Πού το πάει ο Τούρκος πρόεδρος με τις απαιτήσεις περί «μεριδίων» της Άγκυρας στη Μεσόγειο;
Κάθε φορά που ο Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν ανοίγει το στόμα του, δεν μιλά απλώς για «συνεργασία»· κατασκευάζει προκλήσεις, διεκδικήσεις, και εμφυτεύει το δικό του αφήγημα εξουσίας στη γειτονιά μας.
Το τελευταίο του αφήγημα: συνεκμετάλλευση στη Μεσόγειο, μερίδιο από τους πόρους, σχέσεις με το βλέμμα στο μόνο που καταλαβαίνει: κατευθύνεται προς την εγκαθίδρυση καθεστώτων όπου η Τουρκία δεν θα αποδεχθεί την «μικρότητα» – ούτε συμβολική, ούτε πραγματική. Αναθεωρητισμός με ωμότητα για το κοινό όφελος
- Μεταμφίεση διπλωματίας ως «κοινό όφελος».
Ο Ερντογάν επιδιώκει να παρουσιάζεται ως ο μεσολαβητής της «ειρήνης και της ασφάλειας», όταν στην ουσία διεκδικεί «μερίδιο» και δύναμη – όχι απλώς συνεργασία. Το «καζάν-καζάν» δεν είναι ένα όμορφο σχέδιο, αλλά ο δικός του τρόπος να βαφτίζει την επεκτατικότητα «λογική».
- Κυριαρχικές αξιώσεις στις θάλασσες
Η συνεκμετάλλευση των φυσικών πόρων της Μεσογείου εισάγει απειλές για την εθνική κυριαρχία των παράκτιων χωρών. Πόσο συμβιβάζεται η φράση «η Τουρκία δεν έχει φιλοδοξία για την κυριαρχία κανενός» με την επιμονή της να λάβει μερίδιο από τα θαλάσσια βάθη της Μεσογείου; Είναι αέρας κοπανιστός, όταν πίσω του κρύβεται η πίεση, οι συμφωνίες-παγίδες και οι διεκδικήσεις.
- Κύκλος επιθετικότητας στο Κυπριακό
Ο Ερντογάν κηρύσσει και αποφασίζει μόνος του ότι η ομοσπονδία έχει κλείσει και ότι η λύση των δύο χωριστών κρατών είναι η μόνη «ρεαλιστική». Με άλλα λόγια, η Τουρκία απορρίπτει κάθε διεθνώς αναγνωρισμένο πλαίσιο που να σέβεται τα δικαιώματα της Κυπριακής Δημοκρατίας. Αυτή είναι η σημαία του αναθεωρητισμού: η άρνηση του status quo, η αναδιανομή εξουσίας με βάση την ωμή πραγματικότητα που επιβάλλεται.
- Διγλωσσία και επιβολή ισχύος
Η ρητορική του Ερντογάν είναι γεμάτη από θολές διατυπώσεις περί «συνεργασίας», «αμοιβαίου οφέλους», «ειρήνης». Όμως η πραγματικότητα θυμίζει διπλωματικό bullying: στρατιωτικές ασκήσεις, στρατηγεία στα ακριτικά, παραβιάσεις στον αέρα και τη θάλασσα. Οι δηλώσεις περί “μη-φιλοδοξίας” δεν πείθουν όταν τα γεγονότα διαψεύδουν.
Επιπτώσεις και προειδοποιήσεις – Αποσταθεροποίηση στη Μεσόγειο
Αν επιτραπεί η σταδιακή αναδιάταξη των θαλάσσιων συνόρων και των ενεργειακών ζωνών με επιθετικές διεκδικήσεις, η ειρήνη στην περιοχή θα υπονομευθεί. Η Τουρκία επιχειρεί να γίνει πυλώνας δύναμης με όρους μονομερούς ισχύος, όχι συνεργασίας στη βάση διεθνούς δικαίου.
Μιλάει για συνεκμετάλλευση, για συνεργασία «καζάν-καζάν». Όμως τι σημαίνει αυτό όταν κάποια θαλάσσια σημεία διεκδικούνται απροκάλυπτα, όταν αρνούνται ήδη υπάρχουσες διεθνείς αποφάσεις ή συμφωνίες; Η νομιμοποίηση τέτοιων θέσεων μέσα από τη ρητορική και τα ΜΜΕ, δημιουργεί τετελεσμένα.
Απώλεια κυριαρχικών δικαιωμάτων για τα γειτονικά κράτη.
Όταν μια δύναμη όπως η Τουρκία απαιτεί «το μερίδιό της» από πόρους που βρίσκονται εντός διεθνών συνόρων, «μερίδιο» που δεν έχει αναγνωριστεί από όλους, τα κράτη που διεκδικούν αλλιώς βλέπουν τα δικαιώματά τους να αποδομούνται.
Σε τελευταία ανάλυση, ο Ερντογάν δεν επιστρέφει απλώς σε ένα μοντέλο εξωτερικής πολιτικής που θεωρεί δυνατή την ανάδειξη της Τουρκίας ως περιφερειακής δύναμης· οδηγεί τη στρατηγική του προς έναν ξεκάθαρο αναθεωρητισμό: αλλαγή συνόρων, αλλαγή κανόνων, αλλαγή ρόλου.
Αν δεν αντισταθούμε στον λόγο του και στον σχεδιασμό του με αποφασιστικότητα – νομικούς, διπλωματικούς, πολιτικούς τρόπους – τότε το αφήγημα «του μεριδίου στη Μεσόγειο» δεν θα παραμείνει λόγος, αλλά θα γίνει πρακτική κατοχής και όλα τα παραπάνω είναι τροφή για σκέψη.