Πολλές φορές νομίζουμε ότι οι εκτενείς συζητήσεις και οι συνεχιζόμενοι καβγάδες καταστρέφουν τις σχέσεις. Όμως, σύμφωνα με μια θεωρία αρκεί μία μόνο λέξη για να πυροδοτήσει τον χωρισμό. Μία λέξη που λέγεται αυθόρμητα και συνήθως έρχεται πρώτη πάνω στον θυμό μας… Ποια είναι η μοναδική κουβέντα που μόλις ειπωθεί έχει σκάψει τον λάκκο σε ένα ζευγάρι;
Στην πραγματικότητα δεν μιλάμε με κανένα γρίφο. Μπορεί οι διαφωνίες σε ένα ζευγάρι να πηγάζουν από διαφορετικές αφορμές αλλά οι παρεξηγήσεις και οι εντάσεις πολλαπλασιάζονται με τους λάθους χειρισμούς αυτών των καταστάσεων.
Όλοι, δηλαδή, έχουμε δεκάδες παράπονα αλλά αρκεί μία λέξη μόνο με την οποία θα ξεκινήσουμε το «ξεκαθάρισμα» των λογαριασμών μας με τον σύντροφό μας για να μας τοποθετήσει στην «λάθος» θέση.
Δυστυχώς, σε όλους έρχεται πρώτη στο στόμα. Θέλουμε να διαμαρτυρηθούμε για την έλλειψη ποιοτικού χρόνου ή τις απρογραμμάτιστες δαπάνες που τινάζουν το κοινό μπάτζετ στον αέρα;
Με την ίδια λέξη θα ξεκινήσουμε τον καβγά και με την ίδια θα χάσουμε το δίκιο μας – τινάζοντας την αξιοπιστία μας ως συνομιλητής στον αέρα. Είναι μια απλή κουβέντα που μετατρέπει κάθε ήρεμο χρήστη της γλώσσας σε επιθετικό ον, ήδη θυμωμένο και έτοιμο να πληγώσει τον αντίπαλο.
Πες μου τη λέξη…
ΕΣΥ! Μια προσωπική αντωνυμία που δηλώνει το β’ ενικό πρόσωπο στην επικοινωνία, κουβαλάει σε μια στιγμή έντασης τόσα αρνητικά μηνύματα που είναι ικανά να σκάψουν όλα τα θεμέλια μιας υγιούς ανθρώπινης σχέσης.
Ξεκινώντας οποιαδήποτε αντιπαράθεση με το «Εσύ…» στοχοποιούμε αμέσως τον άλλο. Δείχνουμε τον ένοχο. Έχουμε ήδη πάρει θέση και επιλέξει στρατόπεδο. Δεν δείχνουμε καμιά διάθεση να δούμε τι κάνουμε «εμείς» αλλά χωρίς δεύτερη σκέψη μεταθέτουμε το πρόβλημα στον άλλον.
Συνηθισμένη τακτική στις συγκρούσεις! Για όλους είναι πιο εύκολο να εντοπίσουμε την αιτία ενός προβλήματος στη συμπεριφορά του άλλου παρά να εμβαθύνουμε στη δική μας συμπεριφορά και να προχωρήσουμε σε αυτοκριτική.
Είμαστε θυμωμένοι, είμαστε αναστατωμένοι, το δίκιο μας πνίγει και δεν θα χάσουμε χρόνο να σκεφτούμε δύο φορές πριν ξεστομίσουμε την κατηγορία… «Εσύ φταις…», «εσύ δεν απαντάς σε κανένα μήνυμα…», «εσύ είπες ότι θα μας φτάσουν τα χρήματα για το Σαββατοκύριακο στο βουνό….».
Και η λίστα συνεχίζεται. Επιστρέφουμε μία κατηγορία πίσω πετώντας το μπαλάκι στον άλλο. Ένας μικρός πόλεμος έχει ξεκινήσει. (Ή, μήπως ένας μεγάλος πόλεμος;)
Ο «άλλος» έχει δεχτεί μια καταιγίδα προσωποποιημένων παραπόνων, κατά την οποία τα «εσύ» και τα «εσένα» σκίζουν τον αέρα. Βρίσκεται στο στόχαστρο της κριτικής και θέλει να κάνει ηρωική έξοδο.
Μπαίνει σε θέση άμυνας και αυτόματα ενεργοποιεί τον μηχανισμό απόδειξης του αντιθέτου. Πρέπει να σώσει την αξιοπρέπειά του αλλά και την αξιοπιστία του. Το παιχνίδι των αλληλοκατηγοριών έχει μόλις ξεκινήσει και οι μηχανές έχουν ζεσταθεί…
Πώς σταματάμε το πινγκ-πονγκ;
Υπάρχει έξυπνος τρόπος να τσακωνόμαστε με τον σύντροφό μας; Να λύνουμε τα προβλήματα χωρίς να ξεστομίζουμε τις λάθος ατάκες; Οι περισσότεροι σύμβουλοι σχέσεων και εξειδικευμένοι ψυχολόγοι επιμένουν ότι η διαχείριση του θυμού μας δεν είναι τόσο δύσκολη υπόθεση όσο η κατάκτηση του Έβερεστ!
Απλώς, χρειάζεται να εφαρμόζουμε κάποιους απλούς κανόνες στις αντιπαραθέσεις μας. Στην ιστοσελίδα (https://www.counselingrecovery.com/) που έχει δημιουργήσει η Αμερικανίδα σύμβουλος γάμου και οικογένειας Michelle Farris στην Καλιφόρνια, βρίσκονται μικρές συμβουλές που μπορούμε να εφαρμόσουμε σε όποια πλευρά του πλανήτη και αν βρισκόμαστε:
– Αφού κάθε συζήτηση που ξεκινάει με το «εσύ» καταλήγει σε μια σκληρή παρτίδα αλληλοχτυπημάτων κάτω από τη μέση, το πρώτο βήμα είναι να αλλάξουμε εμείς.
Μεταφέρουμε το επίκεντρο σε εμάς τους ίδιους. Είναι τόσο απλό να πούμε ένα «εγώ» αντί για ένα «εσύ». Αλλάζουμε νοοτροπία: δεν κατηγορούμε αλλά μοιραζόμαστε μια δυσάρεστη εμπειρία.
Μόλις πάψουμε να λέμε «εσύ», έχουμε κερδίσει μεγαλύτερη αξιοπιστία. Όχι μόνο γιατί θέλουμε να μοιραστούμε μαζί του την αλήθεια μας αλλά κυρίως γιατί τον πείθουμε ότι η πρόθεσή μας δεν είναι να τον κάνουμε να νιώσει ότι φταίει. (Ναι, ακόμα κι αν μέχρι χθες φωνάζαμε μέσα μας ότι εκείνος φταίει για όλα!)
– Εύκολο να το αποφασίσουμε αλλά δύσκολο να το εφαρμόσουμε την κατάλληλη στιγμή όταν έχουν ανάψει τα… αίματα. Η «προπόνηση» χρειάζεται σε αυτό το στάδιο.
Καλό είναι, λέει η ειδικός, να έχουμε καταγράψει σε ένα χαρτί από πριν τις σκέψεις μας, προβάροντας κάποιες εισηγητικές προτάσεις που θα αρχίζουν με το «εγώ» ή το «εμείς». Ακούγεται εξεζητημένο αλλά ο σχεδιασμός μιας συζήτησης βοηθάει στην καλύτερη έκβασή της.
– Η προσθήκη του συναισθήματος σε μια κουβέντα αποτρέπει τον άλλο από το να επιτεθεί. Η συναισθηματική προσέγγιση όπου αφήνουμε να «τσαλακωθούμε» και να μεταφέρουμε πιθανόν τον πόνο μας χωρίς να αποδώσουμε ευθύνες έχει καλύτερα αποτελέσματα. Αυξάνει τις πιθανότητες να μας προσέξει ο σύντροφός μας και δίνει ένα ισχυρό θετικό παράδειγμα που μπορεί κι εκείνος να υιοθετήσει.
– Αν αγαπάμε τον άλλον ουσιαστικά, απομακρυνόμαστε από τα παιχνίδια εξουσίας που είναι τόσο συνηθισμένα πια και από τις επιχειρήσεις έχουν εισέλθει στις ανθρώπινες σχέσεις. Σταματάμε κάθε μορφή ελέγχου που θα μπορούσε να μας γεμίσει ενοχές μετά.
– Ανακαλύπτουμε σταδιακά την κρυφή δύναμη του «εγώ» σε αυτές τις περιπτώσεις. Είναι μια μοναδική ευκαιρία προσωπικής έκφρασης, αποκαλύψεων και μεταφοράς της προσοχής στις δικές μας σκέψεις, στις δικές μας ανάγκες, στα δικά μας συναισθήματα.
Δίνουμε βάρος σε ό,τι μας αναστατώνει, πληγώνει ή ανατρέπει την ισορροπία μας και αφήνουμε πίσω την τάση μας να κατηγορήσουμε τον άλλον. Επικοινωνούμε το πώς νιώσαμε εμείς σε μια συγκεκριμένη στιγμή ακολουθώντας μια απλή δομή στην πρόταση: Όταν έγινε (περιγραφή γεγονότος), εγώ ένιωσα (περιγραφή συναισθηματικής κατάστασης) και θα ήθελα (περιγραφή της συγκεκριμένης ανάγκης).
– Προσέχουμε πόσες φορές επαναλαμβάνουμε τη λέξη «εσύ». Είναι η πιο σημαντική πρόκληση που αντιμετωπίζουμε στο μέτωπο της αντιπαράθεσης.
Ξεκινάμε να μιλάμε για τον εαυτό μας εκφράζοντας μια γνώμη και αποφεύγοντας να υπονοήσουμε ότι εμείς έχουμε δίκιο. Αν πρόκειται να αναφερθούμε στη συμπεριφορά του άλλου, αναφερόμαστε μόνο σε γεγονότα και δεν χρωματίζουμε με προθέσεις και αρνητικούς χαρακτηρισμούς.
– Αποφεύγουμε γενικεύσεις και κουβέντες όπως «πάντα» ή «ποτέ». Είναι, κατά σειρά, οι επόμενες «λάθος» λέξεις μετά το «εσύ» στη λίστα με εκείνες που προκαλούν την αμυντική έκρηξη του άλλου.
– Μέσα σε ένα γενικότερο πλαίσιο ισορροπιών και διατήρηση της αρμονίας, επιδιώκουμε να είμαστε διαλλακτικοί. Δεν είμαστε απόλυτοι, δεν είμαστε εισαγγελείς, δεν υπογράφουμε την καταδίκη του άλλου.
Είμαστε δίπλα του και προσπαθούμε να μοιραστούμε ακόμα και την εμπειρία μίας διαφωνίας διατηρώντας ένα καθαρό προφίλ χωρίς εξάρσεις που δικαιώνει και την επιλογή μας.
Από τη Δέσποινα Σάμψων