Οι πιθανότητες να βρεθούν ποτέ κοσμήματα κλεμμένα από το Λούβρο είναι επομένως χαμηλότερες από ό,τι για άλλα έργα τέχνης.
Οι ασφαλιστικές εταιρείες λένε τακτικά: είναι σημαντικό να ασφαλίζετε τα τιμαλφή σας. Ωστόσο, αυτός ο κανόνας δεν ισχύει, εκτός από σπάνιες εξαιρέσεις, για έργα τέχνης σε εθνικές συλλογές.
Τα οκτώ κοσμήματα του στέμματος της Γαλλίας, που κλάπηκαν σε επτά λεπτά κατά τη διάρκεια μιας θεαματικής διάρρηξης στο Μουσείο του Λούβρου, δεν ήταν ασφαλισμένα παρά τη μεγάλια αξία τους, σύμφωνα με τις αρχές.
Στη Γαλλία, τα έργα στα 61 εθνικά μουσεία, τα οποία επομένως ανήκουν στο κράτος, δεν είναι ασφαλισμένα, επισημαίνει η Irène Barnouin, διευθύντρια Πωλήσεων και Τεχνικής Υποστήριξης για την Τέχνη και τους Ιδιώτες Πελάτες στην WTW, μια ασφαλιστική εταιρεία, όπως αναφέρεται σε δημοσίευμα της Les Echos.
«Το κράτος είναι ο ασφαλιστής του εαυτού του», εξηγεί. Με άλλα λόγια, αναλαμβάνει τον κίνδυνο της ολικής απώλειας ή, σε περίπτωση ζημιάς, της ανάληψης της ευθύνης για την αποκατάσταση. Αυτή η αρχή κυριαρχεί στην παγκόσμια αγορά τέχνης για προφανείς λόγους κόστους αλλά και αποτίμησης της αξίας των έργων τέχνης. Τα δημόσια μουσεία δεν προορίζονται να πουλήσουν τα αριστουργήματά τους και η απόδοση χρηματικής αξίας σε έργα, όπως η Μόνα Λίζα, είναι εξαιρετικά δύσκολη και συχνά μη ρεαλιστική, εξ ου και ο χαρακτηρισμός τους ως “ανεκτίμητων”. Το υπουργείο Πολιτισμού διευκρινίζει αυτήν την επιλογή με το «κόστος που θα αντιπροσώπευε την ασφάλιση ενώ το ποσοστό των αποζημιώσεων είναι χαμηλό».
Ωστόσο, υπάρχουν εξαιρέσεις που αναγκάζουν τα δημόσια μουσεία να ασφαλίζουν ορισμένα έργα, όπως αυτά που μεταφέρονται σε άλλο χώρο ή δανείζονται σε άλλο ίδρυμα για προσωρινή έκθεση, «δομικά πιο επικίνδυνες καταστάσεις», εξηγεί το υπουργείο Πολιτισμού της Γαλλίας.
Οι όροι ασφάλισης ορίζονται ανάλογα με τη φύση του δανείου, τα χρησιμοποιούμενα μεταφορικά μέσα και την ασφάλεια της τοποθεσίας όπου μεταφέρονται τα έργα.
Πέρα από αυτές τις περιπτώσεις, «ορισμένα εθνικά μουσεία ασφαλίζουν τις δικές τους συλλογές», λέει η Irène Barnouin, χωρίς να κατονομάζει συγκεκριμένα ιδρύματα.
Σε αυτήν την περίπτωση, η κάλυψη είναι συχνά μερική, καλύπτοντας μόνο ένα κλάσμα της συνολικής εκτιμώμενης αξίας ή ορισμένα είδη ζημιών.
«Εάν μια συλλογή αξίζει 100 εκατομμύρια ευρώ, ασφαλίζουν μόνο 5 εκατομμύρια ευρώ, επειδή πιστεύουν ότι ολόκληρη δεν μπορεί να εξαφανιστεί», εξηγεί η ειδικός. «Ή ασφαλίζουν ολόκληρη τη συλλογή, αλλά μόνο για το κόστος αποκατάστασης, χωρίς να συμπεριλαμβάνουν την κλοπή ή την καταστροφή».
Τα ασφάλιστρα βρίσκονται αυτή τη στιγμή στο χαμηλότερο επίπεδο στη γαλλική αγορά. Αυτό οφείλεται στη χαμηλή συχνότητα κλοπών και περιστατικών τα τελευταία χρόνια και στην «επένδυση σημαντικών ποσών κεφαλαίου από hedge funds στην αγορά Lloyd’s στο Λονδίνο, ιδιαίτερα κατά την περίοδο χαμηλών επιτοκίων», εξηγεί ο Jean Gazançon, διευθυντής της Arte Generali.
Η κατάσταση θα μπορούσε να παρουσιάσει ανοδική πορεία. «Βρισκόμαστε σε ένα ανώτατο όριο για τα μουσειακά ιδρύματα, δεν μπορούμε να πάμε πιο κάτω», διαβεβαιώνει η Irène Barnouin. Υπάρχουν δύο κύριοι λόγοι για αυτό: πρώτον, η αύξηση των επιτοκίων προσελκύει λιγότερους επενδυτές· δεύτερον, οι πρόσφατες απώλειες.
Από πέρυσι, πολλά μουσεία έχουν γίνει στόχος μεγάλων κλοπών: το Cognacq-Jay και το Paray-le-Monial τον Νοέμβριο του 2024, το Μουσείο Adrien-Dubouché στη Λιμόζ και το Εθνικό Μουσείο Φυσικής Ιστορίας στο Παρίσι τον Σεπτέμβριο του 2025, και το Μουσείο Jacques-Chirac στην Corrèze στις 12 Οκτωβρίου, με εκτιμώμενες ζημιές που κυμαίνονται από εκατοντάδες χιλιάδες ευρώ έως περισσότερα από 6,5 εκατομμύρια ευρώ.
Κοσμήματα που είναι πιο δύσκολο να ασφαλιστούν
Σε αντίθεση με τα δημόσια μουσεία, οι ιδιωτικές συλλογές δεν μπορούν να μην ασφαλιστούν. Τα ποσά είναι απλώς πολύ υψηλά για να αναληφθεί αυτό το ρίσκο. Για παράδειγμα, «η ασφαλιστική κάλυψη για μια έκθεση όπως αυτή του Αμερικανού ζωγράφου Μαρκ Ρόθκο που παρουσίασε το Ίδρυμα Louis Vuitton ήταν 7 δισεκατομμύρια ευρώ», αναφέρει ο Jean Gazançon.
Συνολικά, η παγκόσμια αγορά ασφαλίστρων ανέρχεται σε περίπου 2 δισεκατομμύρια δολάρια για ασφαλισμένα έργα αξίας 2 τρισεκατομμυρίων δολαρίων ετησίως, λέει ο διευθυντής της Arte Generali. «Η βασική αναλογία μεταξύ του ασφαλισμένου ποσού και του ασφαλίστρου είναι 1 προς 1.000», εξηγεί ο Jean Gazançon. «Είναι μια αναπτυσσόμενη και διαρθρωτικά κερδοφόρα αγορά», διαβεβαιώνει, ιδιαίτερα στη Γαλλία, όπου η ποιότητα των εκθέσεων προσελκύει ένα διεθνές κοινό.
Τα κοσμήματα, όπως αυτά που κλάπηκαν από το Λούβρο, είναι επίσης πιο ακριβά στην ασφάλιση.
Η ιταλική ασφαλιστική εταιρεία Generali, η οποία δημιούργησε την Arte Generali πριν από έξι χρόνια για να ενισχύσει την προσφορά της, δεν έχει ακόμη ασφαλίσει εκθέσεις κοσμημάτων.
«Δεν είμαι σίγουρος ότι θα έπαιρνα αυτό το ρίσκο, επειδή τα κοσμήματα προσελκύουν περισσότερους κλέφτες», λέει ο Jean Gazançon.
«Τα αντικείμενα είναι μικρότερα και πιο εύκολο να κλαπούν. Έτσι, είναι πιο εύκολο να πουληθούν στη δευτερογενή αγορά».
Τα κοσμήματα μπορούν πράγματι να αποσυναρμολογηθούν και οι πέτρες να ξανακοπούν, ενώ έχει γίνει πιο δύσκολο να πουληθεί ένα έργο τέχνης όπως ένας πίνακας ή ένα γλυπτό που περιλαμβάνεται σε διεθνή αρχεία.
Οι πιθανότητες να βρεθούν ποτέ κοσμήματα κλεμμένα από το Λούβρο είναι επομένως χαμηλότερες από ό,τι για άλλα έργα τέχνης.