O πυρηνικός πόλεμος είναι πιο κοντά από ποτέ. H ανατριχιαστική ετυμηγορία του ιστορικού Serhii Plokhy, ο οποίος αποκαλύπτει τις 40 χώρες που θα μπορούσαν να διαλύσουν τον κόσμο
«Το σημείο που βρισκόμαστε σήμερα μοιάζει με έναν πυρηνικό αυτοκινητόδρομο χωρίς φώτα, με πολλούς τρελούς οδηγούς και χωρίς κανόνες, χωρίς κανονισμούς, χωρίς όρια ταχύτητας, όπου όλοι προσπαθούν να επιταχύνουν όσο περισσότερο μπορούν», προειδοποιεί ο ιστορικός Serhii Plokhy, συνοψίζοντας το συμπέρασμα του νέου του βιβλίου, με τίτλο «Πυρηνική Εποχή: Ένας Επικός Αγώνας για Όπλα, Δύναμη και Επιβίωση»
Ο ιστορικός λέει οτι η ανθρωπότητα θυμίζει σήμερα το πού βρισκόταν ο κόσμος πριν από την κρίση των πυραύλων της Κούβας τη δεκαετία του 1950, όπου στην πραγματικότητα δεν υπήρχαν κανόνες ή κανονισμοί ή συμφωνίες για τον έλεγχο ή τη μείωση των πυρηνικών όπλων.
O Serhii Plokhy
«Εκτός από το ότι σήμερα, βρισκόμαστε σε ένα πιο επικίνδυνο μέρος, επειδή υπάρχουν περισσότεροι οδηγοί σε αυτόν τον πυρηνικό αυτοκινητόδρομο από ό,τι υπήρχαν τη δεκαετία του 1950, όταν υπήρχαν μόνο δύο μεγάλα φορτηγά, το ένα που ονομαζόταν Σοβιετική Ένωση, ένα άλλο που ονομαζόταν Ηνωμένες Πολιτείες Αμερικής, και μερικά μικρότερα φορτηγά που οδηγούσαν το Ηνωμένο Βασίλειο και αργότερα η Γαλλία.
«Τώρα υπάρχουν περισσότερες από 40 χώρες που θα μπορούσαν, αν αποφάσιζαν, να αναπτύξουν πυρηνικά όπλα, μέσα σε μέγιστο διάστημα δύο ετών. Η πυρηνική ενέργεια δεν είναι τεχνολογία αιχμής όπως ήταν παλιά, και είναι αρκετά φθηνή. Αν χώρες όπως η Βόρεια Κορέα μπορούν να έχουν τη δική τους ατομική και βόμβα και βόμβα υδρογόνου, το ίδιο μπορούν να κάνουν και πολύ πιο οικονομικά εύπορες χώρες σε όλο τον κόσμο».
Φόβοι και για τους σταθμούς ηλεκτροπαραγωγής
Ο Plokhy φοβάται επίσης ότι οι πυρηνικοί σταθμοί ηλεκτροπαραγωγής, που προηγουμένως θεωρούνταν άτρωτοι κατά τη διάρκεια μιας στρατιωτικής σύγκρουσης, έχουν επίσης γίνει πηγή σύγκρουσης. Μεγάλωσε στην ουκρανική πόλη Ζαπορίζια, όπου οι αντιδραστήρες έγιναν στόχος του Βλαντιμίρ Πούτιν μετά την ολοκληρωτική εισβολή της Ρωσίας τον Φεβρουάριο του 2022.
Tην πρώτη κιόλας ημέρα, οι Ρώσοι κατέλαβαν τον πυρηνικό σταθμό ηλεκτροπαραγωγής του Τσερνομπίλ και μέσα σε λίγες μέρες, διεξήχθη πόλεμος στην περιοχή της Ζαπορίζια, του μεγαλύτερου πυρηνικού σταθμού ηλεκτροπαραγωγής στην Ευρώπη». Σύμφωνα με τον Plokhy, ο Πούτιν μπήκε στον πειρασμό να χρησιμοποιήσει τακτικά πυρηνικά όπλα για να αναγκάσει την Ουκρανία να παραδοθεί, όπως αποδεικνύεται από τη χρήση βαλλιστικών πυραύλων όπως ο Ισκαντέρ.
O Τόνι Ρένελ της Daily Mail ανήκει όπως λέει στην πυρηνική εποχή. Γεννήθηκε και έζησε όλη του τη ζωή υπό την απειλή της παγκόσμιας εξόντωσης που ακολούθησε εκείνη την ημέρα του καλοκαιριού του 1945, όταν σε ένα πεδίο δοκιμών στην έρημο του Νέου Μεξικού, εξερράγη η πρώτη πυρηνική βόμβα .
Αυτό έκανε τον Ρόμπερτ Οπενχάιμερ , τον λαμπρό επιστήμονα επικεφαλής του Σχεδίου Μανχάταν των ΗΠΑ, να διακηρύξει – μελοδραματικά αλλά με απόλυτη ακρίβεια – μια αρχαία ινδουιστική προφητεία: «Έγινα ο Θάνατος, ο καταστροφέας των κόσμων». Μόλις τρεις εβδομάδες αργότερα, στις αρχές Αυγούστου, η βόμβα χρησιμοποιήθηκε πραγματικά για πρώτη φορά εναντίον ενός εχθρού, με μια εκτυφλωτική λάμψη και ένα ωστικό κύμα που κατέστρεψε την ιαπωνική πόλη Χιροσίμα.
Τα πεζοδρόμια έλιωσαν, το δέρμα ξεφλούδισε από τα πρόσωπα, 60.000 άνθρωποι πέθαναν αμέσως, και άλλοι 60.000 τους επόμενους πέντε μήνες από τραυματισμούς και ακτινοβολία. Τρεις μέρες αργότερα, το Ναγκασάκι έζησε την ίδια φρίκη. Ο αρχικός στόχος ήταν μια διαφορετική πόλη, αλλά η πυκνή νεφοκάλυψη την έσωσε, εκτρέποντας το αμερικανικό βομβαρδιστικό B29 190 χιλιόμετρα νότια. Δύο τετραγωνικά μίλια από το κέντρο της πόλης έγιναν σκόνη. Περισσότεροι από 70.000 άνθρωποι βρήκαν φρικτό θάνατο.
Και, παραδόξως, αυτοί ήταν οι τελευταίοι θάνατοι από πυρηνικές εκρήξεις. Ογδόντα χρόνια μετά, ο κόσμος κατάφερε με κάποιο τρόπο να αποφύγει αυτό το αποκαλυπτικό, αυτοκτονικό ταξίδι που ο ίδιος δημιούργησε. Μέχρι σήμερα.
Αυτές οι δύο λέξεις είναι απαραίτητες και θα έπρεπε να εντυπωθούν στο μυαλό όλων μας. Είναι θαύμα που είμαστε ακόμα εδώ. Γιατί, σε έναν ασταθή κόσμο -ολοένα και περισσότερο- είμαστε όλοι μια απερίσκεπτη κίνηση, ένας λάθος υπολογισμός, ένα τεχνικό σφάλμα, μια στιγμή τρέλας ενός ατόμου, μακριά από την Ημέρα της Κρίσης.
Το πώς «κρατήθηκε» μέχρι σήμερα αυτός Αρμαγεδδώνας περιγράφεται από τον καταξιωμένο Αμερικανό ιστορικό του Χάρβαρντ Serhii Plokhy στο νέο του βιβλίο
Μετα την κρίση της Κούβας, η στιγμή πέρασε. Ο κόσμος επέζησε. Ο Plokhy υποστηρίζει ότι ούτε ο Κένεντι ούτε ο Χρουστσόφ ήταν έτοιμοι να πατήσουν το κουμπί. «Και οι δύο υποχώρησαν. Eυτυχώς. Και την επόμενη φορά; Μπορούμε να βασιστούμε στην ίδια υπολογισμένη αντίδραση από τους σημερινούς ηγέτες, από ανθρώπους όπως ο Πούτιν, ο Τραμπ, ο Κιμ Γιονγκ Ουν, ο Σι;» γράφει η Daily Mail, σχολιάζοντας το βιβλίο.
Μόλις πρόσφατα, ο Πούτιν καυχήθηκε για ένα νέο ρωσικό υπερ-υποβρύχιο με «ασταμάτητα» όπλα που μπορούν να εκτοξεύσουν πυρηνικά drones στις δυτικές ακτές από χιλιάδες μίλια μακριά. Σε απάντηση, ο Τραμπ διέταξε τις ΗΠΑ να επανεκκινήσουν τις πυρηνικές δοκιμές.
Μια τέτοια κλιμάκωση είναι η υποκείμενη αφήγηση της πυρηνικής εποχής, όπου οι λίγοι ισχυροί πιστεύουν ότι μπορούν να κρατήσουν το όπλο για τον εαυτό τους, αλλά η διαπίστωση ότι όλα όσα έχουν κάνει είναι ότι παρέχουν κίνητρο σε άλλα έθνη να ακολουθήσουν το παράδειγμά τους το συντομότερο δυνατό, φοβούμενοι ότι θα μείνουν πίσω. Οι ΗΠΑ έριξαν τους επιστήμονες τους στην πυρηνική έρευνα, φοβούμενοι ότι ο Χίτλερ θα φτάσει πρώτος και οι Ναζί θα πετύχουν μια καθυστερημένη νίκη στον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο.
Μετά ο Στάλιν έπρεπε να έχει το δικό του, η Βρετανία επίσης, μετά η Γαλλία, η Κίνα, το Ισραήλ, η Ινδία. Η ομάδα απλώς μεγάλωσε. Ο περιορισμός έγινε πιο δύσκολος. Οι παγκόσμιοι ηγέτες μίλησαν για τη μη διάδοση, αλλά αυτό είναι πιο εύκολο να το λες παρά να το κάνεις όταν το «τζίνι» βγει από το μπουκάλι. Αυτό το τζίνι είναι πλέον παντού.
40 εν δυνάμει πυρηνικά κράτη στον κόσμο
Επισήμως, υπάρχουν εννέα πλήρως ανεπτυγμένες πυρηνικά χώρες στον κόσμο. Αλλά ο πιο ανησυχητικός ισχυρισμός από όλους σε αυτό το βαθιά ανησυχητικό βιβλίο είναι ότι σχεδόν 40 ακόμη κράτη έχουν πρόσβαση στην απαιτούμενη τεχνολογία και πρώτη ύλη ή έχουν την ικανότητα να παράγουν πυρηνικά όπλα, σε ορισμένες περιπτώσεις σε πολύ σύντομο χρονικό διάστημα.
Αυτό είναι το μέγεθος και η έκταση της ωρολογιακής βόμβας πάνω στην οποία κάθεται ο καθένας από εμάς. Αυτοί οι επιστήμονες – οι Αϊνστάιν, οι Μπορ και ούτω καθεξής – που ανέπτυξαν αρχικά την αρχή και στη συνέχεια την πρακτικότητα της απελευθέρωσης ασύλληπτων ποσοτήτων ενέργειας μέσω της πυρηνικής σχάσης και σύντηξης, παρακάλεσαν τους ηγέτες τους να επικεντρωθούν στα τεράστια ειρηνικά οφέλη των ανακαλύψεών τους.
Φυσικά, είπαν πρόεδροι και στρατηγοί, αλλά πρώτα πρέπει να νικήσουμε τον εχθρό,να αντιμετωπίσουμε τον αντίπαλο, να αποκρούσουμε τη στρατιωτική απειλή. Οκτώ δεκαετίες αργότερα, εκεί βρισκόμαστε ακόμα. Είναι δύσκολο να βρει κανείς πολλά στοιχεία για τα οποία να μπορούμε να είμαστε αισιόδοξοι στην αφήγηση του Plokhy για την πυρηνική εποχή.
Καταλήγει στο συμπέρασμα ότι ουσιαστικά ο φόβος της εξόντωσης είναι αυτό που μας έχει κρατήσει μακριά από το χείλος του γκρεμού – η γενική συμφωνία ότι δεν είναι προς το συμφέρον κανενός να πεθάνει σε μια παγκόσμια πυρηνική αποκάλυψη. Αυτό ίσχυε και στην κρίση της Κούβας. Γράφει: «Πρέπει να ενισχύσουμε το ένστικτο της αυτοσυντήρησης που μοιράζονται φίλοι και εχθροί για να σώσουμε τον κόσμο για άλλη μια φορά».