Η Αργεντινή γνώριζε ποιος ήταν και δεν έκανε απολύτως καμία ενέργεια για τη σύλληψη του πιο καταζητούμενου εγκληματία πολέμου
Ο διαβόητος ναζιστής γιατρός Γιόζεφ Μένγκελε, ζούσε ελεύθερος και εν γνώσει της κυβέρνησης της Αργεντινής, στη χώρα πριν καταφύγει στην Παραγουάη το 1959, σύμφωνα με αποχαρακτηρισμένα έγγραφα στο Fox News.
Γνωστός ως «Άγγελος του Θανάτου» για τα βάναυσα ιατρικά πειράματα που διεξήγαγε σε κρατούμενους στο Άουσβιτς, εισήλθε αρχικά στην Αργεντινή με πλαστό ιταλικό διαβατήριο το 1949 με το όνομα Χέλμουτ Γκρέγκορ.
Εκείνη την εποχή, η κυβέρνηση της Αργεντινής ήταν γνωστό ότι παρείχε άσυλο σε Ναζί που είχαν εγκαταλείψει την Ευρώπη μετά τον πόλεμο και από τη δεκαετία του 1950 γνώριζε την παρουσία του Μένγκελε στη χώρα, σύμφωνα με ανάλυση των εγγράφων.
Ο Μένγκελε ένιωθε τόσο άνετα στην Αργεντινή που το 1956 άρχισε να χρησιμοποιεί το πραγματικό του όνομα. Ζήτησε το πρωτότυπο πιστοποιητικό γέννησης από την πρεσβεία της Δυτικής Γερμανίας στο Μπουένος Άιρες και ήθελε να μετατρέψει τις ταυτότητές του στο πραγματικό του όνομα.
Ένα υπόμνημα του 1960 από το Ομοσπονδιακό Γραφείο Συντονισμού της Αργεντινής δείχνει ότι η χώρα γνώριζε την ταυτότητα του Μένγκελε και παρέχει την εξήγησή του για το γιατί χρησιμοποίησε ψεύτικο όνομα για να εισέλθει στη χώρα όταν αποφάσισε να αλλάξει την επίσημη ταυτότητά του.
«Έτσι φαίνεται ότι, ενώ διατήρησε το πραγματικό του όνομα, το θέμα ανήκε στην Εταιρεία των SS… Ωστόσο, ήταν νευρικός, δηλώνοντας ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου είχε εργαστεί ως γιατρός στα γερμανικά SS στην Τσεχοσλοβακία, όπου είχε χαρακτηριστεί «εγκληματίας πολέμου» από τον Ερυθρό Σταυρό. Σπούδασε ανθρωπολογία και ήταν γνωστός στους δικαστές του Δικαστηρίου της Νυρεμβέργης, ειδικά σε σχέση με τη μελέτη κρανίων και οστών, αλλά αυτή η συσχέτιση θεωρήθηκε έγκλημα στην εθνικοσοσιαλιστική Γερμανία», αναφέρει η μετάφραση του εγγράφου.
Το αρχειακό υλικό της Αργεντινής ρίχνει φως στα δίκτυα που προστάτευσαν τον Μένγκελε. Αν και σε μεγάλο βαθμό κατακερματισμένο και πολύγλωσσο – με ισπανικά, γερμανικά, πορτογαλικά και αγγλικά έγγραφα – το αρχείο παρέχει ένα στιγμιότυπο του τρόπου με τον οποίο οι αρχές παρακολουθούσαν, αρχειοθετούσαν, χειρίζονταν λάθος και συχνά δεν έκαναν καμία ενέργεια σχετικά με τις πληροφορίες που είχαν για έναν από τους πιο καταζητούμενους εγκληματίες πολέμου στον κόσμο.
Μέχρι τη στιγμή που γράφτηκε το μνημόνιο, ο Μένγκελε είχε καταφύγει στην Παραγουάη αφού η διεθνής πίεση στην Αργεντινή να τον εκδώσει εντάθηκε μετά από αίτημα της Δυτικής Γερμανίας.
Γύρω στο 1960, έφτασε στη Βραζιλία, όπου έζησε μέχρι το θάνατό του το 1979. Σύμφωνα με τα έγγραφα, οι μυστικές υπηρεσίες της Αργεντινής ακολουθούσαν τον Ναζί γιατρό σε όλη του τη ζωή στη Νότια Αμερική.
Αν και τα αρχεία της Αργεντινής είναι ελάχιστα σε λεπτομέρειες και βασίζονται σε μεγάλο βαθμό σε αποκόμματα των μέσων ενημέρωσης σε αυτό το σημείο, η Αργεντινή γνώριζε ότι ο Μένγκελε είχε υιοθετήσει το ψευδώνυμο Peter Hochbichler, αν και μερικές φορές χρησιμοποιούσε επίσης μια πορτογαλική εκδοχή του πραγματικού του ονόματος – José Mengele.
Για το τελευταίο μέρος της δεκαετίας του 1960 και καθ’ όλη τη διάρκεια της δεκαετίας του 1970, άρχισε να ζει σε ακίνητα που ανήκαν στις γερμανικές οικογένειες Bossert και Stammer στην πολιτεία του Σάο Πάολο της Βραζιλίας.
Ο Μένγκελε πέθανε το 1979 όταν υπέστη εγκεφαλικό ενώ κολυμπούσε στη θάλασσα στην παραλιακή πόλη Μπερτιόγκα. Θάφτηκε με το ψεύτικο όνομα Wolfgang Gerhardt, αλλά πολλά στοιχεία οδήγησαν στην εκταφή του σώματός του και στην ταυτοποίηση των λειψάνων του από τις αρχές της Βραζιλίας το 1985. Η εξέταση DNA επιβεβαίωσε τα ευρήματα το 1992.
