Στη διάρκεια της εμπνευσμένης ξενάγησης που έκανε χθες στους δημοσιογράφους ο διευθυντής του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, καθηγητής Νικόλαος Χρ. Σταμπολίδης, επανέλαβε πολλές φορές την ερώτηση: «Ποιο έκθεμα είναι του Πικάσο και ποιο προέρχεται από την ελληνική αρχαιότητα;»
Η αλήθεια είναι πως η έκθεση με τίτλο «Πικάσο και Αρχαιότητα. Γραμμή και πηλός», που διοργανώνεται στο μουσείο στο πλαίσιο της σειράς «Θεϊκοί Διάλογοι», περιλαμβάνει κεραμικά και σχέδια του εμβληματικού καλλιτέχνη τα οποία συνομιλούν με αρχαία έργα με τρόπο πραγματικά εντυπωσιακό. Δεν είναι μόνον η ομοιότητα των μορφών, η θεματική συνάφεια, η σχεδιαστική δεινότητα που φέρνει κοντά τους δύο μακρινούς κόσμους. Τα στοιχεία που τονίζουν την εκλεκτική συγγένειά τους είναι ο πλούτος της έμπνευσης και η πνοή της δημιουργίας. «Για εμένα δεν υπάρχει παρελθόν ή μέλλον στην τέχνη. Εάν ένα έργο τέχνης δεν μπορεί να ζει πάντα στο παρόν, δεν πρέπει να το θεωρούμε καθόλου ως τέτοιο», έλεγε ο Πάμπλο Πικάσο.
Στην ίδια προθήκη, πήλινο ομοίωμα ανδρικού χορού, περ. 1650-1550 π.Χ., και οι «Χορευτές» του Πάμπλο Πικάσο, 1956.
Το υλικό της έκθεσης, ιστορικό και καλλιτεχνικό, είναι ανεκτίμητο. Για πρώτη φορά, 68 σπάνια κεραμικά και σχέδια του Ισπανού ζωγράφου συνομιλούν θεματικά με 67 αρχαιότητες. Η πραγματικά εντυπωσιακή αυτή συνάντηση αποτελεί προϊόν ευρείας συνεργασίας του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης με μουσεία του εξωτερικού, ιδρύματα και ιδιωτικές συλλογές. Τα σχέδια και τα κεραμικά του Πικάσο από το 1920 έως το 1960 προέρχονται μεταξύ άλλων από το Εθνικό Μουσείο Πικάσο του Παρισιού, το Μουσείο Πικάσο στην Αντίμπ, το Museum Berggruen στο Βερολίνο κ.ά. Τα έργα της αρχαιότητας προέρχονται από 15 συνολικά ελληνικά μουσεία και συλλογές. Πρόκειται για γλυπτά, κεραμικά και χάλκινα που χρονολογούνται από τους προϊστορικούς χρόνους έως και τα μέσα 3ου αι. μ.Χ.
Η έκθεση δεν ακολουθεί χρονολογική σειρά, αλλά χωρίζεται σε θεματικές ενότητες που παρέχουν το πλαίσιο για να προβληθούν εξαιρετικά «ζεύγη» εκθεμάτων. Σε αυτή την πρώτη επίσκεψη στον χώρο μείναμε πολλή ώρα να κοιτάζουμε τη συνύπαρξη του «Κενταύρου» από λευκό πηλό, που δημιούργησε ο Πικάσο το 1953, με τον «Κένταυρο» του 6ου αιώνα π.Χ. και το μοναδικό «Ειδώλιο Κενταύρου» από το Λευκαντί της Εύβοιας, που χρονολογείται στα τέλη 10ου αι. π.Χ. Περπατώντας ανάμεσα στις προθήκες, δίπλα στα έργα των σπουδαίων τεχνιτών της αρχαιότητας, δεν μπορείς παρά να θαυμάσεις τη χαρά της ζωής που αναδύεται από το έργο του Πικάσο: διονυσιακά μοτίβα, φιλήδονοι χοροί, πολεμικές σκηνές που θυμίζουν τις συγκρούσεις του έρωτα εικονίζονται επάνω σε κεραμικά αντικείμενα καθημερινής χρήσης. Αυτός ο ιδιοφυής καλλιτέχνης μοιάζει να βρήκε στον πολιτισμό της Μεσογείου και στην κλασική παράδοση ένα καλλιτεχνικό λεξιλόγιο με ανεξάντλητες δυνατότητες. Συνταιριάζοντας τις εικαστικές αναζητήσεις του με το ανατρεπτικό πνεύμα του 20ού αιώνα, επινόησε μια φανταστική αρχαιότητα που αντλεί από αρχετυπικούς μύθους και εικόνες που αναδύονται από το συλλογικό μας ασυνείδητο.
Μερικά από τα ζεύγη, όπως τοποθετήθηκαν στις προθήκες από τους επιμελητές της έκθεσης, τα οποία τονίζουν τον διάλογο μεταξύ του αρχαίου αντικειμένου και του δημιουργήματος του Πάμπλο Πικάσο.
Η μάσκα
Στον είσοδο του Μουσείου Κυκλαδικής Τέχνης, μια τεράστια ασπρόμαυρη φωτογραφία που βρίσκεται πίσω από τον κορμό αγάλματος αρχαϊκού Μινώταυρου εικονίζει τον Πικάσο μέσα στο εργαστήριό του φορώντας μια τελετουργική μάσκα με κέρατα. Ο ίδιος «αναγνώριζε» τον εαυτό του στον μύθο του Κενταύρου Νέσσου. «Οι μάσκες», σχολίασε ο καθηγητής Νικόλαος Σταμπολίδης, «δεν κρύβουν απλώς το πρόσωπό μας. Αποκαλύπτουν επίσης τον τρόπο που θέλουμε να μας βλέπουν οι άλλοι».
Διάρκεια έκθεσης έως 20/10.