Οι Ηνωμένες Πολιτείες και η Ουκρανία φαίνεται να έχουν κάνει ένα ακόμη βήμα προς ένα κοινό σχέδιο για τον τερματισμό του πολέμου, την ώρα που παραμένει αβέβαιο πώς θα αντιδράσει η Ρωσία και ενώ σημαντικά ζητήματα εξακολουθούν να μένουν ανοιχτά.
Σύμφωνα με τις τελευταίες πληροφορίες από τις ειρηνευτικές συνομιλίες, οι οποίες διεξάγονται με διαμεσολάβηση της Ουάσινγκτον, ο Ουκρανός πρόεδρος Βολοντίμιρ Ζελένσκι φαίνεται να έχει αποσπάσει ορισμένες κρίσιμες παραχωρήσεις σε σχέση με προηγούμενες εκδοχές του σχεδίου, έπειτα από εντατικές διαπραγματεύσεις με την αμερικανική ομάδα.
Ανεξαρτήτως του αν το σχέδιο γίνει αποδεκτό από τη Μόσχα, στο Κίεβο θεωρείται επιτυχία, καθώς τροποποιήθηκε το αρχικό αμερικανικό προσχέδιο που είχε επικριθεί ως ιδιαίτερα ευνοϊκό για το Κρεμλίνο. Ο Ζελένσκι δήλωσε ότι αναμένει οι Αμερικανοί διαπραγματευτές να έρθουν σε επαφή με τη ρωσική πλευρά εντός της εβδομάδας.
Αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη στην Ανατολή – με αμοιβαίες υποχωρήσεις
Στην πιο πρόσφατη εκδοχή του σχεδίου, η Ουκρανία αποδέχεται επί της αρχής τη δημιουργία αποστρατιωτικοποιημένης ζώνης στις ανατολικές της περιοχές — ζήτημα που αποτελεί διαχρονικό «αγκάθι» στις διαπραγματεύσεις — υπό την προϋπόθεση ότι και η Ρωσία θα προχωρήσει σε αντίστοιχη αποχώρηση δυνάμεων.
Οι λεπτομέρειες της πρότασης έχουν διαβιβαστεί στον Ρώσο πρόεδρο Βλαντίμιρ Πούτιν μέσω του απεσταλμένου του, Κίριλ Ντμίτριεφ. Εκπρόσωπος του Κρεμλίνου δήλωσε ότι η Μόσχα διαμορφώνει τη θέση της και δεν θα προβεί άμεσα σε δημόσια σχόλια.
Ο Ντμίτρι Πεσκόφ ανέφερε ότι ο Ντμίτριεφ ενημέρωσε τον Πούτιν για το πρόσφατο ταξίδι του στο Μαϊάμι, όπου είχε επαφές με απεσταλμένους του Ντόναλντ Τραμπ. Παράλληλα, απέφυγε να αποκαλύψει λεπτομέρειες για το περιεχόμενο των προτάσεων, υπογραμμίζοντας ότι «το Κρεμλίνο δεν πρόκειται να διαπραγματεύεται μέσω των ΜΜΕ».
Οι όροι Πούτιν και οι δύσκολες υποχωρήσεις του Κιέβου
Τις τελευταίες εβδομάδες, ο Ρώσος πρόεδρος έχει καταστήσει σαφές ότι θέτει ως προϋποθέσεις για την ειρήνη την παραχώρηση περίπου 5.000 τετραγωνικών χιλιομέτρων της περιοχής του Ντονμπάς που εξακολουθεί να ελέγχει η Ουκρανία, καθώς και την επίσημη εγκατάλειψη της φιλοδοξίας του Κιέβου να ενταχθεί στο ΝΑΤΟ.
Στο πλαίσιο των σύνθετων διαπραγματεύσεων, η Ουκρανία εμφανίζεται διατεθειμένη να αποδεχθεί ορισμένες επώδυνες παραχωρήσεις. Μεταξύ αυτών περιλαμβάνονται η αποχώρηση ουκρανικών στρατευμάτων από τμήματα της ανατολικής γραμμής του μετώπου και η εγκατάλειψη της προοπτικής ένταξης στο ΝΑΤΟ, με αντάλλαγμα αμερικανοευρωπαϊκές εγγυήσεις ασφάλειας που θα προσομοιάζουν στο Άρθρο 5 της Συμμαχίας — χωρίς, ωστόσο, να έχει αποσαφηνιστεί το ακριβές τους περιεχόμενο.
Το σχέδιο προβλέπει επίσης την αποχώρηση ρωσικών δυνάμεων από τις περιοχές Ντνιπροπετρόφσκ, Μικολάιβ, Σούμι και Χάρκοβο, ενώ διεθνείς δυνάμεις θα αναπτυχθούν κατά μήκος της γραμμής επαφής για την επιτήρηση της εφαρμογής της συμφωνίας.
«Η Μόσχα δεν μπορεί να απορρίψει ανοιχτά την ειρήνη»
Ο Ζελένσκι παρουσίασε το σχέδιο σε δίωρη ενημέρωση προς τους δημοσιογράφους, υποστηρίζοντας ότι οι προτάσεις ενισχύουν τη θέση της Ουκρανίας, καθώς σε περίπτωση απόρριψης από τη Ρωσία, οι ΗΠΑ ενδέχεται να προχωρήσουν σε μαζική ενίσχυση της στρατιωτικής βοήθειας προς το Κίεβο και σε αυστηρότερες κυρώσεις.
«Η Μόσχα δεν μπορεί να πει στον πρόεδρο Τραμπ ότι είναι αντίθετη με μια ειρηνική λύση. Αν επιχειρήσει να μπλοκάρει τα πάντα, τότε οι ΗΠΑ θα αναγκαστούν να μας εξοπλίσουν πιο βαριά και να επιβάλουν όλες τις δυνατές κυρώσεις», ανέφερε χαρακτηριστικά.
Ο Ουκρανός πρόεδρος σημείωσε ότι στις περιοχές Ντονέτσκ, Λουχάνσκ, Ζαπορίζια και Χερσώνα, η γραμμή ανάπτυξης των στρατευμάτων τη στιγμή της συμφωνίας θα αναγνωριστεί de facto ως γραμμή επαφής. Παράλληλα, θα συγκροτηθεί ομάδα εργασίας για τον καθορισμό της αναδιάταξης δυνάμεων και των παραμέτρων ενδεχόμενων ειδικών οικονομικών ζωνών.
Δημοψήφισμα και ΝΑΤΟ
Ο Ζελένσκι τόνισε ότι οποιοδήποτε σχέδιο προβλέπει αποχώρηση ουκρανικών στρατευμάτων θα πρέπει να εγκριθεί μέσω δημοψηφίσματος. «Αν μιλάμε για ελεύθερη οικονομική ζώνη ή αποστρατιωτικοποιημένη περιοχή, τότε αυτό πρέπει να τεθεί στην κρίση του λαού», δήλωσε.
Σε ό,τι αφορά το ΝΑΤΟ, υπογράμμισε ότι η απόφαση ανήκει στα κράτη-μέλη της Συμμαχίας, προσθέτοντας ότι η Ουκρανία έχει ήδη αποσύρει προτάσεις για συνταγματικές αλλαγές που θα απαγόρευαν την ένταξή της.
Συνεχιζόμενος πόλεμος και αβέβαιο μέλλον
Παρά τις διπλωματικές διεργασίες, παραμένει εξαιρετικά αμφίβολο αν η Ρωσία θα αποδεχθεί μια αποστρατιωτικοποιημένη ζώνη ή την αποχώρηση των δυνάμεών της, ενώ ανοιχτό παραμένει και το ζήτημα του ελέγχου του πυρηνικού σταθμού της Ζαπορίζια, τον οποίο το Κίεβο προτείνει να διαχειριστούν από κοινού Ουκρανία και ΗΠΑ.
Ο πόλεμος, που ξεκίνησε με τη ρωσική εισβολή το 2022, έχει στοιχίσει τη ζωή σε δεκάδες χιλιάδες ανθρώπους, έχει καταστρέψει εκτεταμένα την ανατολική Ουκρανία και έχει αναγκάσει εκατομμύρια να εγκαταλείψουν τα σπίτια τους. Την ίδια ώρα, οι ρωσικές δυνάμεις συνεχίζουν την προέλασή τους, εξαπολύοντας καθημερινές επιθέσεις με πυραύλους και drones σε πόλεις και ενεργειακές υποδομές.