Η βλασφημία αποτελεί αδίκημα που επισήμως τιμωρείται με θάνατο στο Πακιστάν
Καθώς μια υψηλόβαθμη αποστολή παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να επισκεφθεί το Πακιστάν στις 24 Νοεμβρίου, εκατοντάδες άνθρωποι βρίσκονται φυλακισμένοι στη χώρα με κατηγορίες για βλασφημία κατά του Ισλάμ.
Η βλασφημία αποτελεί αδίκημα που επισήμως τιμωρείται με θάνατο στο Πακιστάν. Την τελευταία δεκαετία, όχλοι έχουν δολοφονήσει δεκάδες ανθρώπους μετά από κατηγορίες για βλασφημία. Και η χρήση των σχετικών νόμων για στοχοποίηση χριστιανών και άλλων θρησκευτικών μειονοτήτων αυξάνεται.
Ένας 49χρονος τυφλός Πακιστανός χριστιανός, ο Nadeem Masih, για παράδειγμα, συνελήφθη και κατηγορήθηκε για βλασφημία, αδίκημα που τιμωρείται με θάνατο, έπειτα από καταγγελία μουσουλμάνου ότι προσέβαλε τον προφήτη του Ισλάμ, σύμφωνα με ρεπορτάζ της Christian Daily International–Morning Star News στις 31 Οκτωβρίου.
Η σχεδόν 80 ετών μητέρα του Masih, Martha Yousaf, δήλωσε ότι ορισμένοι μουσουλμάνοι στον χώρο εργασίας του γιου της τον παρενοχλούσαν συχνά: άλλοτε του αποσπούσαν χρήματα, άλλοτε του έριχναν νερό ή τον έβριζαν. Στη συνέχεια τον κατηγόρησαν για βλασφημία και τον παρέδωσαν στην αστυνομία, η οποία τον έθεσε υπό κράτηση βάσει του Άρθρου 295-C, που προβλέπει θανατική ποινή για προσβολή του Μωάμεθ. Η Yousaf είπε στην Christian Daily International–Morning Star News:
«Όταν συνάντησα τον γιο μου για πρώτη φορά στη φυλακή μετά τη σύλληψή του, έκλαιγε γοερά καθώς μου έλεγε ότι η αστυνομία τον είχε χτυπήσει ανελέητα και τον είχε αναγκάσει να ομολογήσει τη ψευδή κατηγορία.»
Οι διαβόητοι νόμοι περί βλασφημίας του Πακιστάν χρησιμοποιούνται συχνά για να στοχοποιούν μειονοτικές ομάδες, όμως οι χριστιανοί πλήττονται δυσανάλογα. Περίπου το ένα τέταρτο όλων των κατηγοριών για βλασφημία αφορά χριστιανούς, μια μικρή και διωκόμενη μειονότητα στη χώρα.
Ένας ακόμη χριστιανός στο Πακιστάν, που αντιμετωπίζει προβλήματα ψυχικής υγείας, συνελήφθη πρόσφατα και κατηγορήθηκε βάσει νόμων περί βλασφημίας, τρομοκρατίας και εσχάτης προδοσίας. Η αστυνομία συνέλαβε τον 48χρονο Rasheed Masih στις 6 Αυγούστου, με την κατηγορία ότι σκόπευε να υποκινήσει θρησκευτικές εντάσεις μέσω βίντεο που κατέγραψε εναντίον του Ισλάμ και της κυβέρνησης. Ο γιος του, Nabeel, δήλωσε:
«Εργαζόταν ως υγειονομικός καθαριστής σε ένα αγροτικό κέντρο υγείας μαζί με τη μητέρα μου, Najma Rasheed. Στοχοποιήθηκε με ψευδείς κατηγορίες όταν κατήγγειλε τη διαφθορά και την κλοπή κρατικών πόρων από μουσουλμάνους υπαλλήλους. Οι μουσουλμάνοι συνάδελφοί του ήταν επίσης εχθρικοί απέναντί του όταν αρνήθηκε τις προσπάθειές τους να τον προσηλυτίσουν στο Ισλάμ».
Στο μεταξύ, ένας πάστορας που αθωώθηκε από ψευδή κατηγορία βλασφημίας μετά από 13 χρόνια στη φυλακή πέθανε δύο ημέρες μετά την αποφυλάκισή του. Ο 62χρονος Pastor Zafar Bhatti, ιδρυτής της διακονίας Jesus World Mission Church, πέθανε από καρδιακή ανακοπή στις 5 Οκτωβρίου στο σπίτι του στο Ραουαλπίντι, όπως ανακοίνωσε η οργάνωση British Asian Christian Association (BACA).
Ο Bhatti αποφυλακίστηκε από τη φυλακή Adiala αφού το Ανώτατο Δικαστήριο της Λαχόρης ακύρωσε την καταδίκη του στις 2 Οκτωβρίου. Είχε συλληφθεί το 2012, όταν ισλαμικός κληρικός τον κατηγόρησε ότι έστειλε μηνύματα SMS προσβλητικά για τον προφήτη Μωάμεθ. Το 2017 καταδικάστηκε σε ισόβια κάθειρξη, αλλά το 2022 η ποινή του μετατράπηκε σε θάνατο. Σύμφωνα με τη BACA, η καρδιακή του κατάσταση ήταν σοβαρή εδώ και χρόνια, επιβαρυμένη από ζητήματα όπως ο διαβήτης.
Ο πληθυσμός του Πακιστάν είναι κατά 96% μουσουλμάνοι, κυρίως σουνίτες. Η χώρα υποεκτιμά τον αριθμό των χριστιανών, οπότε δεν υπάρχουν ακριβή στοιχεία. Υπολογίζεται ότι υπάρχουν περίπου τέσσερα εκατομμύρια Πακιστανοί χριστιανοί, σχεδόν το 2% του πληθυσμού.
Σύμφωνα με την οργάνωση Voice of the Martyrs, που παρακολουθεί τους διωγμούς χριστιανών:
«Λόγω των νόμων περί βλασφημίας του Πακιστάν, οι χριστιανοί διατρέχουν διαρκή κίνδυνο να κατηγορηθούν ψευδώς για προσβολή του Ισλάμ, του Κορανίου ή του Μωάμεθ και υφίστανται σκληρές τιμωρίες όταν καταδικάζονται… Χριστιανοί έχουν φυλακιστεί για χρόνια βάσει αυτών των νόμων και πολλοί έχουν σκοτωθεί ή αναγκαστεί να εγκαταλείψουν μόνιμα τη χώρα μετά την αποφυλάκισή τους.»
Έκθεση του 2023 από την Επιτροπή των ΗΠΑ για τη Διεθνή Θρησκευτική Ελευθερία (USCIRF) αναφέρει:
«Στο Πακιστάν, οι κατηγορίες για βλασφημία, αληθινές ή ψευδείς, συχνά οδηγούν σε μακρές ποινές φυλάκισης σε θανατοποινίτες και σε απομόνωση, υποκινούν βία κατά θρησκευτικών μειονοτήτων και σε ορισμένες περιπτώσεις οδηγούν στη δολοφονία του κατηγορούμενου. Σε πολλές περιπτώσεις, οι κατηγορίες χρησιμοποιούνται για την επίλυση προσωπικών διαφορών, οδηγώντας σε βίαιες πράξεις πριν καν κατατεθούν επίσημες διώξεις. Συχνά δεν υπάρχει καμία τιμωρία για όσους υποβάλλουν ψευδείς κατηγορίες ή για όσους διαπράττουν βία. Σύμφωνα με ομάδες υπεράσπισης, περισσότεροι από 2.100 άνθρωποι έχουν κατηγορηθεί για βλασφημία από το 1987, με 40 αυτή τη στιγμή σε θανατική ποινή και τουλάχιστον 89 να έχουν σκοτωθεί από όχλους.»
Το 2023, η Εθνοσυνέλευση του Πακιστάν ψήφισε ομόφωνα την επέκταση των νόμων περί βλασφημίας, που ήδη προέβλεπαν τη θανατική ποινή για προσβολή του προφήτη Μωάμεθ. Ο νέος νόμος επεκτείνει την τιμωρία και σε όσους θεωρείται ότι προσβάλλουν τους συντρόφους του Μωάμεθ —μια κατηγορία που μπορεί να περιλαμβάνει χιλιάδες πρώιμους μουσουλμάνους— με ποινές έως δέκα χρόνια κάθειρξη ή ισόβια.
Το Πακιστάν διαθέτει τους δεύτερους αυστηρότερους νόμους περί βλασφημίας στον κόσμο μετά το Ιράν. Ο Junaid Hafeez, πανεπιστημιακός λέκτορας, καταδικάστηκε σε θάνατο το 2019 για την κατηγορία ότι προσέβαλε τον Μωάμεθ στο Facebook. Η ποινή του βρίσκεται υπό έφεση.
Σε πιο πρόσφατη υπόθεση, δικαστήριο στο βορειοδυτικό Πακιστάν καταδίκασε τέσσερις άνδρες σε θάνατο για ανάρτηση υβριστικού υλικού σχετικά με το Κοράνι και ισλαμικές μορφές. Στις 25 Ιανουαρίου, ο δικαστής Tariq Ayub στο Ραουαλπίντι καταδίκασε τους τέσσερις σε θάνατο δι’ απαγχονισμού και τους επέβαλε πρόστιμο άνω των 16.000 δολαρίων.
Πολλές εξωδικαστικές δολοφονίες σχετιζόμενες με κατηγορίες βλασφημίας έχουν επίσης σημειωθεί στο Πακιστάν. Τον Αύγουστο του 2023, για παράδειγμα, ένας όχλος εκατοντάδων μουσουλμάνων επιτέθηκε στη χριστιανική κοινότητα της Τζαρανουάλα, καταστρέφοντας δεκάδες εκκλησίες και σπίτια ύστερα από κατηγορίες περί βεβήλωσης του Κορανίου από δύο χριστιανούς. Η βία οδήγησε εκατοντάδες ανθρώπους να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Οι επιθέσεις στην Τζαρανουάλα αποτελούν τη σοβαρότερη επίθεση κατά Πακιστανών χριστιανών τα τελευταία χρόνια.
Ωστόσο, οι ελπίδες για δικαιοσύνη για τα θύματα της βίας στην Τζαρανουάλα ουσιαστικά εξανεμίστηκαν όταν, στις 22 Οκτωβρίου, ανώτατο δικαστήριο απέρριψε όλες τις αιτήσεις που είχαν καταθέσει άτομα και χριστιανικές οργανώσεις ζητώντας δικαστική έρευνα. Έπειτα από καθυστέρηση δύο ετών, ο δικαστής του Ανώτατου Δικαστηρίου της Λαχόρης Asim Hafeez έγραψε στην απόφασή του ότι το δικαστήριο δεν είχε την αρμοδιότητα να διατάξει τη σύσταση δικαστικής επιτροπής για τη διερεύνηση θρησκευτικά υποκινούμενων επιθέσεων κατά χριστιανών στην Τζαρανουάλα.
Οι Πακιστανοί παραμένουν επομένως ευάλωτοι σε κακοποίηση και δολοφονία απέναντι σε κατηγορίες βλασφημίας. Τον Μάιο του 2024, όχλος στην επαρχία Παντζάμπ επιτέθηκε σε 72χρονο χριστιανό, κατηγορώντας τον ότι βεβήλωσε σελίδες του Κορανίου. Ο άνδρας πέθανε αργότερα στο νοσοκομείο από τα τραύματά του. Έναν μήνα αργότερα, ένας ντόπιος τουρίστας σύρθηκε έξω από αστυνομικό τμήμα και δολοφονήθηκε από όχλο στα βορειοδυτικά του Πακιστάν, αφού κατηγορήθηκε για βλασφημία. Ο όχλος είχε συγκεντρωθεί μετά την κατηγορία ότι είχε βεβηλώσει το Κοράνι. Οπτικό υλικό δείχνει το σώμα του άνδρα να παρασύρεται στους δρόμους και στη συνέχεια να παραδίδεται στις φλόγες.
Οι θρησκευτικοί διωγμοί στο Πακιστάν δεν περιορίζονται στις φυλακίσεις και τις δολοφονίες που σχετίζονται με κατηγορίες βλασφημίας. Το Κέντρο Μελέτης του Οργανωμένου Μίσους ανέφερε τον περασμένο Αύγουστο:
«Η κατάσταση της θρησκευτικής ελευθερίας στο Πακιστάν γίνεται ολοένα και πιο ζοφερή. Άτομα από θρησκευτικές μειονότητες αντιμετωπίζουν εκτεταμένες διακρίσεις και συνεχή δίωξη για τις πεποιθήσεις τους. Κατηγορούνται συχνά για βλασφημία βάσει των διαβόητων νόμων της χώρας, που πλέον εφαρμόζονται συχνά σε συνδυασμό με τον Νόμο περί Ηλεκτρονικών Εγκλημάτων (PECA), ο οποίος δίνει στο κράτος ευρεία δυνατότητα ελέγχου των μέσων κοινωνικής δικτύωσης. Πακιστανοί πολίτες που ανήκουν στις χριστιανικές, ινδουιστικές, σιχ, σιιτικές, Αχμαντίγια και Καλάς κοινότητες αντιμετωπίζουν συστημικές διακρίσεις και υφίστανται παρενόχληση, παγίδευση σε κατασκευασμένες κατηγορίες βλασφημίας, βία από όχλους, λιντσαρίσματα, στοχευμένες δολοφονίες, εξαναγκαστικές μεταστροφές, αυθαίρετες κρατήσεις και καταστροφές περιουσιών, συμπεριλαμβανομένων τόπων λατρείας και κοιμητηρίων.»
Στο μεταξύ, μια υψηλόβαθμη αποστολή παρακολούθησης της Ευρωπαϊκής Ένωσης αναμένεται να επισκεφθεί το Πακιστάν στις 24 Νοεμβρίου προκειμένου να αξιολογήσει την εφαρμογή του προτιμησιακού εμπορικού καθεστώτος που έχει παραχωρήσει η ΕΕ στη χώρα. Η αποστολή, αποτελούμενη από αξιωματούχους της Ευρωπαϊκής Υπηρεσίας Εξωτερικής Δράσης και των Γενικών Διευθύνσεων της Ευρωπαϊκής Επιτροπής για το Εμπόριο και για την Απασχόληση, τις Κοινωνικές Υποθέσεις και την Ένταξη, θα εξετάσει την πρόοδο του Πακιστάν στην εφαρμογή 27 διεθνών συμβάσεων για τα ανθρώπινα και εργασιακά δικαιώματα, την προστασία του περιβάλλοντος, την κλιματική αλλαγή και τη χρηστή διακυβέρνηση.
Το Πακιστάν είναι σημαντικός δικαιούχος των εμπορικών ευκαιριών που προσφέρει το Γενικευμένο Σύστημα Προτιμήσεων (GSP) της ΕΕ. Από την 1η Ιανουαρίου 2014, η χώρα επωφελείται από γενναιόδωρες τελωνειακές προτιμήσεις (κυρίως μηδενικούς δασμούς σε δύο τρίτα των κατηγοριών προϊόντων) στο πλαίσιο του μηχανισμού GSP+, που αποσκοπεί στην προώθηση της βιώσιμης ανάπτυξης και της χρηστής διακυβέρνησης.
Η αποστολή παρακολούθησης της ΕΕ θα ήταν συνετό να εξετάσει ιδιαίτερα τις υποθέσεις βλασφημίας και τις άλλες σοβαρές παραβιάσεις θρησκευτικής ελευθερίας στο Πακιστάν προτού αποφασίσει αν η κυβέρνηση της χώρας είναι κατάλληλη να συνεχίσει να επωφελείται από τις εμπορικές και τελωνειακές ευκαιρίες της ΕΕ.