Δύο ημέρες μετά την τρομοκρατική επίθεση σττην Αυστραλία, οι αρχές καλούνται να απαντήσουν όχι μόνο για τα κενά ασφαλείας και τον αντισημιτισμό, αλλά και για το γιατί δεν αξιοποιήθηκε επιχειρησιακά ο ηρωισμός πολιτών
Η τρομοκρατική επίθεση τζιχαντιστών – ορκισμένων στο ΙΣλαμικό κράτος – στην παραλίας Bondi, της Αυστραλίας με στόχο την εβραϊκή κοινότητα κατά την εκδήλωση «Chanukah by the Sea», άφησε πίσω της 15 νεκρούς, δεκάδες τραυματίες και ένα πλέγμα ερωτημάτων που αφορούν το πότε και πώς έδρασαν οι αρχές.
Ειδικά με δεδομένο ότι μέσα σε μια εβδομάδα, οι αρμόδιες αρχές στην Ευρώπη φαίνεται να έχουν εμποδίσει τουλάχιστον τρεις τρομοκρατικές επιθέσεις – δύο στην Γερμανία και μια στην Πολωνία.
Τρεις ημέρες μετά, η συζήτηση στην Αυστραλία δεν αφορά μόνο το πώς οι δράστες διέφυγαν της προσοχής των υπηρεσιών ή πώς είχαν νόμιμη πρόσβαση σε όπλα, αλλά και γιατί επανειλημμένες παρεμβάσεις πολιτών δεν οδήγησαν σε ταχύτερη εξουδετέρωση της απειλής.
Ερωτήματα επιχειρησιακής ετοιμότητας
Η αστυνομία έφτασε στο σημείο μέσα σε πέντε λεπτά και οι δράστες εξουδετερώθηκαν σε εννέα, σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις. Κι όμως, βίντεο, μαρτυρίες και υλικό από κάμερες ασφαλείας δείχνουν ότι για περίπου 10 έως 11 λεπτά οι ένοπλοι διατηρούσαν την πρωτοβουλία των κινήσεων, παρά το γεγονός ότι πολίτες επιχείρησαν να τους αντιμετωπίσουν σε κρίσιμες στιγμές.
Και η πίεση, προς τις αρχές, μεγαλώνει, καθώς η επίθεση στο Bondi Beach έχει ήδη εξελιχθεί σε υπόθεση-ορόσημο για την ασφάλεια στην Αυστραλία, δεδομένης και της σημαντικής ύπαρξης πληθυσμών με μεταναστευτικό υπόβαθρο και δη από μουσουλμανικές χώρες.
Σημεία του Ισλαμικού Κράτους στο παμπρίζ του αυτοκινήτου των τρομοκρατών της παραλίας Μποντάι.
Χ
Οι πρώτοι στο σημείο ήταν «γενικών καθηκόντων» και είχαν πιστόλια
Σύμφωνα με περιγραφές από το πεδίο, την Κυριακή στο σημείο βρέθηκαν ως πρώτοι ανταποκριτές αστυνομικοί γενικών καθηκόντων, δηλαδή στελέχη που στην καθημερινότητά τους καλούνται να χειριστούν τροχαία, μικροκλοπές ή επεισόδια σε χώρους διασκέδασης. Ορισμένοι, όπως αναφέρεται, είχαν αποφοιτήσει από την ακαδημία λίγους μήνες πριν.
Οι μαρτυρίες από παριστάμενους εκτιμούν ότι όταν ξεκίνησαν οι πυροβολισμοί βρίσκονταν στην εκδήλωση περίπου τέσσερις αστυνομικοί. Από πλευράς της η αστυνομία δεν επιβεβαίωσε αριθμό ενώ ο Minns ανέφερε αργότερα ότι ήταν δύο. Έφεραν πιστόλια, τα οποία, για τους περισσότερους χρησιμοποιούνται επιχειρησιακά ελάχιστα και κυρίως σε ετήσια εκπαίδευση με βολές σε στόχους σε απόσταση περίπου 15 μέτρων.
Απέναντί τους, οι δράστες φέρονται να χειρίζονταν τουφέκια μεγάλου βεληνεκούς τύπου bolt-action και καραμπίνες. Αστυνομικός με εμπειρία, μιλώντας ανώνυμα, περιέγραψε το προφανές επιχειρησιακό μειονέκτημα: «δεν πας με πιστόλι απέναντι σε καραμπίνα ή τουφέκι».
Κάτι όμως που έκαναν πολίτες, ακόμη και με… πέτρες
«Stop the threat» και το δίλημμα του φόβου στο πεδίο
Σύμφωνα με εξηγήσεις που δίνουν – με μεγάλη συχνότητα οι αρχές της Αυστραλίας – λοι οι αστυνομικοί στη Νέα Νότια Ουαλία εκπαιδεύονται για περιστατικά ενεργού σκοπευτή, όμως το δόγμα έχει αλλάξει την τελευταία δεκαετία. Παλαιότερα, το μοντέλο ήταν «περιορίζω, διαπραγματεύομαι και περιμένω» μέχρι να φτάσουν οι βαριά οπλισμένες μονάδες. Μετά από αξιολόγηση περιστατικών, υιοθετήθηκε προσέγγιση «εμπλοκή και κίνηση προς την απειλή», γνωστή ως «Stop the Threat», με στόχο οι πρώτοι στο σημείο να δράσουν άμεσα, αφού πολλά συμβάντα κρίνονται μέσα σε 5 έως 10 λεπτά.
Κι όμως, ακόμη και με εκπαίδευση, η εφαρμογή είναι άλλο πράγμα: το να προχωρήσεις προς έναν ένοπλο με υπεροχή πυρός, μέσα σε χάος, φωνές και πληροφοριακό θόρυβο στον ασύρματο, απαιτεί ψυχραιμία και θάρρος. Ένας ανώτερος αξιωματικός υποστήριξε ότι αυτό που κάποιοι θεατές εξέλαβαν ως «κρύψιμο» μπορεί να ήταν «κάλυψη και τακτική αξιολόγηση κινδύνου».
Στο πολιτικό επίπεδο, ο Minns απέρριψε έντονα ισχυρισμούς περί φυγής, τονίζοντας ότι δύο αστυνομικοί τραυματίστηκαν σοβαρά ενώ προσπαθούσαν να σταματήσουν την επίθεση: «δεν χτυπήθηκαν στην πλάτη, χτυπήθηκαν μπροστά», είπε, προσθέτοντας ότι κάθε υπαινιγμός πως η αστυνομία δεν στάθηκε στο ύψος της «δεν συνάδει με τα γεγονότα».
Οι παρεμβάσεις πολιτών και η απραξία της αστυνομίας
Σύμφωνα με υλικό που έχει επαληθευτεί από BBC Verify και Guardian, πολίτες παρενέβησαν τουλάχιστον τρεις φορές. Στην αρχή της επίθεσης, το ηλικιωμένο ζευγάρι Boris και Sofia Gurman όρμησε στον Sajid Akram κοντά στο όχημά του, προσπαθώντας να του αποσπάσει το όπλο. Σκοτώθηκαν επί τόπου, όμως οι πράξεις τους θεωρείται ότι καθυστέρησαν την πλήρη εξέλιξη της επίθεσης.
Κατά τη διάρκειά της, ο 43χρονος Ahmed Al Ahmed, αφόπλισε πλήρως τον Sajid Akram και στράφηκε εναντίον του με το ίδιο όπλο. Τραυματίστηκε σοβαρά από τον δεύτερο δράστη, Naveed Akram. Ο Albanese και ο Minns χαρακτήρισαν δημόσια τις πράξεις του «γνήσια ηρωικές», αναγνωρίζοντας ότι έσωσε αμέτρητες ζωές.
Στις τελευταίες στιγμές του χάους, ένας ανώνυμος άνδρας, με μαύρο μπλουζάκι, κλώτσησε μακριά ένα όπλο και φώναξε «don’t shoot», σηκώνοντας τα χέρια ψηλά. Αρχικά θεωρήθηκε τρίτος δράστης, δέχθηκε επίθεση από πολίτες και ακινητοποιήθηκε από αστυνομικούς.
Γιατί δεν αξιοποιήθηκε επιχειρησιακά ο ηρωισμός των πολιτών
Η επανειλημμένη παρέμβαση πολιτών ανοίγει πλέον ένα βαρύ επιχειρησιακό ζήτημα. Παρά τους αφοπλισμούς και τα «παράθυρα ευκαιρίας» που έδωσαν οι πολίτες, η επίθεση δεν τερματίστηκε άμεσα. Αυτό εγείρει ερωτήματα για τον συντονισμό επί του πεδίου, τη λήψη αποφάσεων και την ικανότητα των αρχών να ανακτήσουν γρήγορα τον έλεγχο, όπου πολίτες ρισκάρουν τη ζωή τους.
Βίντεο δείχνουν αστυνομικούς να καλύπτονται πίσω από οχήματα, την ίδια ώρα που οι δράστες πυροβολούσαν από υπερυψωμένες θέσεις κατά πολιτών. Οι αρχές υπερασπίζονται την ανταπόκριση, τονίζοντας ότι δύο αστυνομικοί τραυματίστηκαν σοβαρά και ότι η δράση τους έσωσε πολλές ζωές.
Γνωστοί και άγνωστοι στο ραντάρ των αρχών
Από τους δύο δράστες, πατέρα και γιο, ο 24χρονος Naveed Akram είχε ερευνηθεί από την ASIO το 2019, μετά τη σύλληψη του Isaac el Matari, αυτοαποκαλούμενου ηγέτη του Ισλαμικού Κράτους στην Αυστραλία. Όπως ανέφερε ο πρωθυπουργός Anthony Albanese, η έρευνα διήρκεσε έξι μήνες, χωρίς οι αρχές να διαπιστώσουν τότε άμεση απειλή. Ο Naveed Akram νοσηλεύεται σε κρίσιμη κατάσταση και αναμένεται να του απαγγελθούν κατηγορίες.
Ο 50χρονος πατέρας του, Sajid Akram, σκοτώθηκε από αστυνομικά πυρά. Είχε φτάσει στην Αυστραλία το 1998 με φοιτητική βίζα, η οποία μετατράπηκε σε άδεια παραμονής και κατά τον χρόνο της επίθεσης διέμενε στην χώρα με άδεια μόνιμου κατοίκου. Δεν βρισκόταν στο μικροσκόπιο των υπηρεσιών ασφαλείας.
Οι προειδοποιήσεις του Ισραήλ
Οι αρχές της Αυστραλίας κατηγορούνται ότι αγνόησαν ακόμη και προειδοποιήσεις της Μοσάντ, η οποία είχε προειδοποιήσει για χτυπήματα κατά ισραηλινών στόχων από πρόσωπα που συνδέονταν με το Ιράν.
Πέρα όμως από τη Μοσάντ το Ισραήλ είχε προειδοποιήσει επανειλημμένα για την κλιμάκωση του αντισημιτισμού. Ο πρωθυπουργός Μπεντζαμίν Νετανιάχου δήλωσε ότι είχε αποστείλει επιστολή στον Αλμπανέζε μήνες πριν, σημειώνοντας ότι πολιτικές όπως η αναγνώριση παλαιστινιακού κράτους και η ανοχή σε διαδηλώσεις ότι «ρίχνουν λάδι στη φωτιά». Ο Πρόεδρος Isaac Herzog ζήτησε δραστικά μέτρα. Εβραϊκές οργανώσεις, όπως η ECAJ και η AIJAC, επισημαίνουν ότι τα περιστατικά αντισημιτισμού έχουν πενταπλασιαστεί μετά τον Οκτώβριο του 2023, ξεπερνώντας τα 1.600 ετησίως. Η ειδική απεσταλμένη κατά του αντισημιτισμού Τζίλιαν Σηγκάλ ανέφερε ότι η επίθεση «δεν ήρθε χωρίς προειδοποίηση».
Νόμιμα όπλα και κρίσιμα κενά
Ο Sajid Akram ήταν μέλος σκοπευτικού συλλόγου και κατείχε άδεια όπλων τύπου AB, που καλύπτει μονόβολα τουφέκια, καραμπίνες και ορισμένα ισχυρότερα πυροβόλα. Η άδεια εκδόθηκε το 2023, έπειτα από αίτηση του 2020, δηλαδή μετά την έναρξη της έρευνας των αρχών για τον γιο του.
Ο πρωθυπουργός της Νέας Νότιας Ουαλίας, Chris Minns, δήλωσε ότι είναι «πολύ νωρίς» για να διαπιστωθεί αν υπήρξε αποτυχία των υπηρεσιών πληροφοριών και σε αυτό τον τομέα. Και αυτό καθώς η κατοχή όπλων από πρόσωπα τα οποία παρακολουθούνται Την ίδια ώρα, η επάρκεια της αστυνομικής παρουσίας στην εκδήλωση αμφισβητείται, καθώς η αύξηση αντισημιτικών επιθέσεων από τον Οκτώβριο του 2023 ήταν γνωστή στις αρχές.
Η κυβέρνηση δέχεται έντονη κριτική για το ότι δεν υιοθέτησε έγκαιρα τις προτάσεις της ειδικής απεσταλμένης Τζίλιαν Σηγκάλ κατά του αντισημιτισμού. Ο πρώην πρωθυπουργός Τζον Χάουαρντ μίλησε για έλλειψη ηθικής ηγεσίας, ενώ η κυβέρνηση απαντά ότι έχει προχωρήσει σε μέτρα όπως η απαγόρευση ναζιστικών συμβόλων και η ποινικοποίηση του doxxing προκαλώντας διεθνώς αντιδράσεις.