Η πραγματική φύση της οργάνωσης, σύμφωνα με την εισαγγελέα Κυριακή Στεφανάτου, απέκλινε πλήρως από τον τυπικό κοινοβουλευτικό της μανδύα
Ενώπιον του Πενταμελούς Εφετείου Κακουργημάτων, η εισαγγελέας της Έδρας, Κυριακή Στεφανάτου, ξεκίνησε να παρουσιάζει την πρότασή της σχετικά με την ενοχή ή μη των κατηγορουμένων για τη δράση της Χρυσής Αυγής. Από τα πρώτα κιόλας λεπτά της αγόρευσής της κατέστησε σαφές πως, κατά την κρίση της, η οργάνωση δεν είχε πολιτικό χαρακτήρα: «Η Χρυσή Αυγή ήταν εγκληματική οργάνωση. Δεν ήταν κόμμα. Η κάθοδος της στις εκλογές ήταν απλώς η βιτρίνα», επεσήμανε με έμφαση.
Ανατρέχοντας στη διαδρομή της, η εισαγγελέας υπενθύμισε πως η Χρυσή Αυγή δημιουργήθηκε τη δεκαετία του 1980 από τον Νίκο Μιχαλολιάκο και στη συνέχεια εξελίχθηκε σε πολιτικό μόρφωμα κατά τα πρότυπα του εθνικοσοσιαλιστικού γερμανικού κόμματος. Η βασική ιδεολογία, όπως τόνισε, ήταν μισαλλόδοξη και ανθρωποκεντρικά απορριπτική, ενώ η χρήση της σβάστικας και ο ναζιστικός χαρακτήρας του οργανισμού παρέμειναν σταθεροί μέχρι και το 2013. «Το κίνητρο των κατηγορουμένων ήταν η ίδια η ιδεολογία τους. Ήταν θιασώτες της Γερμανίας του Χίτλερ», υπογράμμισε. Μάρτυρας είχε άλλωστε καταθέσει πως «εμπνευστήκαμε το όνομα Χρυσή Αυγή επειδή θέλαμε να φτιάξουμε μια ναζιστική οργάνωση».
Η εισαγγελέας σημείωσε επίσης ότι το επιχείρημα πως η Χρυσή Αυγή ήταν πολιτικό κόμμα καταρρίπτεται και από υλικό που βρέθηκε στον υπολογιστή του Μιχαλολιάκου. Σε ομιλία του στο Σιδηρόκαστρο ο ίδιος αναφέρει χαρακτηριστικά: «Η Χρυσή Αυγή δεν είναι κόμμα, μάχεται για την κατάργηση των κομμάτων». Παρότι από το 1982 υπήρχε κατατεθειμένο σχετικό αίτημα στον Άρειο Πάγο, η πραγματική φύση της οργάνωσης, σύμφωνα με τη Στεφανάτου, απέκλινε πλήρως από τον τυπικό κοινοβουλευτικό της μανδύα. Η εγκληματική της δράση, εξήγησε, ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1980 και τις αρχές του 1990, με αφετηρία το συλλαλητήριο για το Μακεδονικό.
Η εισαγγελέας πραγματοποίησε αναλυτική αναδρομή στην πορεία της Χρυσής Αυγής, υπογραμμίζοντας πως για χρόνια κανείς δεν τολμούσε να απευθύνει κατηγορίες σε μια οργάνωση που εμφανιζόταν ως νόμιμο πολιτικό κόμμα, σε μια χώρα που ακόμα επουλώνει τις πληγές της μεταπολίτευσης.
Ειδική αναφορά έκανε στη μαρτυρία του Ιωάννη Περδικάρη, συνιδρυτή και στενού συνοδοιπόρου του Μιχαλολιάκου. Ο Περδικάρης περιέγραψε τον Μιχαλολιάκο ως «ακτιβιστή», έναν άνθρωπο που προσέλκυε «απόβλητους επαγγελματικά και οικογενειακά» που έβρισκαν στη Χρυσή Αυγή μια διέξοδο. Σύμφωνα με τη μαρτυρία του, ο Μιχαλολιάκος ενδιαφερόταν να οργανώνει «γιουρούσια», ενώ διέθετε την ικανότητα να στρατολογεί πρόθυμα άτομα ώστε «να μην αδειάζει ο στρατώνας».
Αν και ο Περδικάρης κατέθεσε 17 φορές πως η οργάνωση «είναι συμμορία και όχι εγκληματική οργάνωση», η εισαγγελέας παρατήρησε ότι στόχος του δεν ήταν να καταδικάσει τον φίλο του, αλλά να τον ενισχύσει. Ωστόσο, όπως σχολίασε, η προσπάθειά του δεν ευσταθεί: «Μια οργάνωση που αξιοποίησε τον κοινοβουλευτισμό δεν μπορεί να θεωρηθεί απλώς συμμορία». Υπενθύμισε δε μια χαρακτηριστική δήλωση του Μιχαλολιάκου: «Δεν είμαστε αγέλη ατάκτων, είμαστε στρατός. Από τον στρατό που έχουμε σήμερα, είμαστε καλύτεροι». Κατά τη Στεφανάτου, οι δηλώσεις αυτές αποδεικνύουν ότι η Χρυσή Αυγή δεν ήταν «μπουλούκι», παρά τις προσπάθειες του Περδικάρη να την παρουσιάσει ως τέτοια.