Οι δραματικές ώρες μετά το «Όχι» του δημοψηφίσματος – Τα αντιφατικά συναισθήματα πριν και μετά την περίφημη 17ωρη διαπραγμάτευση με τους Ευρωπαίους, όπως τις περιγράφει ο Αλέξης Τσίπρας στην «Ιθάκη»
Συνεχίζονται οι αποκαλύψεις στο βιβλίο «Ιθάκη» του πρώην πρωθυπουργού, Αλέξη Τσίπρα, για την περίοδο της διαπραγμάτευσης με τους δανειστές της Ελλάδας μετά το «όχι» των Ελλήνων στο δημοψήφισμα του 2015. Το τηλεφώνημα των Ομπάμα και Πούτιν, το «τελειώσαμε», το «πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς» του Νίκου Παππά και το «δεν πρόκειται να φύγουμε, αν δεν κλείσουμε τη συμφωνία» του Ντόναλντ Τουσκ μετά τη δεκαεπτάωρη διαπραγμάτευση στις Βρυξέλλες στον απόηχο του δημοψηφίσματος και του «Όχι» του ελληνικού λαού στο νέο πακέτο μέτρων λιτότητας και μεταρρυθμίσεων. Λίγες ημέρες αργότερα, η τότε ελληνική κυβέρνηση κατέληξε να υπογράψει το τρίτο μνημόνιο με τους αποκαλούμενους «θεσμούς».
Ο Αλέξης Τσίπρας στο βιβλίο του που κυκλοφόρησε σήμερα Δευτέρα 24 Νοεμβρίου παραθέτει τη δική του εκδοχή και επιπρόσθετα κάποια αποκαλυπτικά «στιγμιότυπα» της περιόδου: Όπως την συνομιλία που είχε τον Ιούνιο με τον Βλαντιμίρ Πούτιν αλλά και το τηλεφώνημα που είχε με τον, τότε, Αμερικανό πρόεδρο, Μπαράκ Ομπάμα, εν μέσω της «θύελλας» της διαπραγμάτευσης με τους λεγόμενους «Θεσμούς».
Το Συμβούλιο των πολιτικών αρχηγών και η πρώτη συνεδρίαση του Eurogroup μετά το δημοψήφισμα
«Η συζήτηση συνεχίστηκε για αρκετή ώρα παρά τις διαφορές μας», γράφει ο Αλέξης Τσίπρας για την σύσκεψη των πολιτικών αρχηγών στις 6 Ιουλίου 2015, την επομένη του δημοψηφίσματος, προσθέτοντας «η σύσκεψη διακόπηκε δύο φορές. Μία για να μιλήσει ο Πρόεδρος της Δημοκρατίας με τον Γάλλο ομόλογό του και μία για να μιλήσω με τον Πούτιν. Άρχισε με τα συγχαρητήρια. Μου είπε ότι αυτό που είχαμε πράξει την προηγούμενη μέρα, θα γραφόταν στην ιστορία με χρυσά γράμματα, ότι είχαμε πετύχει μία ιστορική νίκη», όπως σημειώνεται στο βιβλίο.
«Ευχαριστώ πολύ για τα καλά σου λόγια, έχεις να μου πεις κάτι άλλο σε σχέση με την επόμενη ημέρα; Κάποια συμβουλή; Τι πιστεύεις ότι πρέπει να κάνω;», ρώτησε ο Αλέξης Τσίπρας με νόημα τον Βλαντίμιρ Πούτιν.
«Εσύ θα αποφασίσεις τι πρέπει να κάνεις, αλλά πιστεύω ότι μια βιώσιμη συμφωνία θα είναι καλή για όλους» απάντησε ο Ρώσος πρόεδρος.
«Εντάξει σε ευχαριστώ πάρα πολύ», αποκρίθηκε ο τότε πρωθυπουργός της Ελλάδας.
«Το πρωί της Τρίτης 7 Ιουλίου, έγινε το πρώτο Eurogroup μετά το δημοψήφισμα», αναφέρεται στο βιβλίο, πριν περιγραφούν με παραστατικότητα όλες οι στιγμές της περίφημης 17ωρης διαπραγμάτευσης.
Στο βιβλίο επισημαίνεται: «Έφτασα στη Σύνοδο Κορυφής έχοντας αντιφατικά συναισθήματα. Ναι μεν ήμασταν οι θριαμβευτές του δημοψηφίσματος κι αυτό ενίσχυε τη διαπραγματευτική μας θέση, αλλά από την άλλη καταλάβαινα ότι οι σκληροί θα μας περίμεναν στη γωνία, ακόμη πιο επιθετικοί.
Επιπλέον, δεν μπορούσα να αγνοήσω τη θέληση της κουρασμένης ελληνικής κοινωνίας και δική μου δέσμευση πριν το δημοψήφισμα, για συμφωνία γρήγορα. Κι αυτό το σύμπλεγμα παραγόντων καθόριζε τα διαπραγματευτικά μου περιθώρια. Ακόμα πιο λεπτή και δύσκολη έκανε την κατάσταση το γεγονός ότι, μετά την πίεση που είχαμε ασκήσει, με αποκορύφωμα το δημοψήφισμα, δεν ήμουν σίγουρος για τα όρια των εταίρων.
Δεν ήμουν σίγουρος, δηλαδή, πως αν τα ξεπερνούσαν, κι εγώ τους έλεγα «δεν πάτε στον διάολο» και έφευγα, θα μπορούσα να επιστρέψω. Φοβόμουν, πραφματικά, ότι εκεί μπορεί να έπαιρνε το πάνω χέρι η ομάδα εκείνων που ήθελαν να μας τελειώσουν και να γινόταν ένα κραχ.
Στις Βρυξέλλες δέχτηκα τηλεφώνημα από τον Πρόεδρο του ΗΠΑ Μπαράκ Ομπάμα. Ήμουν στο ξενοδοχείο, λίγο πριν αναχωρήσω για τη Σύνοδο. Αφού μου έδωσε συγχαρητήρια για το αποτέλεσμα του δημοψηφίσματος, μου είπε: «Έχω ένα καλό και ένα κακό να σου μεταφέρω».
«Το καλό είναι ότι μετά τη νίκη σου στο δημοψήφισμα, είσαι ο κυρίαρχος των πολιτικών εξελίξεων στην Ελλάδα».
«Και το κακό;», τον ρώτησα.
«Το κακό είναι ότι έχουν συσπειρωθεί απέναντί σου δυνάμεις που θέλουν σήμερα να τορπιλίσουν τη διαπραγμάτευση τα πράγματα είναι πολύ σοβαρά. Υπάρχει ένα ισχυρό μπλοκ, που θέλει, για λόγους κυρίως πολιτικούς, να μην ολοκληρωθεί η διαπραγμάτευση σήμερα και να οδηγηθείτε στο εθνικό νόμισμα. Δεν μπορώ να σου πω λεπτομέρειες, αλλά ένα πράγμα σου ζητάω, να είσαι ψύχραιμος. Και να ξέρεις ότι εμείς θα είμαστε καθ’ όλη τη διάρκεια on board, θα παρακολουθούμε τις εξελίξεις και παρασκηνιακά θα παρέμβουμε αν χρειαστεί».
Αυτή ήταν η κίνηση του Ομπάμα. Μου έδινε δηλαδή το σήμα ότι η κυβέρνηση των ΗΠΑ ήταν μαζί μου, αλλά έπρεπε να είμαι ψύχραιμος απέναντι στις προκλήσεις, γιατί δεν είχε απεριόριστη επιρροή στις εξελίξεις. Το παρασκήνιο, το έμαθα εκ των υστέρων.
Οι Αμερικανοί και ο Σοσιαλδημοκράτης Αντικαγκελάριος Γκάμπριελ πίεζαν τη Μέρκελ προς την κατεύθυνση της παραμονής της Ελλάδας στο ευρώ. Ενώ ο Σόιμπλε, με τον Ολλανδό συντηρητικό Πρωθυπουργό Ρούτε και τους άλλους σκληρούς της Ευρωζώνης, πίεζαν προς την αντίθετη κατεύθυνση. Και η Μέρκελ βρισκόταν μπροστά σε δίλημμα. Όπως πρέπει να ομολογήσω πως σε ένα διαφορετικό δίλημμα, με την ίδια όμως βάση, βρισκόμουν κι εγώ».
Σε άλλο σημείο, ο κ. Τσίπρας γράφει: «Παρά τα ξεσπάσματα που είχα κάποιες στιγμές, παρέμεινα ψύχραιμος απέναντι στις προκλήσεις», όμως, στέκεται σε ένα σημείο που εκτροχιάστηκε η συζήτηση: «Ήταν κάπου κοντά στις 5 το πρωί. Τότε τέθηκε από τους εταίρους το ζήτημα της έδρας και της Διοίκησης του Ταμείου Αξιοποίησης της Περιουσίας του Δημοσίου, του γνωστού Υπερταμείου. Ασφαλώς γνώριζαν, ή θα έπρεπε να γνωρίζουν, ότι δεν υπήρχε καμιά περίπτωση να δεχτώ να μεταφερθεί η περιουσία της Ελλάδας, 50 δισ. ευρώ, προς ιδιωτικοποίηση σε Ταμείο με έδρα το Λουξεμβούργο ή οπουδήποτε εκτός Ελλάδας. Και με διοίκηση ξένων. Ήταν η βαθιά προσβλητική και αποικιοκρατικού τύπου απαίτηση. Κι όμως αυτό απαιτούσαν με επιμονή.
Ήταν η στιγμή που ήρθε η έκρηξη. Στάθηκα απέναντί τους, τους είπα με φορτισμένη φωνή και χωρίς καμιά διάθεση να κρυφτώ τα «Εντάξει, μπορείτε να γυρίσετε πίσω και να πείτε πως πήρατε την απόφαση να διώξετε την Ελλάδα από την Ευρωζώνη. Αλλά να το πείτε καθαρά: ήταν δική σας η ευθύνη. Γιατί αυτό που ζητάτε δεν είναι συμφωνία· είναι εξευτελισμός. Και δεν είμαστε μια χώρα που ηττήθηκε σε πόλεμο, είμαστε μια χώρα που διαπραγματεύεται με αξιοπρέπεια. Μην το ξεχνάτε αυτό».
Στο παρασκήνιο όλης αυτής της πίεσης, της οργανωμένης θέσης που δεχόμασταν, φαινόταν καθαρά το χέρι του Σόιμπλε. Όλα, απλώς συμμετείχε, είχε πρωταγωνιστικό ρόλο, έσερνε τον χορό. Ήθελε την Ελλάδα εκτός ευρώ. Ήθελε να μας σπρώξει στην έξοδο και να χρεώσει σε εμένα το γεγονός. Να παρουσιαστώ ως αυτός που δήθεν εξαπάτησε τον λαό του, κερδίζοντας με ψεύτικα το δημοψήφισμα. Ο ριζοσπαστικός αριστερός που δεν ήθελε ποτέ τη συμφωνία. Να τελειώσει εμένα μαζί με την Ελλάδα.
Δεν άντεξα άλλο. Σηκώθηκα και έφυγα χωρίς να κοιτάξω πίσω. Ανέβηκα στον επάνω όροφο, κοίταξα τους δικούς μου στα μάτια και τους είπα, απλά, κουρασμένα: «Τελείωσε».
Μπήκα στο γραφείο της ελληνικής αντιπροσωπείας. Εκεί διαμόρφωσα μια πρώτη εικόνα για το πολιτικό κλίμα στην Ελλάδα, που ήταν στη γραμμή «Μην κάθισαι άλλο, σήκω φύγε». Στην αίθουσα ήταν ο Δραγασάκης. Καθόταν αμίλητος σε μια καρέκλα, με τους αγώνες στηριγμένους στο τραπέζι και τα χέρια να κρατάνε το κεφάλι του.
Ήταν αποκαμωμένος και ψυχικά διαλυμένος. Του λέω «Γιάννη, θα αντέξουν οι τράπεζες;». «Δεν ξέρω», μου απάντησε. Ο Παππάς, πιο ενθουσιώδης και εύφλεκτος από χαρακτήρα είπε: «Πάμε να φύγουμε, να τους ξεφτιλίσουμε εμείς». Στη σκέψη ότι θα έπρεπε να συνθηκολογήσουμε, άρχισε να τον πιάνει πανικός: «Και πώς θα γυρίσουμε πίσως Δεν θα έχουμε κόμμα, δεν θα έχουμε κυβέρνηση, δεν θα έχουμε λαό». Ήταν πιο πολύ δύσκολη απόφαση έτσι κι αλλιώς».