Η διεθνής δικαστική έρευνα αποκάλυψε ένα εκτεταμένο σύστημα που εκτείνεται πολύ πέρα από τις συμβάσεις του ισραηλινού ομίλου
Διαστάσεις λαμβάνει το σκάνδαλο με τις προμήθειες του ΝΑΤΟ, όπου στο στόχαστρο έχει τεθεί ο ισραηλινός γίγαντας της άμυνας, Elbit Systems.
Ο ισραηλινός γίγαντας της άμυνας, Elbit Systems, έχει τεθεί σε αναστολή από το ΝΑΤΟ λόγω έρευνας για διαφθορά. H εταιρεία πάντως σε μια πρώτη αντίδρασή της διατείνεται ότι δεν υπήρξε καμία παρατυπία στη δική της δραστηριότητα και δηλώνει πρόθυμη να συνεργαστεί πλήρως όποτε χρειαστεί.
Επιπλέον, ένας 60χρονος Ιταλός με στενούς δεσμούς με την Elbit είναι ο στόχος διεθνούς εντάλματος σύλληψης για τον φερόμενο ρόλο του στη διαφθορά υπαλλήλων της NSPÁ. Αυτό αποκάλυψε η ολλανδική διαδικτυακή εφημερίδα «Follow The Money» (FTM), η οποία διεξάγει δημοσιογραφική έρευνα με τις συνεργαζόμενες εφημερίδες La Lettre, Le Soir και Knack.
Στο επίκεντρο του κατά τα φαινόμενα εκτεταμένου σκανδάλου διαφθοράς βρίσκονται νυν και πρώην υπάλληλοι, ύποπτοι για δωροδοκία. Σύμφωνα με την έρευνα, αμυντικές εταιρείες προέβησαν σε δωροδοκίες αξίας πιθανώς εκατομμυρίων ευρώ για να εξασφαλίσουν συμβάσεις μέσω της υπηρεσίας προμηθειών του ΝΑΤΟ (NSPA) για την προμήθεια προϊόντων στη στρατιωτική συμμαχία και τα 32 κράτη μέλη της.
Έγγραφα που επικαλούνται δημοσιογράφοι δείχνουν ότι η Elbit , ένας κορυφαίος προμηθευτής του ΝΑΤΟ, τέθηκε σε αναστολή από την NSPA στις 31 Ιουλίου. Αρκετά από τα υπάρχοντα συμβόλαια της εταιρείας έχουν παγώσει και η ίδια η εταιρεία έχει αποκλειστεί από τη συμμετοχή σε νέους διαγωνισμούς. Η θυγατρική της Elbit, Orion Advanced Systems, έχει επίσης τεθεί σε αναστολή.
Πώς εξελίχθηκε η έρευνα
Η εφημερίδα La Lettre, σε συνεργασία με τις βελγικές εφημερίδες Le Soir και Knack και το ολλανδικό μέσο ενημέρωσης Follow the Money, διεξάγει εδώ και αρκετούς μήνες έρευνα σχετικά με δωροδοκίες που καταβλήθηκαν σε σχέση με διάφορες σημαντικές συμβάσεις προμήθειας όπλων που ανατέθηκαν από τον Οργανισμό Υποστήριξης και Προμηθειών του ΝΑΤΟ (NSPA). Η σύλληψη πέντε υπαλλήλων και πρώην υπαλλήλων της μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου σε διάφορες ευρωπαϊκές χώρες συγκλόνισε την υπηρεσία με έδρα το Λουξεμβούργο, η οποία έχει δαπανήσει σχεδόν 10 δισ. ευρώ για παραγγελίες φέτος. Το σκάνδαλο έχει ταράξει την NSPA και το ΝΑΤΟ από την άνοιξη.
Ένα βασικό πρόσωπο που συνδέεται με την Elbit, ένας Ιταλός πολίτης που ταυτοποιείται ως Eliau E., ένας από τους συμβούλους της Elbit, ο οποίος δεν βρίσκεται υπό έρευνα επί του παρόντος. Οι ερευνητές υποψιάζονται ότι για αρκετά χρόνια το εν λόγω άτομο επέτρεψε στην Elbit Systems να εξασφαλίσει πολλές συμβάσεις, οι όροι των οποίων είχαν παραποιηθεί. Ο Ιταλός, ο οποίος παραμένει ελεύθερος, αναφέρεται στο καταστατικό και στο κεφάλαιο μιας σειράς εταιρειών συμβούλων με έδρα τη Λιθουανία, τη Φλόριντα, το Ηνωμένο Βασίλειο, την Ελλάδα και τη Ρουμανία.
Σύμφωνα με τις πηγές της La Lettre, το ΝΑΤΟ αποφάσισε το καλοκαίρι να αναστείλει διάφορα προγράμματα που συνδέονται με τον όμιλο Elbit Systems, ο οποίος είχε κύκλο εργασιών 6,83 δισ. δολάρια πέρυσι. Το μέτρο αυτό ήταν μία από τις πρώτες αντιδράσεις στην κύμα συλλήψεων που έλαβε χώρα μεταξύ Φεβρουαρίου και Μαΐου. Σε εσωτερικό email της NSPA με ημερομηνία 31 Ιουλίου παρατίθενται λεπτομέρειες με «συμβάσεις που έχουν ανατεθεί σε εταιρείες που έχουν εμπλακεί σε δόλιες δραστηριότητες».
Ο κατάλογος περιλαμβάνει δεκαπέντε συμβάσεις που ανεστάλησαν από το ΝΑΤΟ. Δεκατρείς από αυτές είναι συμβάσεις που ανατέθηκαν στην Elbit Systems και τη θυγατρική της Orion Advanced Systems. Πρόκειται για συμβάσεις προμήθειας αεροπορικών πυροκροτητών και βομβών με πυροκροτητή, πυρομαχικών αεροσκαφών και οβίδων 155 mm για τις ένοπλες δυνάμεις του ΝΑΤΟ.
Μία από τις συμβάσεις του καταλόγου ξεχωρίζει λόγω του μεγέθους της: το πρόγραμμα αναβάθμισης των περιπολικών σκαφών ανοικτής θάλασσας του πορτογαλικού ναυτικού με συνολικό προϋπολογισμό 100 εκατομμυρίων ευρώ για την περίοδο 2016-2024, μέρος του οποίου ανατέθηκε από το ΝΑΤΟ στην Elbit.
«Ανακρίβειες» στις συμβάσεις
Σε έγγραφο με ημερομηνία 31 Ιουλίου που συνοδεύει τον κατάλογο των ανασταλμένων συμβάσεων, η γαλλίδα επικεφαλής του προγράμματος πυρομαχικών της NSPA, Céline Danielli, προειδοποίησε τους εκπροσώπους της Συμμαχίας για την έκταση της απάτης.
«Η αναστολή των προμηθευτών ακολουθεί την εμφάνιση σοβαρών καταγγελιών που υποδηλώνουν ότι είναι πιθανό οι προμηθευτές να εμπλέκονται σε πρακτικές που επιφέρουν κυρώσεις, συμπεριλαμβανομένων παρατυπιών στην ανάθεση συμβάσεων», έγραψε. «Ως αποτέλεσμα, η υφιστάμενη στρατηγική προμηθειών μας δεν μπορεί πλέον να εκτελεστεί», πρόσθεσε η Céline Danielli. Η NSPA παραμένει διαθέσιμη για να συζητήσει τον επιχειρησιακό αντίκτυπο αυτής της απόφασης, ο οποίος θα μπορούσε να είναι περιορισμένος».
Οι υποψίες ενισχύονται από το γεγονός ότι όλοι οι πράκτορες ή πρώην πράκτορες του ΝΑΤΟ που συνελήφθησαν τους τελευταίους μήνες δραστηριοποιούνταν στο πρόγραμμα πυρομαχικών της NSPA.
Ένα δίκτυο πρώην πρακτόρων που έγιναν σύμβουλοι και ανοίγουν με χαρά τα βιβλία διευθύνσεών τους σε βιομηχάνους, συγκεντρώνεται γύρω από τα κεντρικά γραφεία της NSPA στο Λουξεμβούργο. Έχουν εκμεταλλευτεί τη νέα γεωπολιτική κατάσταση, την έκρηξη των ευρωπαϊκών αμυντικών προϋπολογισμών και τις εσωτερικές τους γνώσεις για τον Οργανισμό του Βορειοατλαντικού Συμφώνου, προκειμένου να βοηθήσουν ορισμένες εταιρείες να κερδίσουν συμβάσεις μετά από πολύπλοκες διαγωνιστικές διαδικασίες που προκήρυξε η NSPA.
Μερικές φορές παρείχαν ακόμη και συμβουλές για τις λεπτομέρειες των συμβάσεων.
Ανησυχία στους στρατούς του ΝΑΤΟ
Η υπόθεση Elbit προκάλεσε αμηχανία στις ευρωπαϊκές πρωτεύουσες, δεδομένου του μεγάλου αριθμού προγραμμάτων του ΝΑΤΟ που εξοπλίστηκαν από τον ισραηλινό κατασκευαστή τα τελευταία χρόνια. Η εταιρεία κέρδισε σύμβαση ύψους 175 εκατομμυρίων δολαρίων για συστήματα αυτοπροστασίας για 12 ελικόπτερα Airbus Caracal H225M που παραγγέλθηκαν από τις ολλανδικές ειδικές δυνάμεις, καθώς και για ηλεκτρονικά αντίμετρα για τα μεταφορικά αεροσκάφη C-390 που παραδόθηκαν στον αυστριακό και τον ολλανδικό στρατό.
Η Elbit εξόπλισε επίσης τον στόλο των αεροσκαφών ανεφοδιασμού Airbus MRTT οκτώ χωρών του ΝΑΤΟ, συμπεριλαμβανομένων της Γερμανίας, της Ολλανδίας, του Βελγίου και της Δανίας, ένα τεράστιο πρόγραμμα που ανατέθηκε το 2023 και αξίας δεκάδων εκατομμυρίων δολαρίων.
Σύμφωνα με εσωτερικά έγγραφα που εξέτασε η La Lettre και οι συνεργάτες της, η Elbit Systems ενδέχεται πλέον να μπει στη μαύρη λίστα της NSPA, μετά την προσωρινή αναστολή της που συνδέεται με τις 13 συμβάσεις που το ΝΑΤΟ θεωρεί ύποπτες.
Η εμπλοκή Τούρκου επιχειρηματία
Η διεθνής δικαστική έρευνα αποκάλυψε ένα εκτεταμένο σύστημα που εκτείνεται πολύ πέρα από τις συμβάσεις του ισραηλινού ομίλου. Σύμφωνα με τις πηγές της La Lettre, ένας σύμβουλος που φυλακίστηκε στο Βέλγιο, συστήθηκε στον Ιταλό που αναζητείται από έναν Τούρκο επιχειρηματία, ανάδοχο αμυντικών συμβάσεων, το όνομα του οποίου (Ισμαήλ Τ.) έχει αναφερθεί σε άλλες υποθέσεις δωροδοκίας που ενδιαφέρουν τη δικαιοσύνη.
Ο Τούρκος ήταν στόχος μιας μακράς έρευνας του FBI για δωροδοκία που συνδέεται με μια σύμβαση της TNT με το ΝΑΤΟ για τον αμερικανικό στρατό. Συνελήφθη στις 13 Μαΐου στο αεροδρόμιο των Βρυξελλών για υποτιθέμενη λήψη μίζας, αλλά αφέθηκε ελεύθερος στις 9 Ιουλίου. Όπως αποκάλυψε η La Lettre και οι συνεργάτες της το υπουργείο Δικαιοσύνης των ΗΠΑ (DoJ) απέσυρε τις κατηγορίες εναντίον του μόλις δύο εβδομάδες μετά τη συνάντηση μεταξύ του Προέδρου Ντόναλντ Τραμπ και του ομολόγου του Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στις 25 Ιουνίου στη σύνοδο κορυφής του ΝΑΤΟ στη Χάγη.