Κορυφώνεται η διεθνής ανησυχία αναφορικά με τις εξελίξεις στη Μέση Ανατολή και τον Περσικό Κόλπο μετά την ανακοίνωση του Ιράν ότι υπερέβη το ανώτατο όριο ως προς τα επιτρεπτά αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου, τα οποία προβλέπονται βάσει της συμφωνίας για το πυρηνικά, η οποία υπεγράφη με μεγάλες παγκόσμιες δυνάμεις το 2015.
«Είχαμε πει με πολύ διαφανή τρόπο ότι θα το κάναμε», δήλωσε ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών Τζαβάντ Ζαρίφ, ο οποίος πρόσθεσε ότι η Τεχεράνη δεν παραβίασε τη συνθήκη.
Η Διεθνής Επιτροπή Ατομικής Ενέργειας (ΙΑΕΑ) είχε επιβεβαιώσει νωρίτερα ότι τα αποθέματα εμπλουτισμένου ουρανίου του Ιράν ανέρχονται πλέον σε 205 κιλά, υπερβαίνοντας κατά τι το όριο των 202,8 κιλών, που προβλέπει η διεθνής συμφωνία. Το Ιράν τηρούσε σχολαστικά όλους τους όρους της διεθνούς συνθήκης ακόμη και έναν χρόνο μετά τη μονομερή αποδέσμευση των ΗΠΑ από αυτή. Σημειώνεται ότι τη συμφωνία, εκτός ΗΠΑ και Ιράν είχαν επίσης υπογράψει η Κίνα, η Ρωσία, η Γαλλία, η Γερμανία και η Βρετανία.
Η κατάσταση επιδεινώθηκε έτι περαιτέρω μετά την ανακοίνωση της Ουάσιγκτον για νέες, σκληρότερες κυρώσεις με στόχο να μηδενιστούν οι πετρελαϊκές εξαγωγές του Ιράν. Πολλοί εκτιμούν μάλιστα πως η πρόσφατη απόφαση της Τεχεράνης αποτελεί ένα είδος έμμεσης πίεσης προς τους Ευρωπαίους προκειμένου να δημιουργήσουν μηχανισμό που θα την προστατεύει από την επιθετική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ.
Κάτι τέτοιο θεωρείται ότι υποδηλώνει άλλωστε και η χθεσινή δήλωση του Ζαρίφ ότι η τελευταία κίνηση της κυβέρνησής του είναι «αναστρέψιμη». Ωστόσο, ο Ιρανός υπουργός Εξωτερικών (ο οποίος ειρήρθω εν παρόδω βρίσκεται και πορσωπικά στο στόχαστρο των αμερικάνικων κυρώσεων) προειδοποίησε ότι αν δεν υπάρξει πρόοδος, το επόμενο βήμα θα είναι να ξεπεραστεί το όριο του 3,67% που θέτει η διεθνής συμφωνία σχετικά με την περιεκτικότητα του εμπλουτισμένου ουρανίου – μια παραβίαση πολύ σημαντικότερη από τον όγκο αποθεμάτων του σχάσιμου υλικού.
«Παίζει με τη φωτιά το Ιράν» λέει ο Τραμπ, συγκρατημένες οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων
Από τη μεριά τους, οι ΗΠΑ αντέδρασαν -όπως ήταν αναμενόμενο- με ιδιαίτερα επιθετική ρητορική, με τον Ντόναλντ Τραμπ να δηλώνει ότι το Ιράν «παίζει με τη φωτιά». Μάλιστα, νωρίτερα ο Λευκός Οίκος είχε υποστηρίξει ότι «δεν υπάρχει αμφιβολία πως η Τεχεράνη παραβίαζε τους όρους τη συμφωνίας, πριν καν αυτή υπογραφή», προκαλώντας την αντίδραση του Ιρανού υπουργού Εξωτερικών.
Την ίδια στιγμή, άμεσες ήταν και οι αντιδράσεις των Ευρωπαίων μετά αυτή την εξέλιξη, περιοριζόμενες πάντως σε ρητορικό επίπεδο, καθώς πηγές με γνώση των προθέσεων τόνιζαν πως δεν προβλέπεται η ενεργοποίηση μηχανισμού που οδηγούσε σε επιβολή νέων κυρώσεων (αλλά αυτή την φορά από τον ΟΗΕ) στην Τεχεράνη. Ο πρόεδρος της Γαλλίας Εμανουέλ Μακρόν κάλεσε το Ιράν “να ανακαλέσει άμεσα” την επίμαχη απόφαση, εκφράζοντας παράλληλα έντονη ανησυχία για τις εξελίξεις.
Από την πλευρά του ο Βρετανός υπουργός Εξωτερικών Τζέρεμι Χαντ τόνισε στο Sky News αν το Ιράν παραβιάσει τη συμφωνία, τότε η Βρετανία θα κάνει το ίδιο. Εξέφρασε ωστόσο τη στήριξη του Λονδίνου στη JCPOA. «Θέλουμε να διατηρήσουμε αυτή τη συμφωνία επειδή δεν θέλουμε το Ιράν να αποκτήσει πυρηνικά όπλα, αλλά αν το Ιράν παραβιάσει τη συμφωνία αυτή αποχωρούμε και εμείς», είπε Χαντ. Νωρίτερα με tweet του, «προέτρεψε την Τεχεράνη να μην απομακρυνθεί περισσότερο (από τη συμφωνία) και να συμμορφωθεί και πάλι με τις υποχρεώσεις του».
Ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβροφ, ζήτησε από την Τεχεράνη να μη δίνει δικαιώματα σε όσους θέλουν να στραφούν εναντίον της, επισημαίνοντας παράλληλα την σημασία τήρησης της συμφωνίας.
Την ανησυχία του Βερολίνου για την απόφαση του Ιράν εξέφρασε παράλληλα μια πηγή του γερμανικού υπουργείου Εξωτερικών. «Καλούμε το Ιράν να αναιρέσει αυτή την κίνηση να μην υπονομεύσει περαιτέρω την πυρηνική συμφωνία», τόνισε η πηγή, προσθέτοντας ότι το Βερολίνο εξετάζει προσεκτικά τις επόμενες ενέργειές του σε συνεργασία με τις λοιπές υπογράφουσες χώρες.
Ανάλογη ανησυχία εξέφρασε και ο Γενικός Γραμματέας των Ηνωμένων Εθνών Αντόνιο Γκουτέρες για την εν λόγω απόφαση του Ιράν, και κάλεσε την Ισλαμική Δημοκρατία να συνεχίσει την εφαρμογή της συμφωνίας.
Θα πρέπει να σημειωθεί πως όλα τα παραπάνω συμβαίνουν στον απόηχο της μεγάλης έντασης που υπάρχει στις σχέσεις ΗΠΑ-Ιράν, ιδιαίτερα μετά τις επιθέσεις σε τάνκερ στον κόλπο του Ομάν (τις οποίες η Ουάσικγκτον χρεώνει στην Τεχεράνη) αλλά και την κατάρριψη αμερικάνικου drone από τις ιρανικές δυνάμεις.
Μάλιστα υπενθυμίζεται ότι μετά τις εξελίξεις αυτές ο Ντόνλαντ Τραμπ δεν είχε αποκλείσει την ανάληψη στρατιωτικής δράσης εκ μέρους των ΗΠΑ εναντίον του Ιράν.