Η σχέση Ελλάδας-Ρωσίας δύσκολα τα τελευταία 200 χρόνια, ίσως και περισσότερα, αναλύεται με καθαρά ορθολογικά δεδομένα μιας και ως λαός αισθανόμαστε πως έχουμε πολλά κοινά με το «ξανθό ορθόδοξο αδελφικό γένος». Η διπλωματία, όμως, μιλά μία εντελώς διαφορετική γλώσσα.
Η πραγματικότητα ήταν ανέκαθεν για την Ελλάδα πού σκληρή απέναντι στο θυμικό της για την επαφή που έχει με την Ρωσία. Η Μόσχα ως μία αυτοκρατορική δύναμη ανέκαθεν έβλεπε την Αθήνα ως ένα αντίβαρο απέναντι στην Άγκυρα προκειμένου η Τουρκία να μην θεωρεί την σχέση της με το ξανθό γένος ως δεδομένη.
Ρωσία και Τουρκία είχαν στο παρελθόν ουκ ολίγες πολεμικές συγκρούσεις, ωστόσο τα δεδομένα στον 21ο αιώνα είναι πολύ διαφορετικά…
Η Τουρκία έχει μετατραπεί σε μία αναθεωρητική δύναμη και προσπαθεί να αποκτήσει ερείσματα ακόμα και εκεί που δεν της επιτρέπει το Διεθνές Δίκαιο. Η Ρωσία από την άλλη, επιχειρεί να καλύψει το κενό που αφήνουν οι ΗΠΑ από την σταδιακή αποχώρησή τους από τη Μέση Ανατολή. Αναπόφευκτα τα συμφέροντα των δύο αλληλεπηρεάζονται. Στο παζλ εντάσσεται και η προσωπική σχέση που έχει ο Ταγίπ Ερντογάν με τον Βλαντιμίρ Πούτιν.
Οι δύο ηγέτες είναι αδιαμφισβήτητα κυρίαρχοι στις χώρες τους και με δεδομένο πως κυβερνούν με τον έναν ή τον άλλον τρόπο εδώ και σχεδόν 20 χρόνια τους συνδιαλέγονται με όρους που δύσκολα μπορούν να κατανοήσουν άλλοι ηγέτες. Η σχέση τους έχει περάσει από 40 κύματα και οι οικονομικοί δεσμοί των δύο χωρών καταλήγουν να έρχονται πάντα πάνω ακόμα και από τις όποιες γεωπολιτικές σχέσεις που μπορούν να προκαλέσουν αναταράξεις.
Προκειμένου να διατηρήσει το καθεστώς του ως του νέου καλύτερου φίλου του Ερντογάν, ο Πούτιν ανέχθηκε τις περιφερειακές και διεθνείς φιλοδοξίες του Τούρκου ηγέτη. Ακολουθώντας το παράδειγμα δύο Αμερικανών προέδρων, των Μπαράκ Ομπάμα και Ντόναλντ Τραμπ, ο Πούτιν έκανε ότι δεν άκουγε στην επιθετική ρητορική του Ερντογάν κατά συμμάχων της Ρωσίας όπως ο Σύρος δικτάτορας Μπασάρ αλ Άσαντ και ο Λίβυος πολέμαρχος Χαλίφα Χαφτάρ.
Όπως αντίστοιχα και στην κατάρριψη του ρωσικού μαχητικού από την Τουρκία. Πόσοι τότε δεν θεώρησαν πως η σχέση των δύο χωρών έχει τελειώσει; Τα πράγματα, όμως δεν είναι έτσι και όσο κι αν αρνείται να το αποδεχθεί ο Ταγίο Ερντογάν, η σχέση με τον Βλαντιμίρ Πούτιν είναι ετεροβαρής. Η Ρωσία ως ένας πολύ πιο ισχυρός παίκτης στην παγκόσμια γεωπολιτική σκακιέρα αξιοποιεί τον Τούρκο ομόλογό του κατά βούλησιν και φαίνεται σαν να εφαρμόζει σε αυτόν την τακτική του καρότου και του μαστιγίου.
Και η Ελλάδα ενσαρκώνει τον ρόλο του μαστιγίου… Όποτε η Μόσχα θέλει να στείλει ένα μήνυμα στην Άγκυρα, τότε στρέφεται στην Αθήνα. Το πάγωμα των ελληνορωσικών σχέσεων τα τελευταία δύο χρόνια άφησε ένα κενό που εκμεταλλεύτηκε η Τουρκία με την Ελλάδα πλέον να τρέχει να καλύψει το χαμένο έδαφος.
Από τη μεριά της, η Ρωσία το τελευταίο διάστημα έχει επιλέξει να μην τοποθετείται ιδιαίτερα συχνά ούτε ιδιαίτερα αιχμηρά για τα ελληνοτουρκικά ζητήματα, υπογραμμίζοντας συχνά ότι πρόκειται για μια διαφορά εντός του ΝΑΤΟ που θα έπρεπε να έχει μηχανισμούς για να χειρίζεται τέτοιες καταστάσεις. Εντύπωση, είχε προκαλέσει και η στάση στο θέμα της Αγίας Σοφίας, αν και το Ρωσικό Πατριαρχείο είχε πολύ σαφή τοποθέτηση. Πάντως το Ρωσικό ΥΠΕΞ πήρε σαφή θέση κατά της μετατροπής της Μονής Χώρας σε τζαμί. Ωστόσο, την ίδια στιγμή η ρωσική διπλωματία έχει επίσης αποφύγει και δηλώσεις που θα μπορούσαν να θεωρηθούν ως λήψη θέσης υπέρ των τουρκικών αξιώσεων.
Η στάση αυτή αντανακλά και την έμμεση δυσαρέσκεια της Μόσχας για το γεγονός ότι η Αθήνα υιοθετεί ολοένα και περισσότερο μια στάση συμμόρφωσης στις αμερικανικές επιλογές.
Ωστόσο οι εξελίξεις βοηθούν την Αθήνα.
Η εμπλοκή της Τουρκίας στον πόλεμο μεταξύ Αρμενίας και Αζερμπαϊτζάν προκάλεσε μία δυσαρέσκεια στην Ρωσία η οποία ακούγοντας και τις εκκλήσεις της Αθήνας προέβη σε κινήσεις καλής θέλησης. Δεν είναι μόνο η επίσκεψη του Ρώσου ΥΠΕΞ, Σεργκέι Λαβρόφ στην Αθήνα, είναι και όσα είπε. Κόντρα στην παρανοϊκή ερμηνεία του Διεθνούς Δικαίου από την Άγκυρα, ο στενότατος συνεργάτης του Βλαντιμίρ Πούτιν τόνισε πως είναι δικαίωμα της Ελλάδας η επέκταση των χωρικών της υδάτων στα 2 ναυτικά μίλια, ενώ λίγα 24ωρα πριν το ρωσικό ΥΠΕΞ έκανε μία ανάρτηση που θα ενοχλούσε την Άγκυρα.
Συγκεκριμένα και χωρίς καμμία προειδοποίηση δημοσίευσε ένα tweet με ένα γραφιστικό στο οποίο απεικονιζόταν η περίφημη Ναυμαχία του Ναυαρίνου, η οποία ουσιαστικά με την ήττα που υπέστη ο οθωμανικός στόλος, έβαλε τις βάσεις για την δημιουργία του σύγχρονου ελληνικού κράτους.
Τα παραπάνω είναι σαφή δείγματα στροφής στην πολιτική της Ρωσίας στο Αιγαίο και την ανατολική Μεσόγειο. Θέλει όμως ιδιαίτερη προσοχή. Αναλυτές τονίζουν σε κάθε τόνο πως οι ρωσοτουρκικές σχέσεις είναι τόσο στενές που δύσκολα θα σπάσουν, πόσω μάλλον τόσο εύκολα. Τα συμφέροντά τους όπως είπαμε είναι αλληλένδετα.
Από την μία η Ρωσία επιθυμεί μία ισχυρή χώρα με την οποία θα είναι σύμμαχος για να εφαρμόζει την οικονομική και στρατιωτική της πολιτική μέσω αυτής στην περιοχή και από την άλλη η Τουρκία θέλει να δείχνει στην Δύση πως ανά πάσα στιγμή έχει το αντίπαλον δέον της να την στηρίζει στα καμώματά της.
Την περασμένη εβδομάδα, κοντά στις ακτές της Μαύρης Θάλασσας, η Τουρκία φάνηκε να δοκιμάζει το σύστημα πυραυλικής άμυνας S-400 που αγόρασε από τη Ρωσία, μία αγορά που τόσο έχει ενοχλήσει ΝΑΤΟ και Αμερικανούς, αφού διαβλέπουν απειλή για τα δυτικά συμφέροντα και για την περιφερειακή ασφάλεια γενικότερα.
Εάν σε αυτό προσθέσουμε και τα δισεκατομμύρια των επενδύσεων με αγωγούς και επιχειρηματικές σχέσεις, τότε καταλαβαίνουμε γιατί η Ελλάδα δεν πέτυχε ποτέ να γίνει… πιο απαραίτητη στην Ρωσία απ’ ότι η Τουρκία.