Η ιστορία του Jason και της Azra αναδεικνύει το τεράστιο πρόβλημα της μουσικής σπατάλης στη Βρετανία, αλλά και τη δυναμική ενός κινήματος που δίνει εργαλεία στους νέους για να ανθίσουν.
Ο Jason, ένας 16χρονος μαθητής από το Μάντσεστερ, κάθεται ψηλά κρατώντας ένα τσέλο 114 ετών, το οποίο φέρει τα αμυδρά σημάδια μιας ρωγμής που παραλίγο να το αφήσει για πάντα σιωπηλό. Μόλις πριν από λίγο καιρό, η ζωή του περιοριζόταν στις οθόνες κινητών και tablets. Τώρα, χάρη σε μια τοπική φιλανθρωπική οργάνωση, ονόματι Olympias Music Foundation, αυτό το μουσικό όργανο έγινε δικό του. Το τσέλο, διασωσμένο και αποκαταστημένο, έδωσε νέα πνοή και στον ίδιο τον Jason.
«Αν δεν υπήρχε το Olympias, πιθανότατα δεν θα είχα τόσες ευκαιρίες», λέει ο Jason, ο οποίος πλέον περνά τα Σαββατοκύριακα του παίζοντας κλασικά κομμάτια. Ο πατέρας του, Ifeanyi, επιβεβαιώνει ότι η ενασχόληση με τη μουσική τον βοήθησε να συγκεντρώνεται καλύτερα και να γίνει πιο ήρεμος.
Αντίστοιχη είναι και η ιστορία της 11χρονης Azra, η οποία κρατάει περήφανα το βιολί της. Το δικό της όργανο ανασύρθηκε από έναν σωρό σπασμένων βιολιών και επισκευάστηκε σε ένα «Σαββατοκύριακο Επιδιόρθωσης» που διοργάνωσε το Olympias Music Foundation. Χωρίς αυτό, η Azra δεν θα έπαιζε καθόλου. «Το να παίζω μπροστά σε κοινό κάθε χρόνο μού έχει δώσει περισσότερη αυτοπεποίθηση», εξηγεί.
Η μουσική σπατάλη
Πίσω από αυτές τις ιστορίες επιτυχίας, κρύβεται ένα σοβαρό πρόβλημα: ο τεράστιος όγκος μουσικής σπατάλης. Αν και δεν υπάρχουν επίσημα στοιχεία, εκτιμάται ότι πάνω από 10.000 όργανα καταλήγουν στα σκουπίδια κάθε χρόνο στο Ηνωμένο Βασίλειο.
Η αύξηση του μουσικού ενδιαφέροντος κατά την πανδημία, καθώς και ένα κυβερνητικό πρόγραμμα διανομής 20.000 οργάνων στα σχολεία το 2022, οδήγησαν σε έναν ανεπιθύμητο κύκλο: μεγάλη φθορά και μαζική απόρριψη οργάνων.
Το πρόβλημα επιδεινώνεται από την έλλειψη ειδικευμένων τεχνιτών. Η επικείμενη αναστολή λειτουργίας της Σχολής Κατασκευής Βιολιών Newark -του μοναδικού πανεπιστημιακού προγράμματος του είδους στη χώρα- καθιστά την τέχνη της επιδιόρθωσης εγχόρδων ένα κρίσιμα απειλούμενο επάγγελμα.
Η εύκολη λύση της αντικατάστασης δημιουργεί επίσης προβλήματα. Όπως επισημαίνει η Emma Loat από το Forsyth Music, η αγορά κατακλύζεται από φθηνά διαδικτυακά όργανα χαμηλής ποιότητας, κατασκευασμένα από ακατάλληλα υλικά, τα οποία δεν επιδέχονται επισκευή και οδηγούνται γρήγορα στη χωματερή.
Η αντεπίθεση των μουσικών κέντρων και των εθελοντών
Αντιμέτωποι με αυτές τις προκλήσεις, ένα δίκτυο πρωτοβουλιών σε όλη τη χώρα αναλαμβάνει δράση:
-
Τα Περιφερειακά Μουσικά Κέντρα (Music Hubs): Τα 43 περιφερειακά κέντρα, που χρηματοδοτούνται από το Arts Council England, δανείζουν όργανα με χαμηλό κόστος και προσπαθούν να πραγματοποιούν επισκευές. Το Κέντρο του Devon, για παράδειγμα, διαχειρίζεται 15.000 όργανα, αλλά αναγκάστηκε την τελευταία δεκαετία να καταστρέψει 1.500 όργανα που ήταν πέρα από κάθε επισκευή.
-
Το Normans ReTune Project: Σε συνεργασία με κέντρα όπως αυτό του Devon, η εθνική πρωτοβουλία του Nick Walker συλλέγει, επισκευάζει ή ανακυκλώνει όργανα, διασφαλίζοντας ότι τίποτα δεν καταλήγει στα σκουπίδια.
-
Το Olympias Music Foundation: Η ιδρύτρια Dr. Jo Yee Cheung, ξεκίνησε το έργο από το υπόγειό της, επισκευάζοντας όργανα που όλοι είχαν εγκαταλείψει. Μέσω του Recycled Orchestra Project, συλλέγει και αναπαλαιώνει όργανα—όπως το τσέλο του Jason και το βιολί της Azra—προσφέροντας δωρεάν υψηλής ποιότητας μουσική εκπαίδευση σε νέους από οικογένειες με χαμηλό εισόδημα. Φέτος, αναμένεται να επισκευαστούν περισσότερα από 100 όργανα.
-
Εκπαίδευση Τρίτων: Το Olympias προσέλαβε την έμπειρη κατασκευάστρια βιολιών Helen Michetschläger για να εκπαιδεύσει καθηγητές μουσικής, όπως τον Dan Springate. Πλέον, οι εκπαιδευτικοί μπορούν να πραγματοποιούν βασικές επισκευές—όπως η αντικατάσταση καβαλάρη—σε όργανα που διαφορετικά θα κατέληγαν στον κάδο.
Η δύναμη της δωρεάς
Το κίνημα έχει διεθνείς ρίζες, εμπνευσμένο από το πρόγραμμα El Sistema της Βενεζουέλας. Στο Ηνωμένο Βασίλειο, πρωτοβουλίες όπως η Nucleo, που ιδρύθηκε από τη Lucy Maguire, τροφοδοτούνται από την Εθνική Τράπεζα Δωρεών Οργάνων.
«Λαμβάνουμε δύο ή τρεις προσφορές οργάνων την ημέρα», λέει η Nina Kaye, η οποία διαχειρίζεται την τράπεζα. Οι δωρητές ενθουσιάζονται που τα μουσικά όργανά τους καταλήγουν σε παιδιά που δεν έχουν την οικονομική δυνατότητα να αγοράσουν δικό τους. Μέχρι σήμερα, έχουν διατεθεί πάνω από 3.000 όργανα σε πλήρως λειτουργική κατάσταση.
7 τρόποι για να σώσετε τα μουσικά όργανα
Για να συμβάλλετε ώστε τα παλιά όργανα να βρουν δεύτερη ζωή και να μείνουν εκτός χωματερής, ακολουθήστε τις παρακάτω πρακτικές συμβουλές:
-
Δωρίστε το: Οργανώσεις όπως το Nucleo Project έχουν ιδιαίτερη ανάγκη για όργανα όπως φαγκότα, όμποε ή μικρά κοντραμπάσα. Όταν κάνετε δωρεά, είναι χρήσιμο να δίνετε λεπτομέρειες για τη μάρκα, την ηλικία του οργάνου και την τοποθεσία σας.
-
Ρωτήστε γύρω σας: Ένα ξεχασμένο τσέλο στη σοφίτα ενός φίλου μπορεί να αλλάξει τη ζωή ενός παιδιού. Μη διστάσετε να ρωτήσετε σε γνωστούς.
-
Δοκιμάστε πριν αγοράσετε: Εξετάστε το ενδεχόμενο ενοικίασης αντί αγοράς. Πολλά μουσικά κέντρα και καταστήματα προσφέρουν προγράμματα ενοικίασης οργάνων.
-
Αγοράστε ποιοτικά: Εάν πρέπει να αγοράσετε, επιλέξτε σοφά. Τα πολύ φθηνά όργανα, συνήθως αγορασμένα online, συχνά δεν πληρούν τα βασικά πρότυπα ποιότητας και καταλήγουν γρήγορα στη χωματερή.
-
Φροντίστε το: Τηρείτε τις οδηγίες συντήρησης που λαμβάνετε κατά την αγορά. Όπως τονίζει η Charlotte Yarnley-Jones από το Devon Music Hub, «οι γονείς πρέπει να γνωρίζουν ότι τα όργανα είναι εγγενώς ευάλωτα».
-
Μάθετε να επιδιορθώνετε: Σκεφτείτε το ενδεχόμενο να εκπαιδευτείτε ως τεχνικός οργάνων. Ο ρόλος αυτός συνδυάζει μουσική γνώση με μηχανικές δεξιότητες και έχει μεγάλη ζήτηση.
-
Απορρίψτε σωστά: Εάν ένα όργανο είναι πέρα από κάθε επισκευή, μεταφέρετέ το σε ένα κέντρο ανακύκλωσης. Τα περισσότερα ξύλινα ή μεταλλικά όργανα μπορούν να ανακυκλωθούν. Μουσικά κέντρα ή συνεργάτες τους, όπως το Normans ReTune, μπορούν να εξασφαλίσουν ότι τα σπασμένα όργανα δεν θα καταλήξουν στον κάδο απορριμμάτων.
*Με πληροφορίες από positive.news