλο που τα επίπεδα αυξάνονταν και στις δύο φάσεις, η δράση των νευρώνων που προωθούν ή αναστέλλουν την απελευθέρωσή της διέφερε. Οι επιστήμονες εντόπισαν ακόμη ένα κύκλωμα ανατροφοδότησης που εμπλέκει νευρώνες στον locus coeruleus (υπομέλας τόπος), μια περιοχή του εγκεφάλου που σχετίζεται με την αφύπνιση.
«Αυτό αποκαλύπτει ότι ο ύπνος και η αυξητική ορμόνη λειτουργούν σαν ένα ισορροπημένο σύστημα», αναφέρει ο νευροεπιστήμονας Ντάνιελ Σίλβερμαν. «Ο ανεπαρκής ύπνος μειώνει την έκκριση της ορμόνης, ενώ η υπερβολική παραγωγή της μπορεί να ωθήσει τον εγκέφαλο προς την αφύπνιση», συμπληρώνει.
«Η διαδικασία είναι κυκλική: ο ύπνος προκαλεί την απελευθέρωση της ορμόνης, η οποία με τη σειρά της επηρεάζει την αφύπνιση. Αυτή η ισορροπία είναι καθοριστική για την ανάπτυξη, την επιδιόρθωση και την μεταβολική υγεία», προσθέτει.
Πέρα από τον πρωταρχικό της ρόλο, δηλαδή την προώθηση της ανάπτυξης, η αυξητική ορμόνη ρυθμίζει και τον μεταβολισμό της γλυκόζης και του λίπους στο σώμα. Η έλλειψη ύπνου και κατά συνέπεια η μειωμένη έκκρισή της αυξάνει τον κίνδυνο για παχυσαρκία, διαβήτη και καρδιαγγειακά νοσήματα. Παράλληλα, ο locus coeruleus εμπλέκεται στη ρύθμιση της εγρήγορσης μετά την αφύπνιση, γεγονός που υποδηλώνει ότι οι μηχανισμοί που αποκαλύφθηκαν μπορεί να επηρεάζουν και τη γνωστική λειτουργία.