Συμπληρώνονται σήμερα εικοσιπέντε χρόνια από την τραγωδία του πλοίου «Εξπρές Σάμινα», που βυθίστηκε ανοιχτά της Πάρου στις 26 Σεπτεμβρίου 2000, παίρνοντας μαζί του στον θάνατο 81 ανθρώπους.
Ήταν Τρίτη 26 Σεπτεμβρίου 2000 όταν το «Εξπρές Σάμινα» απέπλευσε από τον Πειραιά με προορισμό τα νησιά του Αιγαίου. Στο πλοίο βρίσκονταν 472 επιβάτες και 61 μέλη πληρώματος. Κανείς τους δεν μπορούσε να φανταστεί την επερχόμενη καταστροφή.
Λίγες ώρες αργότερα το πλοίο προσέκρουσε σε βράχια κοντά στην Πάρο και άρχισε να βυθίζεται. Μέσα στο σκοτάδι και τον πανικό, 81 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους. Η τραγωδία αποκάλυψε ελλείψεις σε εκπαίδευση, υποδομές και ευθύνες, αφήνοντας πίσω της αναπάντητα «γιατί».
Το χρονικό της τραγωδίας
Το βράδυ της 26ης Σεπτεμβρίου 2000, το πλοίο ξεκίνησε από τον Πειραιά με προορισμό την Πάρο, τη Νάξο, την Ικαρία, τη Σάμο, την Πάτμο και τους Λειψούς. Επέβαιναν συνολικά 533 άτομα.
Καθώς πλησίαζε την Πάρο, το «Σάμινα» έπλεε με αυτόματο πιλότο υπό ανέμους 8 μποφόρ. Στις 10:15 μ.μ. χτύπησε στις νησίδες «Πόρτες» με ταχύτητα 18 κόμβων, προκαλώντας ρήγμα περίπου τριών μέτρων στα ύφαλά του. Μέσα σε μόλις 25 λεπτά το πλοίο βυθίστηκε.
Η διακοπή ρεύματος, η μη λειτουργία της εφεδρικής γεννήτριας και η ανεπάρκεια εκπαίδευσης του πληρώματος έκαναν την εκκένωση χαοτική. Πολλές σωσίβιες λέμβοι δεν λειτούργησαν, ενώ μέλη του πληρώματος εγκατέλειψαν πρώτοι το πλοίο.
Οι επιχειρήσεις διάσωσης
Οι ψαράδες της Πάρου με τα καΐκια τους ήταν οι πρώτοι που έφτασαν στο σημείο και διέσωσαν δεκάδες επιβάτες. Αντίθετα, οι επίσημες επιχειρήσεις διάσωσης ξεκίνησαν με καθυστέρηση, καθώς το Υπουργείο Εμπορικής Ναυτιλίας αρχικά δεν θεώρησε σοβαρό το περιστατικό.
Τελικά, το Λιμεναρχείο Πάρου διέταξε τα παραπλέοντα πλοία να σπεύσουν, ενώ στη διάσωση συμμετείχαν και τα βρετανικά πολεμικά σκάφη HMS Λίβερπουλ και HMS Ελίζαμπεθ που βρίσκονταν στην περιοχή για άσκηση.
Οι διασωθέντες μεταφέρθηκαν στο Κέντρο Υγείας Πάρου. Τραγική λεπτομέρεια: ο λιμενάρχης Πάρου Δημήτρης Μάλαμας πέθανε από καρδιακή προσβολή κατά τη διάρκεια της επιχείρησης.
Το πλοίο και οι προειδοποιήσεις
Το «Σάμινα» είχε κατασκευαστεί το 1966 στη Γαλλία και την ημέρα του ναυαγίου ήταν 34 ετών, λίγο πριν αποσυρθεί. Παρά τα σοβαρά προβλήματα, δρομολογήθηκε από την εταιρεία Hellas Ferries/Minoan Flying Dolphins.
Ο Α’ μηχανικός Αναστάσιος Σορόκας είχε παραιτηθεί λίγες ημέρες πριν, δηλώνοντας ότι το πλοίο ήταν αναξιόπλοο: κακή κατάσταση μηχανών, φθαρμένες ηλεκτρομηχανές, ελαττωματικές λέμβοι και ανεπαρκείς υδατοστεγείς πόρτες.
Οι ευθύνες και οι παραλείψεις
Η έρευνα απέδειξε ότι το πλοίο έπλεε σε αυτόματο πιλότο και το πλήρωμα απουσίαζε από τις θέσεις του. Οι υδατοστεγείς πόρτες ήταν ανοιχτές, παραβιάζοντας το πιστοποιητικό ασφαλείας. Σχεδόν τίποτα δεν λειτουργούσε όπως έπρεπε.
Οι ευθύνες βάρυναν την εταιρεία Minoan Flying Dolphins και το πλήρωμα. Ο εφοπλιστής Παντελής Σφηνιάς, πρόεδρος της Ένωσης Εφοπλιστών Ακτοπλοΐας, αυτοκτόνησε στις 29 Νοεμβρίου 2000 μη αντέχοντας το βάρος της τραγωδίας.
Υπήρξαν και καταγγελίες για προσπάθεια αλλοίωσης στοιχείων του ναυαγίου, ενώ δύο δύτες-πραγματογνώμονες παραιτήθηκαν υπό αμφισβήτηση.
«Το μαχαίρι στο κόκκαλο»
Η εισαγγελία Σύρου άσκησε ποινικές διώξεις σε βάρος του πλοιάρχου Βασίλη Γιαννακή, του υποπλοιάρχου, μελών του πληρώματος και της εταιρείας. Ο τότε πρωθυπουργός Κώστας Σημίτης και ο υπουργός Ναυτιλίας Χρήστος Παπουτσής υποσχέθηκαν ότι «το μαχαίρι θα φτάσει στο κόκκαλο».
Ωστόσο, η Βουλή απέρριψε την πρόταση για σύσταση Εξεταστικής Επιτροπής με ψήφους 146 κατά και 121 υπέρ.
Η δίκη και οι καταδίκες
Η δίκη άρχισε στις 7 Μαΐου 2005 και ολοκληρώθηκε στις 27 Φεβρουαρίου 2006. Καταδικάστηκαν επτά κατηγορούμενοι:
-
Ο πλοίαρχος Βασίλης Γιαννακής: κάθειρξη 11 ετών και 11 μηνών.
-
Ο υποπλοίαρχος Αναστάσιος Ψυχογιός: κάθειρξη 12 ετών και 9 μηνών.
-
Ο ύπαρχος Γιώργος Τριαντάφυλλος: φυλάκιση 5 ετών (εξαγοράσιμη).
-
Ο Α’ μηχανικός Γεράσιμος Σκιαδαρέσης: φυλάκιση 7 ετών (εξαγοράσιμη).
-
Ο ασυρματιστής Δημήτρης Τσούμας: 10 μήνες με αναστολή.
-
Ο διευθύνων σύμβουλος Νικόλαος Βικάτος και ο πρόεδρος Κωνσταντίνος Κληρονόμος: φυλάκιση 2,5 ετών (εξαγοράσιμη).
Δέκα χρόνια μετά, ο Άρειος Πάγος έκρινε ότι τα κατώτερα δικαστήρια υπέπεσαν σε νομικά σφάλματα, οδηγώντας σε ευνοϊκότερη ποινική μεταχείριση για τους βασικούς κατηγορούμενους.