Οι Ευρωπαίοι θαυμάζουν το μοντέλο της ψηφιακής μεταρρύθμισης της Ελλάδας
Τα τελευταία χρόνια, η Ελλάδα εντείνει τον ψηφιακό μετασχηματισμό του κράτους, με το gov.gr να εξελίσσεται σε κεντρική ψηφιακή πύλη, που προσφέρει πλέον περισσότερες από 2.200 ψηφιακές υπηρεσίες, διευκολύνοντας την επικοινωνία πολιτών και επιχειρήσεων με το Δημόσιο και μειώνοντας σημαντικά τον «πονοκέφαλο» της γραφειοκρατίας.
Νέες λειτουργίες όπως η ψηφιακή συνυπογραφή εγγράφων και η εξουσιοδότηση, που επιτρέπει σε πολίτες και νομικά πρόσωπα να υπογράφουν ηλεκτρονικά κοινά έγγραφα απευθείας μέσω της πλατφόρμας και «εργαλεία» όπως το Citizen’s Box για την παραλαβή επίσημων εγγράφων και ειδοποιήσεων και ο mAigov βοηθός για την υποβοήθηση συναλλαγών με το Δημόσιο, «λύνουν» τα χέρια.
Παράλληλα, η Ελλάδα επεκτείνει την ψηφιοποίηση σε άλλους τομείς, όπως την αξιολόγηση δημόσιων υπηρεσιών μέσω νέων πλατφορμών, τους γονικούς ελέγχους στα κοινωνικά δίκτυα, την προστασία ανηλίκων από αλκοόλ και καπνό και την ελεγχόμενη είσοδο σε γήπεδα προς αντιμετώπιση των κρουσμάτων οπαδικής βίας.
«Η Ελλάδα διδάσκει τη Γερμανία πώς να ψηφιοποιήσει το Δημόσιο»
Η Ευρώπη είναι γνωστή για τις χαοτικές, χρονοβόρες και συχνά αναχρονιστικές δημόσιες υπηρεσίες της, με το παραδοσιακό χαρτί να επιβιώνει ακόμη και στην εποχή της τεχνητής νοημοσύνης. Στη Γερμανία, κατά την πανδημία, τα κέντρα τεστ υποχρεώνονταν να… τυπώνουν και να στέλνουν με φαξ τα αποτελέσματα στις υγειονομικές αρχές, οι οποίες στη συνέχεια τα πληκτρολογούσαν ξανά σε υπολογιστή.
Η ψηφιοποίηση του κράτους αποτελεί μόνιμο ζητούμενο, ενώ και το Ταμείο Ανάκαμψης της Ευρωπαϊκής Ένωσης δημιουργήθηκε εν μέρει γι’ αυτόν τον σκοπό.
Όπως παραδέχονται οι ειδικοί, οι παλιές συνήθειες του χαρτιού δύσκολα κόβονται. Ωστόσο, προειδοποιούν πως αν οι κυβερνήσεις δεν ψηφιοποιήσουν πραγματικά τη δημόσια διοίκηση, σε λίγα χρόνια δεν θα μπορούν να εφαρμόσουν ούτε τις πολιτικές τους, όπως σημειώνει ο Economist.
Κάποιες χώρες, σαν την Εσθονία, έχουν φτάσει τόσο μακριά που πλέον δεν αποτελούν ρεαλιστικό πρότυπο για τους υπόλοιπους· εκεί, ακόμη και το διαζύγιο μπορεί να γίνει διαδικτυακά. Αυτό μπορεί να συμβεί και στην Ελλάδα, αλλά υπό συγκεκριμένες προϋποθέσεις. Υπάρχει ενεργή ψηφιακή υπηρεσία στο gov.gr για «άυλο συναινετικό διαζύγιο» (δηλαδή διαζύγιο με σύμφωνη γνώμη και των δύο πλευρών) χωρίς να απαιτείται η φυσική παρουσία των συζύγων για την αρχική διαδικασία.
Η ψηφιακή «στροφή» της Ελλάδας
Από το 2018 έως το 2024, η Ελλάδα αναρριχήθηκε από τις χαμηλότερες ευρωπαϊκές θέσεις σε δείκτες ψηφιακών δημόσιων υπηρεσιών και έφτασε τον ευρωπαϊκό μέσο όρο. Την 24η Νοεμβρίου, ο υπουργός Οικονομικών, πρώην «αρχιτέκτονας» του ελληνικού ψηφιακού μετασχηματισμού και πλέον επικεφαλής του Eurogroup, Κυριάκος Πιερρακάκης, ταξίδεψε στη Γερμανία για να συναντήσει τον Κάρστεν Βιλντμπέργκερ, τον νέο Γερμανό υπουργό Ψηφιακής Πολιτικής, στον οποίο ανατέθηκε ο «Ηράκλειος άθλος» να απεξαρτήσει τη χώρα από το… φαξ.
Λίγο αργότερα, ο πρωθυπουργός της Έσσης, Μπόρις Ράιν, βρέθηκε στην Αθήνα για δική του αποστολή συλλογής πληροφοριών. Η Γερμανία, γνωστή για τον τεχνολογικό της εκσυγχρονισμό στη βιομηχανία αλλά όχι στη δημόσια διοίκηση, αναζητά επιτέλους πρακτικές και εφαρμόσιμες λύσεις κι, όπως φαίνεται, η Ελλάδα διαθέτει ακριβώς αυτό.
Τρία μαθήματα που παίρνει η Γερμανία από την Ελλάδα
- Ψηφιοποίηση σημαίνει επανασχεδιασμός διαδικασιών, όχι απλή μεταφορά σε οθόνη
Πολλές κυβερνήσεις κάνουν το ίδιο λάθος: Παίρνουν τις παλιές, αναποτελεσματικές διαδικασίες και απλώς τις βάζουν μέσα σε ένα νέο πληροφοριακό σύστημα. «Ακριβώς έτσι ψηφιοποιείς το χάος», εξηγεί στον Economist ο καθηγητής Διομήδης Σπινέλλης. Η Γερμανία, με τον νόμο του 2017 για την ψηφιακή πρόσβαση, έδωσε έμφαση στην «οθόνη» αλλά όχι σε ό,τι συμβαίνει πίσω της. Η Ελλάδα, αντιθέτως, επέλεξε πρώτα την αναδιοργάνωση και μετά την τεχνολογία. Όπου ήταν δυνατό, οι διαδικασίες γράφτηκαν ξανά από την αρχή.
- Κατάργηση των διοικητικών «σιλό» και πραγματική κεντρική εξουσία
Κάθε υπουργείο και κάθε περιφέρεια έχει τις δικές της συνήθειες και τα δικά της συστήματα. Η ελληνική λύση ήταν ριζική: Όταν ο Κυριάκος Μητσοτάκης ανέλαβε πρωθυπουργός το 2019, έδωσε ισχυρή εντολή στον ψηφιακό υπουργό. «Πολλοί κοιμήθηκαν μετά τις εκλογές και ξύπνησαν ως υπάλληλοι του υπουργείου Ψηφιακής Διακυβέρνησης», σημειώνει ο κ. Πιερρακάκης, περιγράφοντας τον τρόπο με τον οποίο ολόκληρα τμήματα πληροφορικής μεταφέρθηκαν από άλλα υπουργεία στο δικό του. Όχι μόνο η στρατηγική αλλά και η υλοποίηση συγκεντρώθηκαν στα ίδια χέρια, κάτι που λείπει απελπιστικά στη γερμανική ομοσπονδιακή δομή.
- Συγκέντρωση στα «εύκολα και χρήσιμα» πριν από τα «τεράστια και δύσκολα»
Η Γερμανία προσπάθησε να ψηφιοποιήσει όλες τις υπηρεσίες με την ίδια προτεραιότητα: Από την απλή δήλωση αλλαγής διεύθυνσης έως την αίτηση για λειτουργία… πυρηνικού εργοστασίου. Στο Βερολίνο, η προσπάθεια μεταφοράς του συστήματος αρχειοθέτησης στο ψηφιακό αντίστοιχο δημιούργησε έναν ηλεκτρονικό «φάκελο – τέρας» με πάνω από 1.000 λειτουργίες, προκαλώντας αλλεπάλληλες καθυστερήσεις.
Η ελληνική προσέγγιση ήταν λελογισμένη και πιο πρακτική: Εντοπισμός των δύσκολων «σημείων» και σταδιακή, ευέλικτη υλοποίηση. Συνεχής και σταθερή βελτίωση και όχι μεγαλεπήβολα πρότζεκτ που δεν ολοκληρώνονται ποτέ.
Το παράδειγμα του Βερολίνου
Όσοι δεν μπορούν να ταξιδέψουν μέχρι την Αθήνα, αρκεί να επισκεφθούν το Βερολίνο, μία πόλη που έχει πλέον δική της «ελληνική» επιτυχία. Η νέα επικεφαλής ψηφιακής πολιτικής, Μαρτίνα Κλέμεντ, εφαρμόζει τα διδάγματα της ελληνικής εμπειρίας με εντυπωσιακά αποτελέσματα.
Πλέον, βασικές διαδικασίες όπως η καταχώριση διεύθυνσης είναι ψηφιακές και απλές. Πάνω από 400 υπηρεσίες διατίθενται διαδικτυακά, με τις δημοφιλέστερες να έχουν ψηφιοποιηθεί πρώτες. Οι κάτοικοι του Βερολίνου συχνά δεν πιστεύουν ότι οι ηλεκτρονικές υπηρεσίες λειτουργούν και δεν τις χρησιμοποιούν. Γι’ αυτό η πόλη χρειάζεται ακόμη και καμπάνιες ενημέρωσης. «Πρέπει να κάνουμε εκστρατείες τώρα, για να τους ενθαρρύνουμε», σημειώνει η κυρία Κλέμεντ. «Η Ευρώπη που έχει μείνει πίσω, θα πρέπει να το δει αυτό ως έκκληση για δράση», επισημαίνει.
Το μήνυμα είναι σαφές: Αν το Βερολίνο μπορεί να ψηφιοποιηθεί, τότε μπορεί οποιοσδήποτε στην Ευρώπη, όπως καταλήγει η ανάλυση του Economist.